Schorzenie rozwija się w wieku dojrzewania płciowego, najczęściej u chłopców, i wyznacza charakter funkcjonalności i wyglądu stawu. Objawy osteochondrozy młodzieńczej to głównie deformacje kolana i dolegliwości bólowe o różnym charakterze i nasileniu w jego okolicy.
Co to jest osteochondroza?
Osteochondroza to przewlekła i postępująca choroba martwicza tkanki kostno-chrzęstnej, powstająca na skutek miejscowego zaburzenia procesu kostnienia nasadowej części wzrastających kości. Schorzenie nazywane jest również osteochondrozą młodzieńczą ze względu na tendencje do rozwijania się choroby na niedojrzałym i podatnym na odkształcenia oraz mikrourazy młodym układzie szkieletowym, przypadającym na okres dojrzewania pomiędzy 10. a 14. rokiem życia. Jedną z najczęściej spotykanych form choroby jest osteochondroza kolana, dotycząca zaburzenia kostnienia guzowatości kości piszczelowej oraz przylegających do niej chrząstek, co wpływa na powstanie i nasilenie się objawów dolegliwości, jakość funkcjonalności stawu oraz charakter jego pracy. Osteochondroza stawu kolanowego może rozwinąć się jedno - lub obustronnie i obciążać od kilku miesięcy do kilku lat.
Polecamy: Tkanka kostna – budowa, rola w organizmie i choroby
Osteochondroza młodzieńcza – przyczyny i mechanizm rozwoju
Istotą choroby jest nekroza, czyli obumieranie tkanki chrzęstnej, która w trakcie tego procesu nie ulega mineralizacji, tylko kostnieniu i nawarstwianiu swojej struktury. Zmiany degeneracyjno-dystroficzne guzowatości kości piszczelowej powstają najczęściej w wyniku powtarzających się mikrourazów w miejscu jej połączenia z więzadłem rzepki, stanowiącym dystalny element ścięgna mięśnia czworogłowego uda. Pod wpływem intensywnej eksploatacji mechanizmu wyprostnego stawu kolanowego dorastającej osoby dochodzi do przeciążenia mięśnia w miejscu jego przyczepu i stopniowego odrywania się fragmentów kostnych od chrząstki płytki wzrostowej, odpowiedzialnej za wzrost kości, znajdującej się pod guzowatością, która nie jest wystarczająco wydajna w stosunku do stopnia intensywności działania bodźca. Mechanizm wywołujący osteochondrozę młodzieńczą kolana nazywany jest złamaniem awulsyjnym, powstałym w wyniku braku równowagi pomiędzy przekrojem mięśnia, powierzchnią jego przyczepu a siłami oddziałującymi na zbyt małą powierzchnię, jaką jest guzowatość kości piszczelowej.
Osteochondroza kolana – objawy
Osteochondroza kolana objawia się już we wczesnym etapie rozwoju, gdzie dominującym symptomem jest ból poniżej rzepki. W początkowej fazie zaawansowania osteochondroza sygnalizuje swoje destrukcyjne postępy po zakończonej aktywności fizycznej, utrzymując się do 24 godzin. Następnie wydłuża czas obciążania stawu aż do momentu odczuwania nieustannego dyskomfortu przez pacjenta, nasilającego się przy wyproście i obciążaniu kolana, szczególnie podczas chodzenia po pochyłych powierzchniach, wchodzenia na schody i schodzenia z nich czy klękania, by ostatecznie utrzymywać się nawet w spoczynku. W ostrych, ale lekkich przypadkach osteochondroza młodzieńcza kolana objawia się dodatkowo nieznaczną opuchlizną tkanek miękkich okołostawowych, zwłaszcza podrzepkowej wyściółki tłuszczowej. Natomiast w postępującej i zaawansowanej postaci objawy zaostrzają się i mnożą.
Zobacz film i sprawdź jakie funkcje pełni układ kostny:
W przebiegu osteochondrozy młodzieńczej obserwuje się:
- tkliwość uciskową górnej części podudzia na przedniej powierzchni oraz rzepki w jej dolnym obszarze,
- obrzęki okolicy guzowatości kości piszczelowej,
- zaczerwienienie i ocieplenie skóry stawu, szczególnie w początkowych fazach choroby,
- osłabienie mięśnia czworogłowego,
- powiększenie guzowatości piszczelowej, z tendencją do wyraźnego odstawania poza kontur stawu kolanowego, widoczne szczególnie podczas siedzenia, gdzie ścięgna mięśnia czworogłowego przyczepione do kości piszczelowej pod rzepką są rozciągnięte, a kości podudzia dokładnie wyeksponowane.
Objawy osteochondrozy kolana tego typu powinny być potwierdzone badaniami lekarskimi, np. prześwietleniem rentgenowskim, którego wyniki potwierdzą lub wykluczą zmiany tkanki kostno-chrzęstnej guzowatości kości piszczelowej i rzepki. Symptomy schorzenia na RTG w zależności od zaawansowania choroby mogą pokazać nieregularne kostnienie guzowatości bądź oddzielenie i fragmentację chrząstki nasadowej.
Polecamy: Ból kolana – przyczyny, jak leczyć?
Osteochondroza młodzieńcza kolana – powikłania
W zależności od szybkości i jakości podjęcia leczenia osteochondroza może przebiegać z okresami zaostrzeń i reemisji, jednak ogólnie utrzymuje się nawet do kilku lat. Zaniechanie leczenia lub nieodpowiednie prowadzenie procesu powrotu do zdrowia może skutkować rozwojem powikłań, głównie w obrębie obciążonego stawu kolanowego, do których zaliczają się m.in.:
- chroniczne dolegliwości bólowe,
- deformacje kolana,
- zmniejszona ruchomość i funkcjonalność stawu oraz kończyny dolnej.
Bibliografia:
- Jacek Kruczyński, Andrzej Szulc, Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja, 2015.