Przykurcz ścięgna Achillesa u dzieci i dorosłych zwykle uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie czynnościowe stopy i podudzia, czym przyczynia się do pogorszenia jakości pracy całej kończyny dolnej. Schorzenie jest przyczyną dokuczliwych objawów, a zaniechanie usprawniania skróconych struktur ścięgna może prowadzić do utrwalenia zmian i przewlekłych powikłań układu ruchu.

Przykurcz ścięgna Achillesa

Przykurcz ścięgna Achillesa u dzieci i dorosłych, czyli struktury łącznotkankowej rozciągającej się pomiędzy tylną częścią mięśni goleni a guzem kości piętowej, oznacza skrócenie długości włókien ścięgna zwykle na całym jego przebiegu. Wskutek długotrwale utrzymującego się wzmożonego napięcia ścięgna dochodzi do ograniczenia funkcjonalności Achillesa, a nawet stopniowej utraty możliwości pracy układu ruchu w obrębie stawu skokowego i upośledzenia motoryki całego podudzia. Przypadłość traktowana jest jako stan patologiczny, który nieleczony może postępować, a nawet stanowić przyczynę powikłań, jak degeneracja stawów przodostopia i kolana czy wad postawy dotyczących kończyn dolnych, a nawet lędźwiowego odcinka kręgosłupa, które dodatkowo zmniejszają funkcje czynnościowe ścięgna. Rehabilitacja przykurczu ścięgna Achillesa jest niezbędna w odzyskaniu sprawności stawu skokowego i podudzia, odzyskania prawidłowego wzorca chodu oraz ustąpienia przykrych objawów. Odpowiednio dobrane ćwiczenia ruchowe, fizykoterapia i zabiegi manualne mają na celu zdjęcie napięcia i wydłużenie przykurczonych włókien Achillesa oraz stabilizację struktur w wypracowanej pozycji. Na zaawansowany stopień zmian, oporny na leczenie zachowawcze, poleca się operację chirurgiczną.

Przykurcz ścięgna Achillesa – przyczyny

Etiologia przykurczu ścięgna Achillesa może być rozległa. Do czynników wywołujących przypadłość należą m.in.:

• czynniki wewnętrzne, np. schorzenia nerwowo-mięśniowe, urazy, stany zapalne, przeciążenia, choroby metaboliczne i układowe, wady postawy kończyn dolnych i kręgosłupa, odchylenia anatomiczne podudzia, powikłania po kontuzjach podudzia,

• czynniki zewnętrzne, np. długotrwałe unieruchomienia, brak ruchu, błędy treningowe, nieodpowiednie obuwie, nawyk chodzenia na palcach.

Przyczyną przykurczu ścięgna Achillesa u dziecka często są błędy rodzicielskie podczas nauki chodzenia, np. zbyt szybka pionizacja czy odciążanie dziecka za ręce w trakcie nauki, a także nieodpowiednio dobrane do wieku akcesoria, jak chodziki i huśtawki ograniczające możliwości pełnego obciążenia podeszwy stopy lub źle ustawiona wysokość np. siodełka od roweru. Upośledzenie rozwoju motorycznego podczas nauki chodzenia zwykle jest przyczyną idiopatycznego przykurczu ścięgna Achillesa, skutkującego wypracowaniem nieprawidłowego wzorca chodu na palcach, tzw. baletowego.

Jak zbudowany jest układ mięśniowy? Dowiesz się tego z filmu:

Przykurcz ścięgna Achillesa – objawy

Objawy przykurczu ścięgna Achillesa zależą od zaawansowania zmian i rodzaju przyczyny. W przebiegu schorzenia obserwuje się głównie:

• zaburzenie prawidłowej mechaniki chodu, czyli upośledzenie funkcji propulsji stopy, trudności w obciążaniu pięty i zgięcia grzbietowego stopy,

• chodzenie na palcach lub o charakterze podskakującym,

• modzele w okolicy palucha i dolegliwości bólowe przodostopia,

• ograniczenie ruchomości stawu skokowego,

• napięcie i sztywność mięśni podudzia,

• ból i obrzęk ścięgna Achillesa,

• zwiększone przodopochylenie miednicy, nadmierną lordozę lędźwiową, przykurcz zgięciowy stawów biodrowych.

Przykurcz ścięgna Achillesa u dzieci – rehabilitacja

Ćwiczenia na przykurcz ścięgna Achillesa mają na celu zwiększenie elastyczności skróconych włókien tylno-dolnej części podudzia oraz podeszwy stopy, poprawę czynnej ruchomości stawu skokowego oraz ogólnej funkcjonalności kończyny dolnej, a także zapobieganie powikłaniom wynikającym ze schorzenia. Rehabilitacja dla dzieci i dorosłych na przykurcz ścięgna Achillesa w realizowaniu celu uwzględnia m.in.:

• kinezyterapię, czyli leczenie ruchem poprzez np. ćwiczenia rozciągające mięśni goleni ze zwróceniem szczególnej uwagi na stretching ścięgna Achillesa oraz podeszwy stopy, ćwiczenia czynne i wzmacniające przednie struktury podudzia, grzbietu stopy oraz palców, ćwiczenia sensomotoryczne stopy, relaksację poizometryczną czy ćwiczenia odciążające np. w wodzie;

• terapię manualną, czyli mobilizację ścięgna Achillesa, mięśni zginaczy stawu skokowego, palców oraz rozciągięcie podeszwy stopy,

• masaż leczniczy i drenaż limfatyczny stopy i podudzia,

• kinesiotaping,

• fizykoterapię, np. elektrostymulację mięśni łydki, laseroterapię na przykurcz ścięgna Achillesa, falę uderzeniową, zabiegi cieplne.

Leczenie operacyjne przykurczu ścięgna Achillesa

Leczenie operacyjne przykurczu ścięgna Achillesa wskazane jest w przypadku permanentnego zgięcia podeszwowego stopy. Polega na podcięciu włókien ścięgna i uwolnienia go od przykurczu. Po zabiegu zaleca się rehabilitację usprawniającą.

Bibliografia:

1. Achillesa ścięgno. W: Wielka encyklopedia zdrowia. Wojciech Twardosz (red.). T. I: Ab–Az. Poznań: Wydawnictwo HORYZONT, 2002

2. Mała encyklopedia medycyny. Wyd. IV. T. III: P–Ż. Warszawa: PWN, 1988.