Perforacja jelita, zarówno grubego, jak i cienkiego to groźny stan, który bez podjęcia leczenia może doprowadzić nawet do śmierci. Około 70% wszystkich perforacji jest spowodowanych chorobą wrzodową dwunastnicy i żołądka. Jako stan zagrażający życiu, wymaga natychmiastowej diagnostyki i leczenia – najczęściej operacyjnego. Perforacja jelita grubego lub cienkiego stwierdzana jest najczęściej po występowaniu objawów, takich jak: silny ból brzucha, a także obecności gazów w obrębie otrzewnej. Należy jednak podkreślić, że wolny gaz w tym obszarze może także występować u zdrowych osób, a także u osób po dializach oraz po histerosalpingografii. Dlatego też przed podjęciem leczenia, konieczne jest wykonanie innych badań diagnostycznych.

Perforacja jelita grubego lub cienkiego – objawy

Objawy perforacji jelit są zależne od przyczyny jej wystąpienia. W większości jednak pojawia się:

• ostry ból brzucha,
  
• nudności i wymioty,
  
• wzdęcia,
  
• biegunka (często krwawa),
  
• bradykardia,
  
• bezdech,
  
• brak słyszalnej perystaltyki jelit,
  
• powiększenie żołądka,
  
• zmienna temperatura ciała, może wystąpić gorączka.
  

Jeśli powyższe objawy występują, należy jak najszybciej udać się do specjalisty. Szybka interwencja medyczna może zapobiec groźnym powikłaniom, w tym także utracie życia.

Zobacz także: Skręt kiszek czyli niedrożność jelit

Dlaczego występuje perforacja jelita? – przyczyny

Przyczyny perforacji mogą być różne i zależne od odcinka jelita. Jeśli dochodzi do perforacji jelita cienkiego, to przyczyną mogą być: 

• uraz okolic brzucha (np. w wyniku upadku), 
  
• penetrująca rana (powstała np. na skutek dźgnięcia nożem lub postrzału), 
  
• kontakt z ostrymi przedmiotami (np. ość ryby), 
  
• niedrożność (głównie mechaniczna niedrożność jelit, która może być wywołana ciałem obcym lub guzem), 
  
• choroby zakaźne (np. dur brzuszny, gruźlica). 
  

Do perforacji jelita grubego, czyli okrężnicy, dochodzi z kolei z innych przyczyn. Do najczęstszych zalicza się: zapalenie uchyłków, nowotwór okrężnicy, chorobę wrzodową jelita grubego, zakażenia, jako powikłanie po kolonoskopii, AIDS, stany po przeszczepie narządów oraz najrzadziej w wyniku samoistnego pęknięcia. W większości z nich prawdopodobieństwo śmierci jest wysokie, dlatego konieczna jest natychmiastowa interwencja medyczna.

Jak zbudowany jest układ pokarmowy? Dowiesz się tego z filmu:

Perforacja jelita grubego lub cienkiego – leczenie

Aby podjąć leczenie, na początku należy postawić diagnozę. W celu rozpoznania perforacji jelita grubego lub cienkiego przeprowadza się wywiad kliniczny. W niektórych przypadkach, np. dźgnięcie nożem w brzuch, wystarczy kontrola wzrokowa, aby potwierdzić diagnozę (otwarta powierzchnia rany). W innych przypadkach przeprowadza się także badania diagnostyczne. Pomocne będzie wykonanie zdjęcia rentgenowskiego (RTG) jamy brzusznej oraz tomografii komputerowej. Dzięki tym badaniom można stwierdzić, czy w przestrzeni otrzewnej gromadzą się gazy, które wskazują na perforację jelita. Z czasem pojawiają się charakterystyczne objawy świadczące o tym, że doszło do zapalenia otrzewnej.

Leczenie perforacji jelita grubego lub cienkiego polega na przeprowadzeniu w krótkim czasie zabiegu operacyjnego. Przed nim osobie, u której wystąpiła perforacja, jeśli to możliwe, podawane są stosowne środki farmakologiczne, które m.in. wyrównują poziom gospodarki wodno-elektrolitowej. Zabieg operacyjny może trwać od 2 do 4 godzin – w zależności od stanu pacjenta, lokalizacji perforacji i jej przyczyny. Także rodzaj zabiegu ustalany jest w oparciu o diagnozę, stopień zapalenia otrzewnej, chorób współistniejących, a także ilości utraconej krwi. Podczas operacji specjaliści wykonują resekcję jelita i płukanie jamy otrzewnej. Po wykonaniu resekcji często wyprowadza się czasową stomię. Po czasie wykonuje się zespolenie pozostałych części jelita.

Warto podkreślić, że w niektórych, rzadkich przypadkach stosowane jest również leczenie zachowawcze. Polega na umiejscowieniu sondy pod kontrolą RTG, która co 15 minut odsysa treść pokarmową z miejsca perforacji. Ponadto podczas leczenia zachowawczego żywienie odbywa się pozajelitowo, podaje się antybiotyki i wykonuje stenty, czyli terapię endoskopową.

Perforacja jelita po operacji wymaga intensywnej terapii antybiotykowej, które łagodzi zapalenie otrzewnej. Aby sprawdzić stan pacjenta, wstrzykiwany jest także środek kontrastowy, który podczas badania rentgenowskiego umożliwia monitoring stopnia bliznowacenia tkanki.