Powiększające się ognisko osteosklerotyczne w kościach, czyli miejsce o największym zagęszczeniu tkanki kostnej, powoduje, że układ szkieletowy danego obszaru ciała jest bardziej kruchy i podatny na złamania. W przebiegu osteosklerozy dochodzi do licznych zmian architektury kości, widocznych w badaniach obrazowych jako jasne zacienienia. Choroba może dotyczyć niemal każdej okolicy szkieletu.
Osteoskleroza kości
Osteoskleroza, powszechnie zwana marmurową chorobą kości, to schorzenie układu szkieletowego charakteryzujące się znacznymi przewapnieniami tkanki kostnej, czyli wzrostem masy szkieletowej. Obejmuje zarówno korową, jak i gąbczastą warstwę kości i wynika z postępujących zaburzeń metabolizmu tkanki kostnej o różnej etiologii. Choroba tego typu może występować w postaci uogólnionej, czyli obejmować zespoły kości (np. osteoskleroza kręgosłupa) lub ograniczać się do jednej kości (np. osteoskleroza kości biodrowej). Może mieć jedno ognisko osteosklerotyczne, czyli miejsce o największym zagęszczeniu tkanki kostnej, bądź wiele tego typu źródeł. Schorzenie najczęściej uwarunkowane jest genetycznie, choć obserwuje się również postacie wynikające z różnorodnych zaburzeń metabolicznych, zapalnych, toksycznych czy nowotworowych.
Osteoskleroza kości charakteryzuje się wzrostem masy tkanki kostnej, tzw, hiperostozą, która zwiększa kruchość kości oraz podatność na rozwój stanów zapalnych, mikrourazów, a nawet powstawanie pęknięć i złamań. W konsekwencji prowadzi do dokuczliwych objawów i dolegliwości bólowych oraz utrudnień w zakresie funkcjonalności czynnościowej układu szkieletowego danego obszaru ciała. W zależności od przyczyny choroby leczenie osteosklerozy kości uwzględnia wiele metod postępowania, ukierunkowanych m.in. na łagodzenie objawów w przypadku uwarunkowanej genetycznie postaci schorzenia bądź harmonizowanie zaburzonych procesów metabolicznych czy nowotworowych.
Ognisko osteosklerotyczne – przyczyny
Zmiany osteosklerotyczne kręgosłupa czy pojedynczych kości w innym rejonie układu szkieletowego spowodowane są dysproporcją pomiędzy procesami tworzenia kości a zmniejszoną zdolnością kości do resorpcji i zachowania równowagi budulcowej. Zaburzenie tego typu może mieć charakter wrodzony lub nabyty. Osteoskleroza uwarunkowana genetycznie dziedziczona jest w sposób autosomalny dominujący lub autosomalny recesywny. Może występować jako objaw towarzyszący innym patologiom związanym z nieprawidłowym wzrostem masy kostnej, m.in. dotyczących zaburzeń:
- wrodzonych, jak osteoporoza, tzw. choroba Albersa-Schonberga, pyknodyspostoza, hiperfosfatazja;
- endokrynologicznych, np. pierwotna i wtórna nadczynność przytarczyc, akromegalia, osteomalacja;
- zapalnych i popromiennych kości oraz szpiku kostnego;
- krwiotwórczych, np. anemia sierpowata, choroba Pageta, chłoniaki złośliwe;
- zatruć toksycznych, np. fluoroza, hiperwitaminoza D, zatrucia metalami ciężkimi czy bisfosfonianami.
Ognisko osteosklerotyczne kości biodrowej – objawy
Bez względu na przyczyny osteosklerozy, przyrosty tkanki kostnej i zwiększona gęstość kostna manifestują się w obrazie radiologicznym jako intensywne ogniskowe zacienienia, czyli jasne plamy. Prowadzą do różnorodnych zmian w architekturze struktury danej kości, dodatkowo wpływają na jej kształt i wytrzymałość. Ponadto w badaniach obrazowych stwierdza się zgrubienia, zniekształcenia, zwiększenie liczby beleczek istoty gąbczastej kości, a także zaburzenia ich prawidłowego układu.
Jak zbudowany jest układ kostny? Dowiesz się tego z filmu:
Powstałe ognisko osteosklerotyczne kości biodrowej, kręgosłupa czy innych elementów szkieletu charakteryzuje się wysokim zwapnieniem, co obciąża pacjenta dolegliwościami bólowymi o różnym nasileniu i charakterze w okolicy patologicznych zmian. Nieprawidłowa przebudowa tkanki kostnej jest przyczyną jej nadmiernej kruchości, która prowadzi do licznych pęknięć i złamań danej kości. Tego typu uszkodzenia należą do cech osteosklerozy i najczęściej dotyczą kości długich w ich części trzonowej lub przynasadowej. Złamania, o charakterze na ogół poprzecznym i z przemieszczeniem, występują zwykle po umiarkowanym urazie lub w wyniku nakładających się i długotrwale postępujących mikrourazów. Powstałe ogniska osteosklerotyczne dodatkowo utrudniają i spowalniają zrastanie się kości i powrót pacjenta do aktywności ruchowej. Osteoskleroza kości może objawiać się również poprzez upośledzenie motoryczne danego układu szkieletowego oraz niski wzrost.
Osteoskleroza – leczenie
Leczenie osteosklerozy skupia się na wypracowaniu równowagi metabolicznej pomiędzy ubytkami a nadprodukcją tkanki kostnej. Dominującą metodą postępowania medycznego jest farmakoterapia spowalniająca lub zatrzymująca tworzenie tkanki kostnej. Uzupełnieniem procedury leczenia często jest fizjoterapia przeciwbólowa, wzmacniająca siłę, wytrzymałość i masę mięśniową oraz poprawiająca ruchomość w stawach.
Bibliografia:
1. Lauren L. Ihde, Deborah M. Forrester, Sclerosing Bone Dysplasias: Review and Differentiation from Other Causes of Osteosclerosis, Musculoskeletal Imaging, Radio Graphics, Nov 8 2011;
2. Wanda M.Haschek, Colin G.Rousseaux, Matthew A.Wallig, Chapter 14 - Bones and Joints, Fundamentals of Toxicologic Pathology (Second edition), Science Direct, 2010;
3. John W. Harvey DVM, PhD, DACVP, Chapter 9 - Disorders of Bone Marrow, Science Direct 2012.