Nerwiak to stosunkowo rzadko występujący nowotwór obwodowego układu nerwowego, który rozwija się w obrębie obwodowego układu nerwowego. Nerwy, z których się składa rozmieszczone są w całym ciele i stanowią połączenie poszczególnych części ciała z mózgiem. Nerwiak może więc mieć różne lokalizacje (np. nerwiak nerwu słuchowego, nerwiak kręgosłupa itp.). Zasadniczo wyróżnia się trzy rodzaje nerwiaka:

• nerwiak osłonkowy (inaczej schwannoma) - zwany też nerwiakiem słuchowym (atakuje nerw przedsionkowo-ślimakowy, odpowiedzialny za słuch i poczucie równowagi);
  
• nerwiak zarodkowy - (inaczej neuroblastoma) - najczęściej diagnozowany u dzieci;
  
• nerwiakowłókniak - powstaje głównie z elementów nerwów unerwiających skórę; przeważnie pojawia się u osób w wieku 20-30 lat.

Nerwiak: przyczyny i objawy

Przyczyny powstawania nerwiaków nie są znane i zbadane, można natomiast wyróżnić czynniki ryzyka, które mogą mieć wpływ na pojawienie się nowotworu. Lekarze często wiążą jego powstanie z przebytymi wcześniej urazami ciała. Wpływ mogą mieć także czynniki genetyczne oraz środowiskowe (palenie papierosów, przewlekły stres, niewłaściwe warunki życia). Nerwiaki należą do nowotworów o rzadko występujących. Pochodzą z elementów budujących nerwy (z neuronów lub komórek tkanki łącznej budujących osłonki nerwów obwodowych).

Nerwiak przeważnie ma postać zgrubienia w okolicach nerwów lub widocznego pod skórą guzka o brunatnym zabarwieniu. Może występować pojedynczo lub mnogo (jako skupisko drobnych guzków). Podobnie jak w przypadku większości zmian nowotworowych, komórki budujące nerwiaka charakteryzują się niekontrolowanym wzrostem, a także nieprawidłową funkcją oraz strukturą. Zależnie od typu nerwiaka, mogą wystąpić bardzo różne objawy. Nerwiak zlokalizowany w obrębie czaszki (w głowie) lub okolicach szyi może powodować:

• częściowe lub całkowite upośledzenie słuchu, z reguły jednostronne (niedosłuch, szumy w uszach itp.);
  
• różnego typu zaburzenia czucia w obrębie skóry twarzy i szyi;
  
• trudności w mówieniu oraz połykaniu;
  
• zaburzenia równowagi oraz koordynacji ruchowej;
  
• niestabilny, chwiejny chód, umiarkowane lub znaczne ograniczenie możliwości poruszania się, a niekiedy nawet całkowitą niemożność chodzenia;
  

Nerwiak: diagnostyka i leczenie

W zależności od lokalizacji guza należą do nich: rentgen (RTG), tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny. W przypadku podejrzenia nerwiaka nerwu słuchowego wykonuje się również specjalistyczne badania słuchu. Pomocniczo w diagnozie przydatne mogą być również badania krwi. Nerwiaki leczy się przeważnie chirurgicznie (operacyjnie). Jednak zależnie od rodzaju i umiejscowienia guza stosuje się różne metody leczenia. W przypadku nerwiaka osłonkowego zaleceniem może być obserwacja radiologiczna guza, czyli wykonywanie systematycznych badań obrazowych (np. rezonansu magnetycznego). Stosuje się ją podczas niewielkich zmian łagodnych, które nie są groźne dla zdrowia pacjenta i wolno rosną. Przy większych zmianach z reguły wykonuje się całkowite usunięcie chirurgiczne guza. Nerwiak zarodkowy bywa zwykle poddawany usunięciu (usuwa się guza i sąsiadujące z nim węzły chłonne), chemioterapii, radioterapii, bądź immunoterapii z zastosowaniem przeciwciał anty-G2. W przypadku nerwiakowłókniaka zazwyczaj również stosuje się chirurgiczne usunięcie guza (guzów).

Nerwiak nerwu słuchowego

Nerwiak nerwu słuchowego zwany jest guzem (nerwiakiem) nerwu ósmego (przedsionkowo-ślimakowego). Nerw ten odpowiada za słuch i poczucie równowagi, więc w przypadku wystąpienia nowotworu obie te funkcje organizmu mogą ulec zaburzeniom.

Nerwiak raczej nie objawia się nagłą głuchotą. Zdarza się również, że u niektórych pacjentów nie powoduje żadnych odczuwalnych dysfunkcji słuchu. Nerwiak słuchu daje również objawy w postaci zaburzeń równowagi, a niekiedy także paraliżu nerwów twarzowych (mrowienia lub drętwienia części twarzy). Rzadkie symptomy mogące świadczyć o zaawansowanej postaci nerwiaka to m.in.: zaburzenia smaku, ból gardła lub ból oka, suchość oka, bóle głowy i wymioty niejasnego pochodzenia - zwłaszcza jeśli dolegliwości te utrzymują się przewlekle.

Nerwiak zarodkowy

Nerwiak zarodkowy (inaczej neuroblastoma) to złośliwy nowotwór, który pochodzi z komórek tworzących tzw. cewę nerwową płodu (zawiązek przyszłego rdzenia kręgowego). Tworzy się więc na etapie życia płodowego dziecka, natomiast do jego rozpoznania dochodzi już po narodzinach, we wczesnym dzieciństwie - zwykle do 2. roku życia dziecka.

Guz ma rzadką zdolność do samoistnego zaniku, ale zazwyczaj wymaga leczenia operacyjnego, a także chemio- lub radioterapii.