W diagnostyce chorób układu oddechowego wykorzystuje się nieinwazyjne badania czynnościowe płuc. Pozwalają one określić, jaki jest stan układu oddechowego pod kątem pełnionych przez niego funkcji. Dzięki nim lekarz może ocenić różne wartości i pojemności w płucach, przepływ powietrza przez drogi oddechowe, co pozwala mu postawić właściwe rozpoznanie i wdrożyć adekwatne leczenie. Do badań czynnościowych płuc należy pletyzmografia. Ponadto wykonuje się spirometrię, próby rozkurczowe, próby prowokacyjne, pomiar dyfuzji gazów w płucach, pomiar szczytowego przepływu wydechowego, test 6-minutowy czy test wysiłkowy.
Czemu służy pletyzmografia?
Badania czynnościowe układu oddechowego mają na celu ocenić parametry układu oddechowego, wpływające na sprawność wymiany gazowej i wentylację. Tym samym podczas badań spirometrycznych ocenia się objętość oddechową, objętość zapasową płuc, objętości wydechowe, wdechowe, pojemności życiowe czy przepływy powietrza bądź opory w drogach oddechowych. Testy wysiłkowe pozwalają na ocenę wydolności organizmu.
Badanie typu pletyzmografia pozwala ocenić całkowitą objętość powietrza w płucach. Po najgłębszym wydechu w płucach zalega pewna ilość powietrza, której nie da się wydmuchać. Jest to tzw. objętość zalegająca, czyli objętość, której nie da się zmierzyć za pomocą spirometrii. Pletyzmografia pozwala na ocenę oporu w drogach oddechowych oraz zaawansowania obturacji (zwężenia światła dróg oddechowych).
Pletyzmografia – przebieg badania
Osoba badana zostaje umieszczona w szklanej, szczelnej kabinie i oddycha przez ustnik specjalnego aparatu. Nos ma zatkany, np. klipsem. Początkowo oddycha spokojnie. Nagle aparat zamyka dopływ powietrza, co powoduje dziwne odczucie, jednak trwa ono na tyle krótko, że trudno mówić o znacznym dyskomforcie. Jest to konieczne dla wykonania przez aparaturę pomiaru ciśnienia. Badanie nie daje pełnego obrazu czynności płuc, dlatego jako jego uzupełnienie wykonuje się spirometrię.
Pletyzmografia – interpretacja wyników
Badanie pletyzmografii pozwala ocenić dwa parametry. Pierwszy to objętość płuc i ewentualne zmniejszenie pojemności płuc, np. w przebiegu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Kabina, której objętość jest szczegółowo znana, podczas badania musi być szczelnie zamknięta, dlatego aparatura jest w stanie dokładnie rejestrować zmiany ciśnień w kabinie.
Kiedy przepływ powietrza zostaje ograniczony przez ustnik, badany wykonuje mimo tego wdech. Jego klatka piersiowa zwiększa objętość, a ciśnienie w drogach oddechowych ulega obniżeniu. Ciśnienie w kabinie za to rośnie. Następnie aparat wylicza objętości gazu w klatce piersiowej, wykorzystując właśnie te różnice ciśnień. Główne mierzone wartości to całkowita objętość płuc i objętość zalegająca w płucach po wykonaniu najgłębszego wdechu. U chorych z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc, u których dochodzi do zjawiska pułapki powietrza, objętość zalegająca jest zwiększona. Zmniejszona objętość zalegająca świadczy o restrykcji.
Wyznaczenie stosunku objętości zalegającej do objętości całkowitej płuc pozwala ocenić rozdęcie płuc. Drugi wskaźnik to ocena oporu w drogach oddechowych. Wzrost oporu świadczy o chorobach płuc przebiegających z obturacją dróg oddechowych. Pletyzmografia pozwala na obliczenie oporu płuc poprzez pomiar zmian ciśnienia, które wywołują przepływ powietrza przez drogi oddechowe. Przepływ powietrza odczytywany jest z przepływomierza. U chorych z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc, opór w płucach jest zwiększony. Podczas badania można ocenić, czy po podaniu leków rozszerzających oskrzela, opór dróg oddechowych ulega zmniejszeniu.