Mykoplazmatyczne zapalenie płuc wywołane jest przez atypowy patogen bakteryjny – Mycoplasma pneumoniae. Bardzo dużą rolę odgrywa ta bakteria właśnie w atypowych zapaleniach płuc, ale również w zapaleniach górnych dróg oddechowych. Mycoplasma pneumoniae to najczęstszy atypowy patogen wywołujący zapalenie płuc u człowieka. Występuje sezonowo, a ponadto obserwuje się cykliczne (co kilka lat) wzrosty zachorowań na tę jednostkę chorobową.
Mykoplazmatyczne zapalenie płuc stanowi dość duży odsetek pozaszpitalnych zapaleń płuc, przede wszystkim u dzieci i młodych dorosłych. Część chorych wymaga hospitalizacji, nawet na oddziałach intensywnej opieki medycznej. Dużym czynnikiem ryzyka zachorowania na mykoplazmatyczne zapalenie płuc jest osłabienie odporności.
Mykoplazmatyczne zapalenie płuc – objawy
Czas wylęgania choroby trwa do 3 tygodni. Zarazić się można drogą kropelkową. Przebieg choroby jest podostry. Początkowo pojawiają się najczęściej objawy górnych dróg oddechowych. Należy do nich suchy, napadowy kaszel, który następnie zmienia charakter na mokry. Chory może zacząć odkrztuszać śluzowo-ropną wydzielinę. Objawy zapalenia dolnych dróg oddechowych najczęściej są początkowo bardzo dyskretne. Lekarz może nie usłyszeć nad polami płucnymi żadnych zmian osłuchowych, ewentualnie rozpoznaje drobne trzeszczenia czy rzężenia, zazwyczaj po jednej stronie. U małych dzieci częściej daje się słyszeć lekkie świsty.
Mykoplazmatyczne zapalenie płuc może nie ograniczać się objawami jedynie do dróg oddechowych. Zdarza się, że zmianom płucnym towarzyszą objawy na skórze i błonach śluzowych w postaci rumienia, wysypki, zapalenia czy owrzodzenia. Przebieg choroby zazwyczaj jest łagodny, rzadko konieczna jest hospitalizacja, tym bardziej na oddziałach intensywnej opieki medycznej. Może dojść do samowyleczenia w przeciągu miesiąca.
Rozpoznanie mykoplazmatycznego zapalenia płuc
Aby potwierdzić zapalenie płuc, konieczne jest wykonanie zdjęcia rentgenowskiego (RTG) klatki piersiowej, szczególnie jeśli objawy kliniczne pozostawiają wiele wątpliwości. Niestety RTG nie powie, że etiologia zapalenia to Mycoplasma pneumoniae. Prawdopodobnie na zdjęciu ukażą się zmiany pod postacią śródmiąższowego zapalenia płuc z okołooskrzelowymi zagęszczeniami. Zdarzają się zagęszczenia grudkowe, które trzeba różnicować z gruźlicą, częściej jednak obserwuje się siateczkowate zacienienie, które przekształca się później w rozsiane, drobnoplamiste zmiany.
Szybka diagnostyka ma na celu odróżnienie zapalenia górnych dróg oddechowych od mykoplazmatycznego zapalenia płuc. Ważne jest wczesne ustalenie, czy chory wymaga hospitalizacji, by w ciężkich przypadkach lub u osób predysponowanych uniknąć powikłań zapalenia płuc.
Dopełnieniem diagnostyki są badania serologiczne pod postacią odczynu wiązania dopełniacza, testu aglutynacji czy testów immunoenzymatycznych. Na około 2 tygodnie po zarażeniu przeciwciała przeciwko Mycoplasma pneumoniae istotnie wzrastają. Dlatego bardzo często jeszcze przed podjęciem diagnostyki serologicznej, w warunkach ambulatoryjnych, podejmowane jest odpowiednie leczenie. Zdarzają się jednak ciężkie przypadki, oporne na leczenie, które wymagają hospitalizacji. Jeśli nawet miano przeciwciał jest ujemne, warto powtórzyć analizę po kilku dniach, ponieważ może ono wzrosnąć z opóźnieniem.
Powikłania mykoplazmatycznego zapalenia płuc
Czas zdrowienia jest zdecydowanie skrócony, jeśli zostanie wdrożona odpowiednia antybiotykoterapia. Ciężkie zachorowania dotyczą przede wszystkim osób z obniżoną odpornością. Powikłania mykoplazmatycznego zapalenia płuc obejmują:
- zapalenie ucha środkowego,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu,
- powikłania neurologiczne.
Leczenie mykoplazmatycznego zapalenia płuc
Leczenie dostosowuje się do stanu chorego i ciężkości przebiegu zakażenia. Większość przypadków może być leczona ambulatoryjnie. W tym celu zaleca się unikanie palenia tytoniu, odpoczynek i spożywanie odpowiedniej ilości płynów. Jeśli chory skarży się na ból w klatce piersiowej, lekarz może zlecić leki przeciwzapalne i przeciwbólowe. Empiryczne leczenie mykoplazmatycznego zapalenia płuc, czyli przed otrzymaniem badań serologicznych, najczęściej opiera się na zastosowaniu amoksycyliny bądź makrolidów.
Na 3 dni po rozpoczęciu antybiotykoterapii chory powinien być skontrolowany pod kątem skuteczności leczenia, nasilenia objawów klinicznych. Jeśli wykonano badania w kierunku wykrycia czynnika etiologicznego, można zmienić antybiotyk, czyli zastosować terapię celowaną przeciw danemu drobnoustrojowi.