Niskie ciśnienie rozkurczowe często występuje u młodych, zdrowych, szczupłych osób (głównie kobiet), prowadzących statyczny, siedzący tryb życia. Jednak przyczyną takiego stanu może też być niewydolność krążenia, zaburzenia rytmu serca albo wada serca. W niektórych przypadkach objaw ten może mieć podłoże psychogenne, najczęściej nerwicowe.
Niskie ciśnienie rozkurczowe – objawy
Niskie ciśnienie rozkurczowe to stan, w którym w trakcie pomiaru ciśnienia tętniczego krwi w spoczynku obserwuje się w sposób powtarzalny ciśnienie rozkurczowe na poziomie poniżej 60 mmHg. Stan ten budzi niepokój osoby mierzącej sobie ciśnienie, nawet w sytuacji, kiedy nie towarzyszą mu żadne subiektywnie odczuwane objawy. Powodem do obaw i wizyty u kardiologa powinno być jednoczesne utrzymywanie się uciążliwych objawów, takich jak:
- osłabienie, nadmierna senność,
- tętno w spoczynku przyspieszone powyżej 100 uderzeń na minutę,
- pojawianie się mroczków przed oczami,
- szum w uszach,
- marznięcie rąk i stóp,
- omdlenia,
- zmniejszenie wydolności fizycznej,
- duszność,
- bóle w klatce piersiowej.
Jednym z towarzyszących niskiemu ciśnieniu rozkurczowemu symptomów może być hipotonia ortostatyczna (nagłe obniżenie ciśnienia z zawrotami głowy i niekiedy omdleniem po zmianie pozycji z leżącej lub kucznej na stojącą). Objaw ten wiąże się jednak częściej z zaburzeniami regulacji naczyniowej, przejawiającymi się opóźnioną zmianą pojemności łożyska naczyniowego w chwili zmiany położenia ciała.
Jak działa układ krążenia? Dowiesz się tego z naszego filmu
Niskie ciśnienie rozkurczowe – przyczyny
Niskie ciśnienie rozkurczowe u osób zdrowych traktuje się jako osobniczą cechę wynikającą z uwarunkowań genetycznych, typu budowy somatycznej oraz trybu życia. Może ono wynikać z przewagi układu przywspółczulnego w regulacji układu wegetatywnego (czyli regulującego czynności organizmu niezależne od naszej woli). Uważa się, że powstawaniu tego zjawiska sprzyja m.in. niski poziom aktywności fizycznej oraz niewielki poziom stresu. Chorobowe przyczyny niskiego ciśnienia rozkurczowego można podzielić na cztery podstawowe grupy:
- mała objętość wyrzutowa serca i minutowy rzut serca – wynikające najczęściej z rozwijającej się niewydolności mięśnia sercowego, kardiomiopatii lub zaburzeń rytmu (np. częstoskurcz nadkomorowy, migotanie przedsionków, bloki przedsionkowo-komorowe itp.),
- fala zwrotna krwi z aorty do lewej komory serca – występująca w przypadku niedomykalności zastawki aortalnej,
- nadmierne rozszerzenie naczyń tętniczych – co sprawia, że prawidłowa ilość krwi wypływająca z serca w czasie jego skurczu nie jest w stanie skutecznie wypełnić łożyska naczyniowego,
- zbyt mała objętość krwi krążącej – przy odwodnieniu, zaburzeniach elektrolitowych.
W niektórych z tych przypadków ciśnienie skurczowe jest również obniżone, a w innych (jak np. w niedomykalności zastawki aortalnej) amplituda zmian ciśnienia tętniczego między skurczem a rozkurczem jest bardzo duża. Inną przyczyną niskiego ciśnienia rozkurczowego mogą być zaburzenia hormonalne. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji, gdy zaburzone jest wydzielanie hormonów w układzie renina-angiotensyna-aldosteron albo gdy poziom adrenaliny lub noradrenaliny jest zbyt niski. Objaw ten może pojawić się również u osób z niedoczynnością tarczycy. Niskie ciśnienie rozkurczowe może też stanowić somatyczny, wtórny objaw nerwicy, depresji lub zaburzeń psychicznych o podłożu organicznym.
Jakie jest prawidłowe ciśnienie krwi? Dowiesz się tego z naszego filmu
Niskie ciśnienie rozkurczowe – postępowanie
W przypadku stwierdzenia w trakcie badania ciśnienia tętniczego, że wartości rozkurczowe są obniżone, nie należy wyciągać pochopnych wniosków. Pomiar trzeba wykonać kilkakrotnie w pewnych odstępach czasu. Jeśli wyniki są powtarzalne, warto zastanowić się nad przyczyną takiego stanu. Przy braku niepokojących, niekorzystnych objawów można pozwolić sobie na dalszą obserwację. Jeśli niskiemu ciśnieniu rozkurczowemu towarzyszą wymienione wcześniej objawy, należy zadbać o przeprowadzenie badań wykluczających istnienie choroby, która je wywołuje.
Diagnostykę rozpoczyna się u kardiologa, który po zbadaniu pacjenta i wykonaniu elektrokardiografii (EKG) najczęściej kieruje go na echokardiografię, czyli ultrasonografię, pozwalającą ocenić nie tylko anatomię serca, ale też kurczliwość jego ściany, funkcjonowanie zastawek i strukturę dużych naczyń. Dzięki wykorzystaniu w trakcie badania głowicy dopplerowskiej można również określić przepływy krwi przez przedsionki i komory serca, zastawki oraz aortę. Badanie to ujawnia wiele anomalii, które mogą być przyczyną niskiego ciśnienia rozkurczowego. W razie potrzeby pacjentowi zleca się konsultację endokrynologiczną albo kieruje się go do poradni psychologicznej lub psychiatrycznej.
O ile nie stwierdza się żadnego procesu chorobowego, którego objawem jest niskie ciśnienie rozkurczowe, zaleca się zwykle regularne uprawianie sportu lub innej aktywności fizycznej. W związku z potrzebą dostarczania dostatecznej ilości elektrolitów, należy unikać diet eliminacyjnych lub niedoborowych oraz pić większe ilości płynów (wody mineralnej, soków, płynów izotonicznych). Ewentualne nieprzyjemne dolegliwości leczy się objawowo farmakologicznie, o ile są uciążliwe dla pacjenta lub przeszkadzają mu w normalnym funkcjonowaniu.
Samoistne (idiopatyczne) niskie ciśnienie rozkurczowe, niezwiązane z żadną chorobą i niepowodujące dolegliwości, nie wymaga interwencji lekarza. Wręcz przeciwnie – stanowi czynnik obniżający ryzyko wystąpienia w przyszłości u danej osoby zawału serca lub udaru mózgu.
Kto choruje na nadciśnienie? Odpowiedź znajdziesz w naszym filmie