Napięciowy ból głowy spowodowany jest głównie nieprawidłową pobudliwością zakończeń nerwowych odpowiadających za czucie bólu lub nieprawidłowym przewodzeniem generowanych przez nie impulsów. Stan ten trudno potwierdzić specyficznym badaniem elektrofizjologicznym lub laboratoryjnym, więc rozpoznanie stawia się na podstawie charakterystycznych objawów, dopiero gdy wykluczy się inną możliwą przyczynę nawracających bólów głowy.

Objawy napięciowego bólu głowy

Napięciowy ból głowy objawia się nawracającymi, zwykle obustronnymi, dolegliwościami o niewielkim lub średnim nasileniu. Może obejmować całą głowę albo okolice skroniowe lub czołowe. Ma charakter ciągły, tępy, ściskający lub obejmujący, raczej nie daje odczucia pulsowania, nie nasila się w trakcie wysiłku fizycznego lub pochylania się. Jego charakterystyczną cechą jest to, że najczęściej nie powoduje dodatkowych objawów, takich jak nudności, wymioty, zaburzenia widzenia, zawroty głowy lub nadwrażliwość na dźwięki.

Epizod napięciowego bólu głowy trwa zwykle od kilkudziesięciu minut do nawet 7 dni. Jeśli czas ten się wydłuża, można się spodziewać, że ból jest spowodowany innym, niezdiagnozowanym, czynnikiem chorobowym.

W zależności od częstości pojawiania się napadów, napięciowe bóle głowy kwalifikuje się jako:

• lekkie – kiedy pojawiają się średnio raz w miesiącu, a w ciągu roku czas ich trwania to maksymalnie 12 dni,
  
• częste (epizodyczne) – kiedy okres epizodów w ciągu miesiąca wynosi łącznie do 15 dni,
  
• przewlekłe – jeśli czas trwania bólu przekracza średnio 15 dni miesięcznie przez co najmniej 3 kolejne miesiące.
  

Przyczyny napięciowego bólu głowy

Napięciowy ból głowy może być spowodowany wieloma czynnikami. Są nimi:

• zmęczenie, brak snu,
  
• napięcie nerwowe, stres,
  
• odwodnienie lub głód,
  
• nadmierna konsumpcja alkoholu albo palenie tytoniu,
  
• działanie niektórych substancji psychoaktywnych,
  
• przegrzanie lub zmiana pogody.
  

Innymi czynnikami sprzyjającymi rozwijaniu się napięciowego bólu głowy są ciężka praca fizyczna albo długotrwałe przebywanie w niewygodnej, nieprawidłowej pozycji, które powodują zwiększone napięcie mięśni szyi i stymulują rozwój dolegliwości.

Napięciowy ból głowy może pojawiać się w przebiegu nerwicy, kiedy stany emocjonalne chorego znajdują odbicie w objawach somatycznych. Czasami staje się on zastępczym, maskującym, objawem rozwijającej się depresji. W takich sytuacjach objawy oraz czas trwania napadów nie muszą być typowe.

Napięciowy ból głowy to diagnoza, którą stawia się po wykluczeniu innych alternatywnych przyczyn dolegliwości. Mogą być one spowodowane przez nadciśnienie tętnicze, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego, procesy zapalne, niektóre choroby oczu lub schorzenia laryngologiczne. Czasem są też manifestacją różnego typu zaburzeń neurologicznych – od migreny, przez różnego typu zespoły chorobowe, aż do nowotworów mózgu włącznie. Dlatego kluczową rolę w ostatecznym postawieniu rozpoznania odgrywa wykonanie niezbędnych badań i konsultacji.

Jak sobie radzić z napięciowym bólem głowy?

Codzienne działanie zmierzające do zapobiegania napięciowemu bólowi głowy musi opierać się na kilku podstawowych zasadach: należy prowadzić higieniczny tryb życia, znaleźć właściwą równowagę pomiędzy pracą a czasem na odpoczynek oraz sen, ograniczyć stres, nie poddawać się niekorzystnym emocjom. Regularna aktywność fizyczna, dobrze dobrana dieta, ograniczenie palenia tytoniu i spożywania alkoholu mogą uchronić chorego przed kolejnymi epizodami bólu.

Wdrożenie fizjoterapii, treningów jogi czy akupunktury powoduje poprawę u znaczącej części chorych.

Osobom cierpiącym na częsty lub przewlekły napięciowy ból głowy zaleca się prowadzenie dzienniczka, w którym notują nie tylko pojawienie się, intensywność i czas trwania dolegliwości, ale również inne informacje pozwalające na stwierdzenie, jakie czynniki najczęściej prowokują ich pojawianie się. Dobrze prowadzona dokumentacja pozwala również na obserwację, jakie czynniki najczęściej prowokują kolejny epizod, a lekarzowi daje informacje niezbędne do określenia zasadności wdrożenia leczenia farmakologicznego i oceny jego skuteczności.

Leczenie napięciowego bólu głowy

Przewlekły napięciowy ból głowy może wymagać dodatkowego leczenia. Stosuje się zazwyczaj leki antydepresyjne, a w niektórych sytuacjach preparaty używane w terapii padaczki.

Napięciowy ból głowy to uciążliwa dolegliwość, w której nie wolno zapominać o tym, że leki przynoszą tylko chwilową ulgę, a poprawę stanu zdrowia można uzyskać głównie dzięki zmianie trybu życia.