Surowce zielarskie przeżywają swój renesans. Odżywa wiele starych metod w leczeniu chorób przy wykorzystaniu ziół. Fitoterapia stanowi jedną z najczęstszych metod leczenia dolegliwości związanych z menopauzą. Doskonałym przykładem jest pluskwica groniasta. To roślina typowa dla wschodnich obszarów Stanów Zjednoczonych i Kanady. Jej głównym zastosowaniem jest łagodzenie objawów przekwitania.

Co to jest pluskwica groniasta?

Pluskwica groniasta (Cimicifuga racemosa) to gatunek rośliny należący do rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae juss). Pochodzi z Ameryki Północnej, ale uprawiana jest w wielu krajach, także w Polsce. Jest wieloletnią rośliną zieloną wyrastającą do 2 m wysokości o błyszczących biało-kremowych kwiatach wydzielających nieprzyjemną woń. Spotykana jest w lasach o glebie bogatej w próchnicę i na zboczach górskich porośniętych skąpą roślinnością. Zaliczana jest do grona gatunków chronionych w USA.

Roślina została oficjalnie wprowadzona do praktyki medycznej w 1828 r. przez Turner Physiomedical School, która zalecała stosowanie pluskwicy groniastej jako środka obniżającego ciśnienie, przeciwzapalnego i uspokajającego. To surowiec roślinny o działaniu estrogennym, który zawiera fitoestrogeny, czyli substancje mające zdolność wiązania i pobudzania receptorów estrogenowych człowieka. Za właściwości zdrowotne rośliny odpowiadają: izolowana z kłącza cymicyfugina, polifenole, jak kwas kofeinowy, pochodne kwasu ferulowego, kwas izoferulowy i fukinolowy, alkaloidy, żywice, kwas salicylowy i izoflawony (formononetyna).

Pluskwica groniasta – właściwości

Szczególne właściwości wykazuje korzeń pluskwicy groniastej, który jest bogaty w takie fitoestrogeny, jak glikozydy triterpenowe – akteina i 27-deoksyakteina, które wykazują działanie estrogenopodobne. Wyciągi z pluskwicy groniastej wpływają na układ serotoninergiczny i wiążą się z receptorami estrogenowymi detektorów podwzgórza (neuronami z receptorami estrogenowymi) oraz blokują wydzielanie Gn-RH (gonadoliberyny) do przysadki mózgowej, co z kolei prowadzi do zahamowania wydzielania LH (hormonu luteinizującego) i obniżenia jego poziomu w osoczu i w efekcie do łagodzenia objawów naczynioruchowych (np. uderzeń gorąca). Pluskwica groniasta pełni rolę rośliny ozdobnej i jest uprawiana na rabatach. Wykazuje także właściwości przeciwutleniające. Ekstrakt z niej stosowany jest w preparatach przeciwstarzeniowych. Bylina niweluje uszkodzenia DNA komórek, które powstały na skutek szkodliwego działania promieni UV.

Jakie skutki uboczne wywołuje pluskwica groniasta?

Przyjmowanie pluskwicy groniastej jest bezpieczne i nie wywołuje niekorzystnych zmian zarówno w śluzówce macicy, jak i gruczołach piersiowych. Nie powoduje wzrostu poziomu enzymów wątrobowych, co może wskazywać na brak jej hepatotoksyczności. Możliwe skutki uboczne stanowią: problemy z przewodem pokarmowym, niedociśnienie tętnicze, bóle i zawroty głowy, nudności, zaburzenia widzenia, sztywność i drżenie kończyn oraz reakcje alergiczne. Preparaty na bazie tej rośliny mogą reagować ze środkami na nadciśnienie. Stosowanie pluskwicy groniastej jest bezpieczne zarówno podczas ciąży, jak i w trakcie karmienia piersią.

