Odoskrzelowe zapalenie płuc to proces zapalny wieloogniskowy, przebiegający w oskrzelach i szerzący się na tkankę płucną. Najczęściej jest to schorzenie infekcyjne na tle wirusowym, bakteryjnym lub grzybiczym. Jak sama nazwa wskazuje, odoskrzelowe zapalenie płuc atakuje oskrzela i tkankę płucną. Ma bardzo zróżnicowany przebieg. Może przebiegać łagodnie, ale też bywa przyczyną ciężkiego stanu klinicznego.
Przyczyny odoskrzelowego zapalenia płuc
Odoskrzelowe zapalenie płuc wywołane jest przez patogeny, tzn. bakterie (np. pneumokoki, pałeczki Haemophilus influenzae czy Klebsiella pneumoniae) lub wirusy. Inne szczepy wywołują tzw. szpitalne zapalenia płuc, a inne są swoiste dla zakażeń pozaszpitalnych. Przyczyny choroby to kontakt z chorym, zaniedbana infekcja górnych i dolnych dróg oddechowych, osłabienie odporności. Nadużywanie antybiotyków skutkuje powstawaniem szczepów opornych, co utrudnia leczenie zakażeń i sprzyja rozprzestrzenianiu się zapalenia na tkankę płucną.
Objawy odoskrzelowego zapalenia płuc u dzieci i dorosłych
Początkowo chory prezentuje objawy zapalenia oskrzeli, a w dalszym etapie choroby, po zajęciu tkanki płucnej, zmiany osłuchowe podczas badania fizykalnego wskazują na odoskrzelowe zapalenie płuc. Początkowo zapalenie może obejmować niewielkie ogniska, a z czasem zajmuje większe obszary płuc. Objawem towarzyszącym odoskrzelowemu zapaleniu płuc jest kaszel połączony z bólem w klatce piersiowej. Kaszel najczęściej jest produktywny, czyli towarzyszy mu odkrztuszanie gęstej wydzieliny. Inne objawy odoskrzelowego zapalenia płuc to:
- uczucie duszności,
- pocenie się,
- przyspieszony oddech,
- przyspieszona praca serca,
- dreszcze,
- bladość skóry,
- bóle głowy i mięśni,
- osłabienie.
W wyniku zajęcia tkanki płucnej chory prezentuje objawy niedotlenienia. Dla lekarza istotne w rozpoznaniu jest osłuchanie płuc i stwierdzenie zmian osłuchowych. Mogą pojawić się świsty, furczenia, wzmożenie lub ściszenie szmerów oddechowych, a także inne zmiany osłuchowe.
Diagnostyka odoskrzelowego zapalenia płuc
Po przeprowadzeniu badania fizykalnego lekarz może zlecić zdjęcie rentgenowskie (RTG) klatki piersiowej. Jeśli nie wykazuje ono istotnych zmian, a badanie fizykalne sugeruje zapalenie tkanki płucnej, pomocne bywa wykonanie tomografii komputerowej (TK). Ponadto można wykonać badanie plwociny, a także bronchoskopię w celu określenia czynnika etiologicznego zapalenia odoskrzelowego płuc.
Leczenie odoskrzelowego zapalenia płuc
W zależności od nasilenia objawów choroby i przypuszczalnej etiologii zapalenia płuc wdraża się odpowiednie leczenie. Objawowe leczenie polega na podawaniu leków przeciwgorączkowych i łagodzących symptomy choroby. Zaleca się odpowiednie nawadnianie chorego i odpoczynek. Konieczne jest monitorowanie utlenowania krwi i innych parametrów życiowych, szczególnie w okresie znacznego nasilenia objawów. Stwierdzenie etiologii bakteryjnej obliguje lekarza do zalecenia antybiotyku. Forma podania i rodzaj antybiotyku zależy od stanu klinicznego i wieku pacjenta oraz od podejrzewanej etiologii.