Zespół pęcherza nadreaktywnego cechuje się występowaniem objawów, takich jak nietrzymanie (inkontynencja) moczu, częstomocz oraz tzw. parcie naglące – gwałtownie odczuwana potrzeba oddania moczu. Przyczyną jest zwykle nieprawidłowa stymulacja ze strony układu autonomicznego (wegetatywnego).

Zespół pęcherza nadreaktywnego – objawy

Podstawą rozpoznania zespołu pęcherza nadreaktywnego jest występowanie charakterystycznych objawów i wykluczenie innych przyczyn, z którymi mogą być związane.

Pierwszym charakterystycznym objawem jest zwykle częstomocz – potrzeba oddawania moczu wielokrotnie w ciągu doby, w tym również w nocy. Przyjmuje się, że częstomoczem jest powtarzające się oddawanie moczu (jednorazowo zwykle w niewielkiej ilości) co najmniej 8 razy w ciągu doby. Częstomoczu nie należy mylić z wielomoczem, który oznacza regularne oddawanie nadmiernych ilości moczu w ciągu doby (z takim zjawiskiem można spotkać się najczęściej w cukrzycy).

Do częstomoczu najczęściej dołącza się kolejny objaw – tzw. parcie naglące. Chory odczuwa w różnych momentach gwałtowną potrzebą natychmiastowego oddania moczu, której nie jest w stanie opanować. Czynnikiem wyzwalającym może być kontakt z wodą, uczucie zimna, ale też np. świadomość, że po długiej podróży za kilka minut dotrze się do domu, albo uczucie odprężenia po długim okresie stresu lub koncentracji, np. w pracy. Parcie naglące przeradza się z czasem w niekontrolowane oddawanie moczu – chory mimo wysiłku nie jest w stanie powstrzymać wypływu moczu. Tego typu sytuacje mogą zdarzać się nawet wtedy, gdy poprzednia mikcja miała miejsce stosunkowo niedawno i nie powinno się odczuwać parcia.

Opisane objawy mogą występować u konkretnego pacjenta pojedynczo, razem lub w różnych kombinacjach. Choroba występuje zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Leczeniu częściej poddają się kobiety, gdyż ze względu na małą długość i prosty przebieg cewki moczowej łatwiej dochodzi do najbardziej krępujących objawów, czyli nietrzymania moczu.

Zobacz film i dowiedz się jak działa układ moczowy

Różnicowanie zespołu nadreaktywnego pęcherza

W celu rozpoznania zespołu nadreaktywnego pęcherza należy wykluczyć istnienie innych chorób. Podobne objawy mogą wystąpić w przebiegu:

• infekcji układu moczowego,

• przerostu prostaty u mężczyzn,

• cukrzycy,

• chorób nerek,

• polineuropatii o różnym pochodzeniu,

• chorób ośrodkowego układu nerwowego, np. w chorobie Parkinsona, Alzheimera, stwardnieniu rozsianym (SM).

Nadreaktywny pęcherz – przyczyny

Przyczyną występowania zespołu pęcherza nadreaktywnego są najczęściej zaburzenia funkcjonowania autonomicznego (wegetatywnego) układu nerwowego, odpowiadającego za regulację czynności niezależnych od woli. Przyczyną może być nadmierna pobudliwość w drogach czuciowych, które zbyt intensywne i przedwcześnie sygnalizują wypełnienie pęcherza i potrzebę jego opróżnienia. Objawy mogą też być wywoływane przez zbyt intensywne działanie nerwów odpowiedzialnych za skurcz pęcherza moczowego i rozkurczanie jego zwieracza.

Mechanizm ten najczęściej związany jest z chwiejną równowagą pomiędzy działającymi przeciwstawnie częściami układu autonomicznego: współczulną (adrenergiczną) i przywspółczulną (cholinergiczną). Wniosek ten potwierdza m.in.:

• obserwacja, że w chwilach dużej koncentracji, stresu, napięcia, gdy dominuje układ współczulny, tego typu problemy nie pojawiają się,

• skuteczność zastosowania leków przeciwcholinergicznych (hamujących układ przywspółczulny).

Nieprawidłowe oddziaływanie nerwów na pęcherz może być też skutkiem chorób zwyrodnieniowych kręgosłupa, polineuropatii, zlokalizowanych w innych częściach ciała schorzeń, które powodują nadmierną stymulację i odruchowe reakcje układu autonomicznego.

Zobacz film i dowiedz się wszystkiego o zapaleniu pęcherza moczowego:

Leczenie zespołu nadreaktywnego pęcherza

W leczeniu zespołu nadreaktywnego pęcherza stosuje się farmakoterapię (głównie leki oddziałujące na układ autonomiczny oraz leki uspokajające), terapię behawioralną (która ma uczyć reagowania i opanowywania nagłego parcia i częstomoczu), biofeedback. W cięższych przypadkach można zastosować elektrostymulację (za pomocą naklejanych na skórę lub wszczepianych elektrod), która ma blokować nieprawidłowe pobudzanie pęcherza.

Naturalne metody leczenia nadreaktywnego pęcherza

Chorzy z zespołem nadreaktywnego pęcherza często stosują wiele naturalnych, domowych sposobów leczenia swoich dolegliwości. Bardzo popularne jest leczenie ziołami – wykorzystuje się ich działanie na układ wegetatywny, tak jak w przypadku chorób układu pokarmowego czy sercowo-naczyniowego. W wielu wypadkach zastosowanie tego typu naturalnych preparatów powoduje złagodzenie uciążliwych objawów.

Doceniając rolę czynników psychicznych w prowokowaniu incydentów nagłego parcia, chorzy korzystają z technik relaksacyjnych, regularnie uprawiają jogę lub sport. Aktywność ruchowa pozwala również na wzmocnienie mięśni dna miednicy, co często (szczególnie w przypadku kobiet) pozwala opanować nietrzymanie moczu. Niektóre osoby dobrze reagują na zastosowanie akupresury lub akupunktury, ale brak badań naukowych, które potwierdzałyby w sposób jednoznaczny skuteczność tych metod.

Nadreaktywny pęcherz a dieta

Nie ma jednoznacznych zaleceń dotyczących ograniczania diety w przypadku nadreaktywności pęcherza, ponieważ nie wydaje się, żeby miała ona wpływ na przebieg choroby. Niezmiernie ważne jest jednak dbanie o picie wystarczającej ilości płynów. Chorzy z nadreaktywnym pęcherzem często obawiają się kolejnych incydentów i ewentualnej kompromitacji. Ograniczają więc znacznie spożycie płynów np. przed podróżą, ważnym zebraniem w pracy lub spotkaniem towarzyskim. Prowadzi to do odwodnienia, bólów głowy, zaburzeń wodno-elektrolitowych, które mogą przyczynić się do pogorszenia stanu zdrowia, szczególnie w przypadku współistnienia innych chorób.

Zobacz film i dowiedz się wszystkiego o zapaleniu pęcherza moczowego