Niedobór witaminy C występuje bardzo rzadko. Jego główną przyczyną jest zbyt niska zawartość kwasu askorbinowego w diecie. Najbardziej znaną konsekwencją tego stanu jest choroba zwana szkorbutem. Objawem niedoboru witaminy C jest pogorszenie koncentracji i samopoczucia. Podstawowym źródłem witaminy C są świeże warzywa i owoce, a zwłaszcza czarna porzeczka, pomarańcze, grejpfruty, mandarynki, pomidory, koper i jarmuż.
Zobaczcie, jaka jest skuteczność działania witamin C na filmie poniżej:
Możliwe przyczyny niedoboru witaminy C
Witamina C, znana też jako kwas askorbinowy, po raz pierwszy została wyodrębniona w 1928 roku przez węgierskiego biochemika Alberta Szenta-Görgyiego, za co został uhonorowany Nagrodą Nobla. Człowiek nie posiada szlaków metabolicznych prowadzących do syntezy witaminy C, w związku z czym musi ją dostarczać z pożywieniem.
Niedobór witaminy C determinowany jest wieloczynnikowo. Jego główną przyczyną jest zbyt niska zawartość kwasu askorbinowego w diecie. Dodatkowo jego niedobory mogą się pojawić u osób odchudzających się i podejmujących duży wysiłek fizyczny. Do tego stanu przyczyniają się także zaburzenia wchłaniania w jelicie i zwiększone zapotrzebowanie organizmu na kwas askorbinowy, co zauważa się przede wszystkim u kobiet w ciąży i karmiących piersią. Ponadto większe ilości witaminy C powinny być spożywane przez diabetyków i osoby zażywające tetracyklinę, tabletki antykoncepcyjne, antydepresanty lub aspirynę. Narażenie na silne czynniki stresowe, rozległe oparzenia, spożywanie alkoholu i palenie papierosów znacznie redukują pokłady witaminy C w organizmie.
Niedobór witaminy C – szkorbut
Niedobór witaminy C skutkuje szkorbutem, określanym też gnilcem. Choroba objawia się m.in. brakiem apetytu, nadmierną sennością, ogólnym osłabieniem, obniżeniem nastroju i bólami reumatycznymi. Dodatkowo u chorych dochodzi do krwawienia i owrzodzenia dziąseł, wolniejszego gojenia ran oraz kruchości i pękania naczyń krwionośnych. Często występuje zapalenie błony śluzowej jamy ustnej i zębodołów, co sprzyja wypadaniu zębów. Nieleczony gnilec może doprowadzić do śmierci, ale w dzisiejszych czasach jest to sytuacja niezwykle rzadka.
Inne konsekwencje niedoboru witaminy C
Niedobór witaminy C objawia się osłabieniem siły mięśniowej i znaczącym spadkiem odporności organizmu, co zwiększa ryzyko rozwoju infekcji wirusowych i bakteryjnych oraz wydłuża okres terapii. Niskie spożycie kwasu askorbinowego może wywierać niekorzystny wpływ na pracę żołądka. Niedobór witaminy C jest szkodliwy dla gospodarki tłuszczowej – podnosi poziom złego cholesterolu LDL.
Osłabia także naczynia włosowate, co w prowadzi do powstawania mikrowylewów w wielu narządach. Kwas askorbinowy uczestniczy w produkcji prostaglandyn, stąd też jego niedobór zwiększa ryzyko chorób serca, miażdżycy, udaru mózgu i nadciśnienia tętniczego krwi. Chorobą spowodowaną niedoborem witaminy C jest anemia, która jest wynikiem zaburzonego wchłaniania jonów żelaza w układzie pokarmowym. U osób z niskim poziomem kwasu askorbinowego zauważa się skłonność do występowania siniaków oraz zaburzenie oczyszczania krwi z toksyn i szkodliwych produktów przemiany materii.
Braki witaminy C mogą odpowiadać za zaburzenia koncentracji, drażliwość, podwyższony poziom stresu, nawracające negatywne myśli i złe samopoczucie. Niedobór kwasu askorbinowego powoduje osłabienie organizmu i szybkie męczenie się podczas wysiłku fizycznego. Witamina C jest także niezbędna dla prawidłowego wchłaniania wapnia. Ponadto skutkiem niedoboru witaminy C w organizmie jest podniesione ryzyko rozwoju chorób nowotworowych. Kwas askorbinowy wykazuje działanie ochronne w nowotworach przełyku, piersi, szyjki macicy, żołądka, odbytu i jelit.
Objawy niedoboru witaminy C w wyglądzie zewnętrznym
Objawy niedoboru witaminy C zauważa się w wyglądzie zewnętrznym. Zbyt mała ilość tego składnika, który jest silnym antyutleniaczem, nie pozwala na dostateczną ochronę przed działaniem wolnych rodników, które przyczyniają się do przyspieszenia procesu starzenia się skóry i wywierają negatywny wpływ na kolagen i elastynę. Braki kwasu askorbinowego nasilają objawy trądziku różowatego, powodują cienie pod oczami i pękanie naczynek krwionośnych oraz obniżają jędrność i elastyczność skóry. Osoby z niedostateczną podażą kwasu askorbinowego zmagają się z problemem nadmiernie łuszczącej i wysuszonej skóry, która staje się dodatkowo szorstka i wiotka. Niedobór witaminy C predysponuje do rozwoju zmarszczek oraz spowalnia proces gojenia się ran. Dochodzi do nadmiernego wypadania, wysuszenia i łamliwości włosów.
Jak uzupełniać niedobór witamin C w organizmie?
Niedobory witamin C w organizmie łagodzi się, realizując urozmaiconą i pełnowartościową dietę oraz zwiększając udział produktów spożywczych zawierających duże ilości kwasu askorbinowego w jadłospisie. Doskonałym źródłem witaminy C są: acerola, owoce róży, nać pietruszki, pomarańcze, grejpfruty, kiwi, ananas, mandarynki i jarmuż, a także chrzan, papryka, czarna porzeczka, pomidory, koperek, kalafior i brukselka. Natomiast w produktach pochodzenia zwierzęcego kwas askorbinowy występuje w niewielkich ilościach.
Dodatkowo witaminę C można dostarczać w formie preparatów witaminowych, ale dawki tych środków powinny zostać ustalone przez lekarza. Witaminę C można stosować zewnętrznie na problemy skórne, gdyż stanowi ona składnik wielu kremów, maści, maseczek, ampułek i balsamów. Dzienne zapotrzebowanie na ten składnik rośnie z wiekiem. Dzieci potrzebują go około 40 mg, zaś osoby dorosłe – do 100 mg.
Bibliografia:
1. Pawlaczyk M., Korzeniowska K., Rokowska-Waluch A., Witamina C i skóra, „Farmacja Współczesna”, 2012, 5, s. 174-178.
2. Janda K., Kasprzak M., Wolska J., Witamina C – budowa, właściwości, funkcje i występowanie, „Pomeranian Journal of Life Sciences”, 2015, 61(4), s. 419–425.