Rak odbytnicy rozwija się długo i powoli. W początkowych stadiach nie daje objawów, dlatego rzadko jest wtedy wykrywany, co znacząco wpływa na częstotliwość wyleczenia. Nowotwór jelita grubego, tzn. odbytnicy i okrężnicy, jest drugim najczęściej diagnozowanym w Polsce rakiem złośliwym. Według ostatnich badań wśród kobiet zachorowało 2,9%, a wśród mężczyzn – 4,6%, z czego kolejno zmarło, odpowiednio: 3% i 3,9% osób (źródło).

Rak odbytnicy – objawy

Rak odbytnicy może mieć różne objawy. Wynika to z tego, że u każdej osoby chorej na ten nowotwór można stwierdzić inną lokalizację zmian złośliwych, a także różny stopień ich zaawansowania. Do najczęstszych objawów raka odbytnicy zalicza się:

• krew i śluz w kale,
• guz wyczuwalny podczas badania fizykalnego,
• ból w dole brzucha i podczas wypróżniania,
• nietrzymanie stolca i gazów,
• niepełne wypróżnienia i brak regularności oddawania stolca,
• wzdęcia,
• brak apetytu,
• gorączka,
• powiększenie obwodu brzucha i wątroby (podczas przerzutów i wodobrzusza),
• niedrożność układu pokarmowego,
• utrata masy ciała i ogólne osłabienie.

Warto pamiętać, że powyższe objawy występują w zaawansowanym stadium raka odbytnicy. We wcześniejszych stadiach objawy nowotworu mogą być mniej zauważalne, nie wskazywać na raka odbytnicy lub u niektórych chorych nie występować.

Jakie są przyczyny raka odbytnicy?

Rak odbytnicy może powstawać na skutek różnych przyczyn. Jak podaje Krajowy Rejestr Nowotworów, aż dwudziestokrotnie większe ryzyko zachorowania na raka odbytnicy występuje w przypadku osób, które chorują także na wrzodziejące zapalenie jelita grubego i trzykrotnie większe ryzyko zachorowania – w przypadku osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna (źródło). Wynikać to może z faktu, że podczas chorób zapalnych jelit dochodzi do przekształceń w wyglądzie komórek (tzw. dysplazja) i powstawania zmian przedrakowych. Komórki te nie zawsze muszą przerodzić się w zamiany złośliwe, jednak warto mieć na uwadze, że może do tego dojść.

Zobacz film i dowiedz się jak wygląda diagnozowanie nowotworów:

Do kolejnych przyczyn można zaliczyć: zespół Turcota (złośliwe nowotwory układu nerwowego), zespół Gardnera (torbiele i guzy naskórkowe), zespół Muira-Torre’a (cysty łojowe), polipy gruczolakowate jelita grubego oraz uwarunkowania genetyczne. Ponadto czynnikami ryzyka zwiększającymi ryzyko zachorowania na raka odbytnicy są: palenie tytoniu, nieodpowiednie nawyki żywieniowe (dieta uboga w warzywa i owoce, spożywanie tłuszczów trans, czerwonego mięsa, niewielka ilość witamin A, C, E, nadmiar alkoholu), mała aktywność fizyczna, nieleczone zaparcia.

Rak odbytnicy – rokowania i przerzuty

Do oceny rokowania w przypadku nowotworu najważniejsze jest jego stadium zaawansowania. Dlatego największe szanse na wyleczenie mają chorzy z rakiem odbytnicy w jego początkowym stadium. Aby określić rokowania, ocenia się możliwość przeżycia 5 lat po leczeniu. I tak w 1. stopniu istnieje 70% szans na pięcioletnie przeżycie, w 2. stopniu – 63%, w 3. stopniu – 46% i w 4. stopniu – 12% szans. Oczywiście każdy przypadek jest indywidualny, a powyższe wskazania są statystyczne.

Rak odbytnicy może dawać liczne przerzuty. Na początku zmiany złośliwe obserwuje się tylko w nabłonku odbytnicy. W późniejszych stadiach rozwoju nowotworu odbytnicy przerzuty mogą pojawić się w węzłach chłonnych a w zaawansowanych stadiach – także w mózgu, kościach, płucach, wątrobie oraz w obrębie jamy otrzewnej. W przypadku nowotworu odbytnicy z przerzutami oprócz standardowych objawów zauważa się objawy charakterystyczne dla konkretnego narządu.

Zobacz film i dowiedz się jak zbudowany jest układ pokarmowy człowieka:

Leczenie raka odbytnicy

Leczenie raka odbytnicy opiera się na operacji, która często uzupełniana jest radio- i chemioterapią. Aby zastosować konkretną terapię, należy określić stopień nowotworu:

• 0 – nie wykracza poza nabłonek odbytnicy, wystarcza chirurgiczne usunięcie zmiany (bez leczenia uzupełniającego),
• 1 – naciek na kolejne warstwy ściany odbytnicy, leczenie operacyjne zależne od odcinka, w którym znajduje się zmiana. U osób nieoperacyjnych wykorzystuje się radioterapię,
• 2 – rak we wszystkich warstwach ścian odbytnicy i na sąsiednich narządach, bez zajęcia węzłów chłonnych. Leczenie operacyjne polega na amputacji przedniej lub brzuszno-kroczowej odbytnicy, a także narządów z naciekami. Przed operacją i po niej stosuje się radio- i chemioterapię,
• 3 – rak odbytnicy obejmuje nie tylko odbytnicę, narządy sąsiadujące, ale także węzły chłonne. Leczenie operacyjne polega na resekcji przedniej lub wycięciu brzuszno-kroczowym i narządów sąsiadujących. Przed operacją i po niej stosuje się radioterapię, a dodatkowo przed operacją chemioterapię,
• 4 – rozległy rak odbytnicy, przerzuty do wątroby i płuc. Leczenie ma za zadanie przynieść ulgę osobie chorej.