Naczyniak krwionośny (haemangioma) to łagodny, relatywnie często spotykany nowotwór, widoczny tuż po urodzeniu lub pojawiający się w okresie niemowlęcym. Najczęściej zanika samoistnie po kilku latach, pozostawiając charakterystyczne przebarwienia.

Naczyniak krwionośny – pochodzenie

Naczyniak krwionośny wywodzi się z różnych elementów tkanki naczyniowej. Ich patologiczny rozrost prowadzi do powstania charakterystycznego guza, który rozprzestrzenia się swobodnie w tkankach ze względu na brak torebki. Ta ostatnia cecha jest typowa raczej dla nowotworów złośliwych, ale w tym wypadku nie ma wpływu na rokowanie – co najwyżej na rozległość obszaru, który jest zajęty przez naczyniak.

Naczyniaki nie mają tendencji do zezłośliwienia, więc pojawienie się ich nie stanowi stanu przedrakowego. Dające przerzuty drogą krwionośną nowotwory złośliwe, takie jak śródbłoniak naczyniowy złośliwy, obłoniak złośliwy czy mięsak Kaposiego, pojawiają się u zdrowych ludzi sporadycznie, niekiedy endemicznie (czyli w określonych obszarach geograficznych), aczkolwiek ostatni z nich jest w ciągu kilkudziesięciu lat obserwowany dość często. Stanowi charakterystyczny objaw zespołu nabytego niedoboru odporności – AIDS, a także pojawia się jako efekt uboczny długotrwałego stosowania immunosupresji (np. u osób po przeszczepach). W takich przypadkach często stwierdza się występowanie mnogich zmian u jednego pacjenta.

Typy naczyniaka krwionośnego

Naczyniaki krwionośne przyjmują różną postać w zależności od typu komórek, z których się wywodzą.

Naczyniak krwionośny włośniczkowy (haemangioma capillare) to postać, którą diagnozuje się najczęściej. Zbudowany jest z siateczki drobniutkich, nie w pełni wykształconych naczyń krwionośnych o bardzo prostej, wręcz prymitywnej budowie.

Naczyniak gładkokomórkowy (angioleiomyoma) to guz zawierający w sobie dodatkowo komórki mięśniówki gładkiej. Jej rozwój jest pobudzany przez rozrastające się, patologiczne komórki naczyniowe.

Innego typu obraz kliniczny ma naczyniak jamisty (haemangioma cavernosum). Zamiast siateczki nietypowych naczyń tworzy jamiste, rozległe przestrzenie wypełnione krwią. Jego charakterystycznym elementem jest to, że w odróżnieniu od innych naczyniaków ma cienko- lub grubościenną ścianę.

Rzadko występującym guzem jest naczyniak groniasty (haemangioma racemosum). Tworzą go drobniutkie sploty tętniczo-żylne, których typowym elementem jest to, że powstają pomiędzy nimi liczne zespolenia (anastomozy). Sprawiają one, że struktura całego nowotworu staje się dość chaotyczna.

Inne formy naczyniaków krwotocznych to np. obłoniak, kłębczak czy ziarniniak naczyniowy, charakteryzujący się występowaniem wokół guza przewlekłego.

Lokalizacje naczyniaków krwionośnych

Ze względu na fakt, że naczynia krwionośne są spotykane w obrębie niemal wszystkich tkanek i narządów, naczyniaki mogą pojawiać się w różnych, nawet bardzo nietypowych okolicach. Jednak każdy z typów ma swoje charakterystyczne miejsca występowania. Do najczęstszych z nich należą:

• skóra,
  
• błony śluzowe,
  
• mięśnie szkieletowe i kości,
  
• mózg i opony mózgowo-rdzeniowe,
  
• narządy miąższowe – głównie wątroba,
  
• inne tkanki miękkie.
  

Niezależnie od lokalizacji i wyglądu guza ostateczne rozpoznanie co do typu i stopnia złośliwości stawia się na podstawie badania histopatologicznego.

Objawy naczyniaka krwionośnego

Naczyniak krwionośny rozwija się jeszcze w okresie ciąży (ma wtedy charakter zmiany wrodzonej) albo do jego intensywnego wzrostu dochodzi w okresie niemowlęctwa, czyli w pierwszym roku życia dziecka. Punktem wyjścia jest wtedy niewielka, punktowa zmiana, która stopniowo rozrasta się, tworząc nieregularnego kształtu strukturę o ciemnoczerwonym, fioletowym lub sinym zabarwieniu. Jej powierzchnia jest uniesiona względem okolicznej skóry lub błony śluzowej, a brzeg – zwykle dobrze odgraniczony. Naczyniak osiąga pełną wielkość w ciągu roku i utrzymuje się przez kolejnych kilka lat. Większość tego typu zmian zanika przed ukończeniem przez dziecko 10. roku życia i pozostawia po sobie jedynie mniej lub bardziej intensywne, sinofioletowe przebarwienie.

Zobacz nasz film i dowiedz się co sprzyja pękaniu naczynek:

Mięsaki Kaposiego, które pojawiają się u dzieci lub dorosłych z AIDS albo u innych osób z upośledzoną odpornością, przyjmują zwykle postać rozsianych po ciele grudek, które mają tendencję do stopniowego powiększania się i zlewania. Niekiedy dochodzi do powstawania w obrębie zmian owrzodzenia.

Polecamy: Jak wzmocnić naczynia krwionośne? Przyczyny słabych naczyń krwionośnych

Leczenie naczyniaków krwionośnych

Leczenie zmian łagodnych może być konieczne, gdy zmiana utrzymuje się po 10. roku życia i ma tendencję wzrostową albo w przypadku niekorzystnych lokalizacji (np. na powiece, w obrębie jamy ustnej). Podstawową metodą terapeutyczną jest wycięcie – klasyczne albo za pomocą lasera – oraz krioterapia służąca zniszczeniu patologicznej tkanki przez przymrożenie.

Uważa się, że podawanie beta-blokera – propranololu – może hamować rozwój guza i przyspieszać jego wchłanianie. Stosowanie tego leku jest jednak możliwe i wskazane jedynie w części przypadków – ze względu na wiele ubocznych działań preparatu.

Leczenie licznych mięsaków Kaposiego obejmuje całą gamę środków – od miejscowego postępowania chirurgicznego, przez podawanie preparatów cytostatycznych i przeciwwirusowych, aż po leczenie immunologiczne i radioterapię (naświetlania).