Poza objawami obciążającymi układ mięśniowo-szkieletowy w przebiegu zapalenia stawów u dzieci obserwuje się dolegliwości ogólne. W zależności od przyczyn zjawiska, choroba ma charakter pierwotny i występuje jako samodzielna jednostka bądź stanowi powikłanie innej patologii. Wówczas klasyfikowana jest jako wtórne zapalenie stawów osób we wczesnym wieku rozwojowym.
Czym jest zapalenie stawów u dzieci?
Zapalenie stawów u dzieci oznacza zespół miejscowych i uogólnionych objawów somatycznych, powstałych na skutek zadziałania niesprzyjających strukturom stawowym czynników, takich jak infekcje wirusowo-bakteryjne czy uszkodzenia mechaniczne, powstałe w wyniku urazów i kontuzji aparatu ruchu. Zjawisko może stanowić również efekt zaburzeń pracy układu immunologicznego bądź mieć charakter idiopatyczny, czyli nieznany. Zapalenie mięśni u dzieci dotyczy najczęściej stawów kończyn. W zależności od etiologii, choroba może przybrać charakter pierwotny i występować jako samodzielna jednostka bądź stanowi powikłanie innej patologii. Określana jest wówczas jako wtórne zapalenie stawów osób we wczesnym wieku rozwojowym.
O ile zapalenie mięśni u dzieci powstałe na tle pourazowym czy patogennym zbliżone jest objawami do tego występującego również w grupie dorosłych, to idiopatyczne i autoimmunologiczne zapalenie stawów znacznie różni się charakterem i nasileniem dolegliwości od schorzenia typowego dla starszych pacjentów. Idiopatyczne i autoimmunologiczne zapalenie mięśni może objawiać się dwojako. Zwykle obserwuje się skrajne postaci choroby, czyli łagodną (dobrze rokującą, z zajęciem przez stan zapalny dużych, pojedynczych stawów) bądź ostrą (o ciężkim przebiegu i niepomyślnych rokowaniach, zostawiających powikłania w układzie mięśniowo-szkieletowym). Za dziecięce zapalenia stawów odpowiada szerokie spektrum przyczyn, dolegliwości są jednak do siebie zbliżone. Do najczęściej spotykanej formy choroby należy młodzieńcze zapalenie stawów u dzieci.
Zapalenie stawów u dzieci – przyczyny
Zapalenie stawów u dzieci charakteryzuje się niejednorodną etiologią, tzn. że przyczyn dolegliwości jest wiele. Źródeł dziecięcego stanu zapalnego najczęściej lekarze doszukują się w:
- stanach pourazowych, takich jak skręcenia, złamania, stłuczenia;
- chorobach zapalnych dotyczących bezpośrednio stawu, np. łuszczycowym zapaleniu stawów;
- schorzeniach niezwiązanych z układem mięśniowo-szkieletowym, m.in. w poinfekcyjnym zapaleniu stawów, zwanym także reaktywnym bądź wirusowym zapaleniem mięśni, gdy czynnikiem chorobowym były wirusy. Za zapalenie stawów u dzieci mogą być również odpowiedzialne schorzenia dotyczące tkanki łącznej, choroby hematologiczne, guzy i zmiany nowotworowe kości, wady wrodzone i rozwojowe, choroby metaboliczne i reumatyczne oraz związane z układem moczowym, odpowiedzialne np. za odczynowe zapalenie stawów.
Objawy zapalenia stawów u dziecka
Zapalenie stawów u dzieci wyróżnia się niespecyficznym zespołem objawów. W znacznej części chorób bolesność nasila się podczas pracy statyczno-dynamicznej stawu. Występują obrzęki, wysięki i ograniczenie ruchomości różnego stopnia. Powstałe w błonie maziowej stawu zmiany zapalne rozlewają się na tkanki okołostawowe, przyczepy ścięgien i pozostałe struktury kurczliwe, a także na nasady kości tworzące staw. Wpływają na stopniową destrukcję ich włókien. Dziecięce zapalenie stawów prowadzi do zniekształceń obrysów stawów, zaników mięśniowych oraz przykurczów stawowych i ostatecznie do upośledzenia funkcji motorycznych aparatu ruchu i tymczasowej lub trwałej niepełnosprawności ruchowej. Dodatkowe objawy zapalenia stawów u osób w wieku rozwojowym zależą od czynnika prowokującego stan zapalny.
Młodzieńcze zapalenie stawów u dzieci – objawy
Cechą charakterystyczną młodzieńczego zapalenia stawów u dzieci jest niesymetryczne zajęcie dużych stawów obwodowych kończyn dolnych, głównie kolanowych. Choroba może jednak dotyczyć również małych stawów rąk. Ponadto powszechnie obserwuje się sztywność poranną oraz dodatkowe objawy ogólne, takie jak gorączka. Wczesnym objawem młodzieńczego zapalenia stawów jest zajęcie kręgosłupa szyjnego. Za szczególnie uciążliwe uznaje się zapalenie stawów biodrowych oraz skroniowo-żuchwowych. Na zespół objawów tych schorzeń składają się: hepato- i splenomegalia (powiększenie wątroby i śledziony), limfadenopatia (powiększenie węzłów chłonnych) oraz zajęcie innych narządów układu oddechowego i pokarmowego. Młodzieńcze zapalenie stawów u dzieci potocznie określane jest jako dziecięce reumatoidalne zapalenie stawów (RZS). Przebiegiem przypomina RZS u dorosłych, jednak w przypadku najmłodszych stanowi szersze pojęcie, ponieważ obejmuje inne jednostki chorobowe, klasyfikowane u dorosłych jako osobne schorzenia, np. zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK) czy łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS).
Zobacz wideo: Jak dbać o stawy?
Bibliografia:
1. Dobrzańska A., „Pediatria: podręcznika do państwowego egzaminu lekarskiego i egzaminu specjalizacyjnego”, Urban & Partner, Wrocław 2005.
2. Romnica A.M., „Zapalne choroby reumatyczne w wieku rozwojowym”, PZWL, Warszawa 2005.
3. Wiland P., „Monitorowanie stanu pacjenta w chorobach reumatycznych”, Górnickie Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2008.