Rak jąder to również potworniak, kosmówczak i nowotwór zarodkowy. Mają jedną wspólną charakterystyczną cechę - prowadzą do rozwoju łatwo wyczuwalnego dłonią guza. Bardzo szybko następują przerzuty do płuc i węzłów chłonnych, dlatego nie wolno go bagatelizować.

Nowotwór jądra - przyczyny i czynniki zwiększające ryzyko nowotworu jądra

Rak jądra, podobnie jak wszystkie inne nowotwory, jest chorobą, której przyczynę trudno ustalić. Dowiedziono jedynie, że pewne czynniki mogą zwiększać ryzyko wystąpienia tego rodzaju schorzenia. Zalicza się do nich:

• predyspozycje genetyczne - dziedziczenie,
  
• orchidopeksja (wnętrostwo) - czyli pozostanie jąder w jamie brzusznej we wczesnym dzieciństwie - tego rodzaju przypadłość zwiększa ryzyko nowotworu jąder o około 40%,
  
• przebyte nowotwory jąder, w tym również nowotwory pozagonadalne, np. zespół Klinefeltera.
  

Przyjmowanie estrogenów oraz infekcje wirusowe nie stanowią zagrożenia w przypadku zachorowalności na raka jądra.

Objawy raka jądra

Wczesne objawy nowotworu jądra można wykryć samodzielnie, ponieważ w worku mosznowym tworzy się twardy guz w postaci niebolesnej masy, która nie daje się oddzielić od jądra. Ponadto alarmujące powinny być takie symptomy, jak:

• powiększenie i zwiększenie wagi jądra,
  
• jądro jest twarde, a skóra na nim jest napięta - gładka lub grudkowata,
  
• ból jądra w czasie dotyku,
  
• zaczerwienienie moszny,
  
• powiększenie moszny z powodu zaczynającego gromadzić się w niej płynu,
  
• uczucie pełności i ciężaru worka mosznowego.

W miarę rozwoju nowotworu dochodzi do zaostrzenia objawów i pojawienia się takich dolegliwości, jak:

• dyskomfort i ból w okolicy moszny,
  
• promieniujący do pachwiny ból w jamie brzusznej,
  
• powiększenie zaotrzewnowych węzłów chłonnych,
  
• kaszel,
  
• uczucie duszności,
  
• plucie krwią - przerzuty do płuc,
  
• ból kostny - przerzuty do kości,
  
• nasilenie cech męskich - zwiększenie owłosienia oraz masy mięśniowej,
  
• zaburzenia neurologiczne świadczące o przerzutach do mózgu, np. problemy z pamięcią i omdlenia, 
  
• guz nad obojczykiem,
  
• ginekomastia - powiększenie i bolesność gruczołów sutkowych.

Sporadycznie może wystąpić również widoczne pomniejszenie jąder.

Diagnostyka raka jądra - samobadanie jąder

W wyniku samobadania łatwo wykryć charakterystyczne dla raka jądra zmiany, do których należy guz w mosznie. Wszelkiego rodzaju nieprawidłowości należy jak najszybciej zgłaszać lekarzowi. Bardzo ważne są też okresowe badania lekarskie, będące podstawowym elementem profilaktyki nowotworowej.

W sytuacji podejrzenia nowotworu jądra lekarz przeprowadzi badanie palpacyjne i zaleci badanie ultrasonograficzne jąder. Dalsza diagnostyka polega na wykonaniu:

• badania morfologii krwi oraz badań biochemicznych - w celu oznaczenia wskaźników wątrobowych i nerkowych,
  
• badań ilości markerów raka jądra, takich jak: beta-HCG, AFP, PSA oraz LDH.
  

W przypadku podejrzenia nowotworu jądra nie wykonuje się biopsji histopatologicznej z wycinka pobranego z wnętrza jądra, ponieważ w przeważającej części przypadków nowotwór jądra ma postać złośliwą. Lekarz szybko podejmuje decyzję o orchidektomii, czyli całkowitym usunięciu jednego jądra lub obu.

Jeżeli istnieje podejrzenie wystąpienia przerzutów, dodatkowo zalecane są też badania, takie jak:

• RTG klatki piersiowej,
  
• USG jamy brzusznej,
  
• tomografia komputerowa,
  
• scyntygrafia kości,
  
• rezonans magnetyczny.

Rak jądra - leczenie

Po diagnozie pacjent zostaje zakwalifikowany do jednej z trzech grup stopnia zaawansowania nowotworu. Leczenie raka jądra polega przede wszystkim na usunięciu jądra z guzem i powrózkiem nasiennym oraz bardzo często również okolicznych węzłów chłonnych i zmienionych nowotworowo tkanek znajdujących się w jamie brzusznej. Po wykonaniu badania histopatologicznego oraz innych badań diagnostycznych, które wskazują na pojawienie się przerzutów, zaleca się chemioterapię lub radioterapię, ewentualnie obie.

Orchidektomia - usunięcie jądra a płodność

Po usunięciu jednego jądra organizm mężczyzny jest w stanie produkować liczbę plemników zbliżoną do tej sprzed choroby. Brak jądra w worku mosznowym jest jedyną niedogodnością, ale nie wpływa na aktywność seksualną oraz możliwości reprodukcyjne mężczyzny. Chemioterapia może powodować zaburzenia erekcji i niepłodność. Jednak w ciągu około dwóch lat od zakończenia terapii płodność powraca. Przed wykonaniem orchidektomii oraz rozpoczęciem chemioterapii zaleca się pacjentom zdeponowanie nasienia w banku spermy - jeśli w przyszłości chcą mieć dzieci. W przypadku obustronnej orchidektomii zabieg taki jest konieczny.

Profilaktyka raka jąder - badania kontrolne i samobadanie

Mężczyźni po 40. roku życia powinni raz w roku poddawać się ogólnym badaniom stanu zdrowia, dodatkowo warto poprosić o lekarza (pierwszego kontaktu lub urologa).

Po zakończeniu terapii bardzo ważne jest regularne monitorowanie stanu zdrowia, ponieważ mimo całkowitego wyleczenia, rak jądra ma tendencje do nawrotów. Może zająć drugie jądro lub pojawić się w dowolnym miejscu w ciele.