Objawy raka piersi we wczesnych fazach mogą przyjmować postać zbliżoną do zapalenia gruczołu piersiowego i bywają z nim mylone. Ze względu na dużą częstość występowania tego typu nowotworów złośliwych niezbędne jest prowadzenie systematycznych badań profilaktycznych.

Występowanie raka sutka

Rak sutka jest jednym z najczęściej występujących u ludzi nowotworów złośliwych. Choć gruczoł piersiowy rozwija się u mężczyzn tylko szczątkowo, może stać się źródłem procesu złośliwego. W 99,9% przypadków zachorowania dotyczą jednak kobiet. W tej grupie stanowią one ok. 25% wszystkich chorób onkologicznych i są najczęściej diagnozowanym guzem złośliwym. Szczyt zachorowań przypada na szóstą i siódmą dekadę życia, choć w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat obserwuje się bardzo intensywny wzrost liczby młodszych kobiet cierpiących na tę chorobę.

Istnieje wiele czynników, które zwiększają prawdopodobieństwo rozwoju raka gruczołu piersiowego u danej osoby. Są to:

• czynniki genetyczne (np. obecność mutacji genów BRCA1 lub BRCA2),
• zaburzenia hormonalne lub długotrwałe (głównie estrogenowe) leczenie hormonalne – np. antykoncepcyjne, substytucyjne,
• przebyte stany zapalne gruczołu piersiowego,
• wady chromosomalne (np. zespół Klinefeltera),
• pochodzenie z niektórych regionów geograficznych (Europa i Ameryka Północna),
• ekspozycja na energię promienistą (z intensywnych źródeł naturalnych, aparatów rentgenowskich czy w związku z przebytą radioterapią).

Schorzenie częściej dotyka kobiet, które nie rodziły, wcześnie zaczęły miesiączkować, a menopauza nastąpiła u nich relatywnie późno.

Czytaj także: Badania na obecność genu BRCA. Kto powinien się przebadać?

Wczesne objawy raka piersi

Rak piersi to nowotwór złośliwy pochodzenia nabłonkowego, który wywodzi się z tkanki gruczołowej sutka. Jej rozwój i czynność są uzależnione od stymulacji żeńskimi hormonami płciowymi (estrogenami i progestagenami).

Ze względu na to, że gruczoł piersiowy (mlekowy) znajduje się wewnątrz sutka, niewielkie zmiany nowotworowe przyjmujące charakter małych, pojedynczych lub mnogich guzków mogą być niedostępne badaniu przez skórę i dobrze rozwiniętą podskórną tkankę tłuszczową. W miarę rozwoju nowotworu guz powiększa się i może być wyczuwalny przez powłoki (szczególnie, jeśli badanie wykonuje się zgodnie z zaleceniami – w różnych pozycjach i zmieniając odpowiednio położenia ramienia).

Zobacz film i dowiedz się, jak wcześnie wykryć raka piersi:

Objawami, które mogą pojawiać się w miarę rozwoju zmian miejscowych, są:

• wciągnięcie brodawki piersiowej,
• deformacja otoczki,
• tzw. objaw skórki pomarańczowej – skóra nad guzem staje się nierówna, jej powierzchnia wygląda tak, jak w przypadkach rozwiniętego cellulitu,
• widoczne wciągnięcie lub uwypuklenie skóry na powierzchni sutka.

Mimo rozwijających się zmian sutek jest zazwyczaj niebolesny.

Rak zapalny gruczołu piersiowego

Specyficzną formą nowotworu złośliwego gruczołu piersiowego jest tzw. rak zapalny. Zmiany w tej postaci choroby mają charakter rozsiany – do tworzenia mikroguzków dochodzi w wielu miejscach naraz. Utrudnia to rozpoznanie, ponieważ, mimo objęcia procesem chorobowym dużej objętości tkanki, nie wyczuwa się początkowo wyraźnego stwardnienia lub guza. Dominującymi objawami są zjawiska typowe dla zapalenia gruczołu piersiowego: obrzęk, zaczerwienienie, niekiedy niewielki wyciek z brodawki i bolesność.

Objawy zaawansowanego raka piersi

Po fazie miejscowego rozwoju guza w obrębie sutka, na skutek przenoszenia się komórek nowotworowych drogą chłonną i krwionośną, powstają zmiany wtórne w innych narządach. Dochodzi do zajęcia węzłów chłonnych pachowych, które zwykle są niebolesne, powiększone, twarde, nieprzesuwalne, mogą grupować się w pakiety. Zaburzenia odpływu chłonki prowadzą do powstawania utrzymujących się długo obrzęków kończyny górnej, szyi, sutka czy powierzchni klatki piersiowej. Zmiany w obrębie szyi mogą utrudniać oddychanie, powodować chrypkę, zmianę barwy głosu. Przerzuty drogą krwionośną powstają głównie w płucach, kościach, mózgu i wątrobie.

Rozpoznanie raka piersi

Rozpoznanie raka piersi we wczesnej fazie jest możliwe dzięki działaniom profilaktycznym. Podstawowym elementem, którego wykonanie może przyspieszyć postawienie rozpoznania, jest samobadanie piersi. Technika takiego zabiegu jest szeroko propagowana w masowych kampaniach edukacyjnych. Sposobu samodzielnego badania sutków można nauczyć się od lekarza rodzinnego lub ginekologa podczas wizyt profilaktycznych. Wiedzę zaczerpnąć można także ze źródeł internetowych.

Czytaj także: Samobadanie piersi – jak i kiedy powinno się je wykonywać?

Diagnostykę piersi uzupełnia się regularnym wykonywaniem mammografii i ultrasonografii, które pozwalają na wykrywanie niewielkich zmian guzowatych w tkance gruczołowej. Badania te są częścią programów profilaktycznych, które osoby po 50 roku życia mogą okresowo wykonywać bezpłatnie.

W razie potrzeby rozpoznanie uzupełnia się biopsją guzków, która pozwala na określenie charakteru zmiany w gruczole piersiowym oraz innymi badaniami (obrazowymi, genetycznymi i laboratoryjnymi). Celem tych działań jest jak najwcześniejsze rozpoznanie raka sutka, gdyż szybkie podjęcie leczenia daje nawet 90% szans na pokonanie choroby.

Bibliografia:

1. M. Bidziński, J. Bogusławska-Jaworska. i wsp., Onkologia kliniczna, t. II, Warszawa 2001.

2. K. Szewczyk, Epidemiologia i profilaktyka raka piersi, [w:] Rak piersi, red. J. Kornafel, Warszawa 2011.