Porażenie Bella występuje z częstotliwością blisko 30 przypadków na 100 tysięcy osób i stanowi około 70% wszystkich porażeń nerwu twarzowego.

Porażenie Bella – czym jest i jak się objawia?

Para nerwów twarzowych (prawy i lewy) jest siódmą strukturą wśród wszystkich dwunastu par nerwów czaszkowych i odpowiada m.in. za odczucie smaku i mimikę. Porażenie Bella to jednostronne, obwodowe porażenie nerwu twarzowego. Dolegliwość występuje najczęściej samoistnie i idiopatycznie (bez uchwytnej przyczyny). Porażenie Bella występuje niezależnie od płci i wieku. Od początku ma ostre objawy, które rozwijają się gwałtownie w ciągu kilku dni. Jednym z pierwszych objawów Bella może być gromadzenie resztek jedzenia pomiędzy policzkiem a dziąsłami. Inne objawy porażenia nerwu twarzowego to:

• opadnięcie kącika twarzy,
  
• utrata zdolności mrugania,
  
• przymykanie oka,
  
• marszczenie czoła,
  
• asymetria twarzy,
  
• ból ucha,
  
• nadwrażliwość na dźwięki,
  
• wywracanie się gałki ocznej ku górze (zauważane podczas zamykania powiek),
  
• odczucie mrowienia,
  
• uniesiony łuk brwiowy,
  
• trudności z zaciśnięciem powiek,
  
• zaburzenia smaku,
  
• utrata czucia po stronie porażonej,
  
• zaburzenia łzawienia (zmniejszone wydzielanie łez lub nadmierne łzawienie).
  

Zobacz także: Zapalenie nerwu wzrokowego pozagałkowe i wewnątrzgałkowe: objawy, przyczyny i leczenie

Diagnostyka paraliżu twarzy

Porażenie nerwu twarzowego jest różnicowane m.in. z nowotworem gruczołów przyusznych, cukrzycą, boreliozą i HIV. Kryterium, które pozwala odróżnić porażenie Bella od innych dolegliwości, jest tempo narastania objawów. Przy jednostronnym porażeniu nerwu twarzowego symptomy nasilają się w ciągu kilku dni, przy pozostałych dolegliwościach mogą być rozciągnięte od kilku tygodni do kilku miesięcy. Diagnostyka porażenia Bella jest dwuetapowa.

Pierwszym etapem są badania neurologiczne, które umożliwiają ustalenie pochodzenia objawów – czy są one ośrodkowe czy obwodowe. Ośrodkowe porażenie nerwu twarzy to skutek uszkodzenia jądra nerwu, które zlokalizowane jest w mózgu. Objawia się dolegliwościami odczuwalnymi w dolnej części twarzy. Porażenie obwodowe łączy się z uszkodzeniem struktury włókien nerwu. Objawy uszkodzenia pochodzącego z tego obszaru odczuwalne są na całej połowie twarzy (w górnych i dolnych partiach).

Drugim krokiem jest rozpoznanie charakteru objawów – czy występują jako konsekwencja innych chorób bądź procesów zachodzących w organizmie czy są samoistne. W tym celu sprawdzają się m.in. badania laboratoryjne, które wykluczają np. obecność infekcji oraz immunodiagnostyka umożliwiająca zdiagnozowanie boreliozy.

Leczenie porażenia nerwu twarzowego – leki, zabiegi, ćwiczenia i masaże

Leczenie porażenia twarzy ma umożliwić powrót do zdrowia i zredukować możliwość wystąpienia powikłań mogących obciążyć, np. narząd wzroku. Wybór sposobu leczenia – farmakologicznie lub chirurgicznie – zależy od zaawansowania paraliżu twarzy. Najczęstszą metodą leczenia jest farmakoterapia, w której wykorzystywane są głównie glikokortykosteroidy. 

Skuteczność w łagodzeniu paraliżu twarzy wykazują także zabiegi fizykalne takie jak: elektrostymulacja porażonego nerwu, zabiegi ultradźwiękowe i naświetlanie. Leczenie chirurgiczne zalecane jest w przypadkach trwałego uszkodzenia nerwu twarzowego. Podczas operacji wykonywane są przeszczepy oraz transpozycje mięśni (połączenie uszkodzonego i zdrowego nerwu). W przypadku, gdy jednym z objawów Bella jest niedomykanie oka, należy szczególnie zatroszczyć się o pielęgnację gałki ocznej (np. stosować sztuczne łzy – krople zawierające kwas hialuronowy lub metylocelulozę), ponieważ jej przesuszenie może nieść ryzyko infekcji i zakażeń.

Istotnym elementem leczenia są domowe ćwiczenia i masaż. Wykonywanie ćwiczeń mięśni twarzy łagodzi uczucia mrowienia i redukuje ryzyko wystąpienia trwałych przykurczy mięśni. Ćwiczenia powinny zmuszać mięśnie twarzy do wysiłku i można je wykonywać przed lustrem w domu. Do takiej gimnastyki twarzy należą, np. uśmiechanie się, dmuchanie, hiperpoprawne wypowiadanie liter alfabetu i gwizdanie. Zaletą masażu jest zmniejszenie napięcia mięśni. Podczas masażu, wykonując ruchy o rożnym natężeniu dotyku, należy stymulować przede wszystkim okolice brwi, czoła, wargi, policzki, podbródek i brodę.

Nawroty i rokowania porażenia Bella

Rokowanie zależy od stopnia nasilenia objawów Bella. W przypadku łagodnych porażeń możliwe jest całkowite ustąpienie objawów. U osób z ciężkimi i obszernymi niedowładami, struktury włókien są często tak uszkodzone, że przywrócenie sprawności możliwe jest tylko dzięki zabiegom chirurgicznym. Powrót choroby odnotowywany jest zwykle po 7-8 latach od pojawienia się pierwszych objawów i występuje u około 7% osób dotkniętych porażeniem nerwu twarzy.

Zobacz film i dowiedz się wszystkiego o układzie nerwowym:

Zobacz także: Neuralgia nerwu trójdzielnego twarzy, czyli neuralgia trójdzielna – jak rozpoznać i leczyć to schorzenie?

Nerwy twarzowe – klasyfikacja stopni uszkodzenia

Porażenie nerwu twarzowego może mieć różny stopień zaawansowania. Można go określić dzięki badaniom elektrofizjologicznym. Wyróżnia się sześć poziomów uszkodzenia nerwu twarzowego.

1. Prawidłowa czynność nerwu – brak oznak paraliżu i całkowita czynność nerwów twarzy.
   
2. Łagodny niedowład – niewielka asymetria ust.
   
3. Umiarkowany niedowład nerwu twarzy – asymetria ust widoczna w spoczynku, zamykane powiek z wysiłkiem, odczuwalne przykurcze twarzy.
   
4. Obszerny niedowład twarzy – upośledzenie czynności mięśni czoła, brak możliwości domknięcia szpary powiekowej.
   
5. Ciężki niedowład nerwu twarzy – śladowa mimika twarzy i ust.
   
6. Całkowite porażenie – brak ruchów i pełna utrata czucia.