Podżuchwowe węzły chłonne to skupienia tkanki układu chłonnego zlokalizowane (jak sama nazwa wskazuje) pod żuchwą, w okolicy jej kąta, czyli w miejscu oddzielającym poziomy lub prawie poziomy trzon żuchwy od jej gałęzi idącej niemal pionowo w stronę stawu skroniowo-żuchwowego. Choć układ węzłów po obu stronach ciała jest dość podobny, ich liczba, wielkość i lokalizacja mogą się w pewnym zakresie zmieniać.

Czym są podżuchwowe węzły chłonne?

Podżuchwowe węzły chłonne są elementami układu chłonnego, zbierającymi limfę (chłonkę) z narządów jamy ustnej, żuchwy i górnej okolicy szyi. W pewnym uproszczeniu – filtrują przechodzący przez nie płyn, nie pozwalając na to, by substancje będące produktami odczynu zapalnego, fragmenty rozpadłych komórek czy patogenne bakterie, wirusy albo inne drobnoustroje chorobotwórcze przedostały się do krwi (do której odprowadzana jest chłonka).

Z czego wynikają powiększone węzły chłonne pod żuchwą?

Powiększenie węzłów chłonnych pod żuchwą jest efektem reakcji węzła na pojawienie się w chłonce czynników chorobotwórczych. Ich obecność powoduje zwiększony napływ z krwi białych krwinek (głównie granulocytów), których zadaniem jest neutralizacja zagrożenia i usunięcie niebezpiecznych dla organizmu fragmentów tkanek czy drobnoustrojów. Całość procesu stymulowana jest przez mediatory zapalenia – wytwarzane miejscowo przez organizm substancje chemiczne. Efektem wtórnym ich działania jest zwiększone przekrwienie węzłów chłonnych, co z kolei powoduje ich obrzęk, powiększenie i bolesność.

Jak rozpoznać powiększone węzły podżuchwowe?

Powiększenie węzłów podżuchwowych to stan, który jest bardzo szybko rozpoznawany przez chorego. Najbardziej ewidentnym objawem jest wyczuwanie nietypowego, podobnego do ziarna grochu lub fasoli zgrubienia pod żuchwą, które przy dotyku czy lekkim ucisku może być bolesne. Przy intensywnym odczynie miejscowym ból może mieć charakter stały albo pojawiać się okresowo, w chwilach bezczynności i o określonych porach dnia.

Niekiedy podstawowym problemem chorego są dolegliwości przy otwieraniu ust czy przeżuwaniu. Powiększenie węzłów podżuchwowych znacznego stopnia może być powodem zmniejszenia zakresu otwarcia ust i kłopotów z przełykaniem. Uciążliwym objawem jest też uczucie ucisku w obrębie szyi porównywane przez chorych do noszenia mocno zawiązanego krawata czy ciasno zapiętego kołnierzyka.

Jakie są przyczyny powiększonych węzłów pod żuchwą?

Pierwotną przyczynę powiększenia węzłów chłonnych podżuchwowych można zwykle łatwo rozpoznać ze względu na typowe dla niej symptomy. Powodem bywa najczęściej:

• zapalenie miazgi zębowej i tkanek okołozębowych,
• infekcje górnych dróg oddechowych,
• świnka i inne choroby zakaźne,
• choroby ślinianki podżuchwowej,
• wirusowe lub bakteryjne zakażenia tkanek miękkich warg, jamy ustnej i górnych części powłok szyi (nadżerki, owrzodzenia, czyraki itp.),
• nowotwory tkanek znajdujących się w obszarze zaopatrywanym przez węzły.

Co robić przy powiększonych węzłach chłonnych podżuchwowych?

Podstawowym sposobem radzenia sobie z powiększonymi węzłami chłonnymi podżuchwowymi jest leczenie choroby, która ten stan spowodowała. Jeśli przyczyną są zmiany skórne o typie czyraka czy owrzodzenia, celowe jest zastosowanie maści lub kremów z antybiotykami, które mogą zadziałać przyczynowo na drobnoustroje chorobotwórcze. Choroby zębów i przyzębia powinny być niezwłocznie leczone u stomatologa.

Objawowym leczeniem zmniejszającym natężenie bólu węzłów chłonnych może być miejscowe stosowanie wilgotnych okładów wysychających albo smarowanie skóry środkami o działaniu przeciwzapalnym. Niektórym chorym ulgę przynosi nagrzewanie okolic zmienionych zapalnie i powiększonych węzłów chłonnych podżuchwowych. W razie potrzeby można stosować doustnie preparaty przeciwgorączkowe, przeciwbólowe oraz niesterydowe leki przeciwzapalne.

Jeśli przyczyna powiększenia węzłów chłonnych podżuchwowych nie jest oczywista albo nie została rozpoznana, a stan taki utrzymuje się przez 10–14 dni, należy zrezygnować z prób domowego leczenia stanu zapalnego i udać się do lekarza. Będzie on mógł zdiagnozować chorobę podstawową, określić właściwe postępowanie i wdrożyć odpowiednią terapię. Wyleczenie zasadniczego schorzenia spowoduje ustąpienie powiększenia węzłów chłonnych pod żuchwą.

Zobacz film: Budowa i funkcje układu immunologicznego

Bibliografia:

1. F. Czerwiński, A. Krechowiecki, Zarys anatomii człowieka, Warszawa 2018.

2. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika 2018, Liszki 2018.