Czas inkubacji patogenu w organizmie wynosi od 10 do 21 dni i przebiega na ogół bezobjawowo. Charakterystyczna dla ospy wysypka pojawia się później, ale chory zaraża już na 2 doby przed pojawieniem się jej. W leczeniu ospy dużą rolę odgrywa profilaktyka. Dzięki szczepieniom ochronnym człowiek zyskuje odporność na całe życie.
Przeczytaj też: Ospa w ciąży – leczenie, objawy, ryzyko zarażenia przy drugim dziecku
Co to jest ospa i jakie są jej rodzaje?
Ospa jest chorobą zakaźną o podłożu wirusowym. Występują dwa rodzaje tego schorzenia: wietrzna, popularna u małych dzieci i czarna, nazywana prawdziwą, która została wyeliminowana. Ospę wietrzną wywołują wirusy, które po wniknięciu do organizmu bardzo szybko się namnażają i są niebezpieczne, jeśli chory nie zyskał należytej odporności w dzieciństwie.
Ospa wietrzna jest obecnie jedną z najczęściej spotykanych postaci tego schorzenia. Chorują na nią najczęściej dzieci. U dorosłych ospa wietrzna ma cięższy przebieg i jest obarczona większym ryzykiem wystąpienia powikłań.
Czynnikiem sprawczym ospy wietrznej jest Varicella zoster virus – patogen należący do rodziny Herpesviridae, którego rozwój przyczynia się do powstania zarówno ospy, jak i półpaśca. Przenosi się drogą kropelkową, dlatego można zachorować, nie mając nawet bezpośredniego kontaktu z chorym. Varicella zoster bytuje też na przedmiotach używanych przez zakażonego, co jeszcze bardziej zwiększa ryzyko infekcji. Nie ma farmaceutyku, który eliminowałby patogen z organizmu, dlatego leczenie ospy jest wyłącznie objawowe.
Jak leczyć objawy ospy?
Okres wylęgania wirusa wynosi od 10 do 21 dni. Jego przebieg jest bezobjawowy, co znacznie opóźnia leczenie, ponieważ chory zakaża już na dwie doby przed wystąpieniem objawów. Pierwszym symptomem ospy jest gorączka i złe samopoczucie ogólne. Wysypka, która świadczy o chorobie, pojawia się po kilku dniach od momentu skoku temperatury i obejmuje całe ciało, włącznie z owłosioną skórą głowy i śluzówką. Cechuje ją uporczywy świąd. Może pozostawiać nieestetyczne blizny, jeśli chory będzie się drapał.
W przypadku ospy u dzieci leczenie jest oparte na łagodzeniu dokuczliwych objawów. Stosuje się preparaty hamujące świąd i leki przeciwgorączkowe. Nieprzyjemną wysypkę można posmarować gencjaną lub roztworem cynku i mentolu, który zmniejszy dyskomfort. Ubrania chorego powinny być miłe w dotyku i przewiewne, aby nie podrażniały skóry. Osoby, które nie chorowały na ospę w dzieciństwie, muszą ograniczyć kontakt z zakażonym do niezbędnego minimum i koniecznie przestrzegać zasad higieny osobistej. Leczenie ospy antybiotykiem nie ma sensu, ponieważ jest to choroba wirusowa. Antybiotykoterapia ma zastosowanie wyłącznie przy nadkażeniach bakteryjnych.
Czym leczyć ospę, jeśli chory zmaga się z brakiem odporności?
Osoby dorosłe i dzieci, które zmagają się z brakiem odporności, mogą do terapii ospy włączyć leki przeciwwirusowe np. acyklowir, który stymuluje układ immunologiczny. Nie zaleca się go osobom zdrowym, ponieważ wirus mógłby udpornić się na podawany lek. Acyklowir przyspiesza gojenie się krostek, zmniejsza ich liczbę i skraca czas powrotu chorego do zdrowia. Leku nie wolno nadużywać. Działa najskuteczniej, gdy jest podany dobę po wystąpieniu pierwszych symptomów choroby.
Profilaktyka – kluczowy element w leczeniu ospy
Przebieg ospy będzie o wiele łagodniejszy, jeśli zadbamy o profilaktyczne szczepienia ochronne. Dla dzieci szczepionka na ospę jest zalecaną pozycją w Programie Szczepień Ochronnych. Podaje się ją w dwóch dawkach, w odstępie 6 tygodni. Szczepionka jest refundowana dla dzieci uczęszczających do żłobka. Można nią szczepić również dzieci starsze oraz osoby dorosłe, które nie zyskały odporności w dzieciństwie. Szczepienie przeciwko ospie daje odporność na całe życie. Osoba, która chorowała w dzieciństwie, rzadko ma ospę ponownie.
Szczepionki na ospę zaleca się szczególnie dzieciom przebywających w przedszkolach i żłobkach, placówkach wychowawczo-opiekuńczych, z wrodzonym brakiem odporności, chorym na nowotwory i mającym wirusa HIV. Jest ono niezbędne również dla kobiet planujących ciążę, zwłaszcza tych, które nie przechodziły ospy w dzieciństwie.
Bibliografia:
- PZH Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, Szczepionka przeciw ospie wietrznej, pzh.gov.pl, http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/ospa-wietrzna/6/#szczepionki-przeciw-ospie-wietrznej-w-programie-szczepien-ochronnych, [dostęp: 28.06.2019].
Zobacz też film: Ospa party