Pluskwica groniasta – działanie
Pluskwica groniasta wykazuje działanie, takie jak:

• zmniejszenie nasilenia objawów klinicznych towarzyszących niedoborowi estrogenów u kobiet w okresie przekwitania, np. przypływów gorąca, nadmiernego pocenia się, trudności w zasypianiu, stanów napięcia nerwowego i niepokoju;
  
• leczenie zaburzeń menstruacji;
  
• przywrócenie prawidłowego obrazu cytologicznego nabłonka pochwy (ma wpływ na procesy regeneracyjne i zmniejsza zmiany zanikowe w obrębie narządów płciowych);
  
• leczenie stanów zapalnych i nerwobóli;
  
• łagodzenie zaburzeń psychoemocjonalnych, działanie terapeutyczne ukierunkowane na uspokojenie, wyciszenie układu nerwowego zarówno w zakresie jego funkcji psychicznych, jak i przywrócenia właściwej równowagi w układzie wegetatywnym;
  
• zapobieganie procesom osteoporozy postmenopauzalnej;
  
• łagodzenie dolegliwości towarzyszących bolesnym krwawieniom miesiączkowym;
  
• zwalczanie dolegliwości związanych z ciążą i bólem porodowym;
  
• wspomaganie pielęgnacji skóry atopowej i wrażliwej;
  
• niwelowanie obrzęków, zwiększenie poziomu mikrocyrkulacji;
  
• zmniejszenie poziomu rozpadu naturalnego kolagenu i kwasu hialuronowego w skórze (opóźnienie procesu starzenia skóry);
  
• łagodzenie dolegliwości zastojów limfatycznych w okolicach oczu i kości policzkowej;
  
• hamowanie proliferacji komórek raka prostaty.
  

Pluskwicy groniastej przypisuje się działanie przeciwskurczowe, przeciwreumatyczne, przeciwzapalne, przeciwmigrenowe, przeciwpodrażniające, drenujące i przeciwnapięciowe. Brak jest dowodów na skuteczność rośliny w leczeniu jakichkolwiek innych przypadłościach.

Preparaty pluskwicy groniastej

Pluskwica groniasta zawarta jest w formie tabletki. W aptece dostępne są bez recepty także środki w postaci płynu i kapsułek. Są one uważane za skuteczną alternatywę dla HTZ (hormonalnej terapii zastępczej). Ich działanie uwidacznia się po 4 tygodniach, a za bezpieczny czas ich stosowania przyjmuje się maks. 6 miesięcy. Produkty z udziałem pluskwicy od 2001 roku są rekomendowane przez American College of Obstetricians and Gynecologists w leczeniu objawów naczynioruchowych wywołanych przez menopauzę. Północnoamerykańskie Towarzystwo Menopauzy (NAMS) rekomenduje stosowanie preparatów z pluskwicą groniastą przez kobiety, u których występują łagodne objawy menopauzy.

Bibliografia:

1. Geller S.E., Studee L., Soy and red clover for mid-life and aging, “Climacteric”, 2006, 9(4), s. 245–263.

2. Borrelli F., Ernst E., Cimicifuga racemosa: a systematic review of its clinical efficacy, “European Journal of Clinical Pharmacology”, 2002, 58, s. 235–241.

3. Kluszczyk W., Leki pochodzenia roślinnego w świetle współczesnej farmakoterapii okresu menopauzy, „Przegląd Farmaceutyczny”, 2007, 3, s. 2–7.

4. Krajewska J., Surowce pochodzenia naturalnego stosowane w menopauzie, „Lek w Polsce”, 2014, 24(3), s. 48–55.

5. Hallund J., Ravn-Haren G., Bügel S., Tholstrup T., Tetens I., A lignan complex isolated from flaxseed does not affect plasma lipid concentrations or antioxidant capacity in healthy postmenopausal women, “Journal of Nutrition”, 2006, 136(1), s. 112–116.

6. Gryszczyńska A., Gryszczyńska B., Opala B., Łowicki Z., Zastosowanie roślin leczniczych w menopauzie. Cz. I, „Postępy Fitoterapii”, 2012, 2, s.79–92.

7. Kanadys W.M., Leszczyńska-Gorzelak B., Oleszczuk J., Skuteczność i bezpieczeństwo stosowania Pluskwicy groniastej (Actaea/Cimicifuga racemosa) w leczeniu objawów naczynioruchowych – przegląd badań klinicznych, „Ginekologia Polska”, 2008, 79, s. 287–296.