Monocyty to największe leukocyty obecne w organizmie człowieka. Stanowią od 3% do 8% populacji wszystkich białych krwinek. Po przejściu z krwi do tkanek przekształcają się w makrofagi, które jako pierwsze rozpoczynają walkę z czynnikami chorobotwórczymi. Problemy zaczynają się, gdy ilość monocytów się podnosi.

Objawy monocytozy

We krwi obwodowej zdrowego człowieka występuje od 3% do 8% monocytów. Dosyć często dochodzi jednak do podniesienia tego poziomu. Zazwyczaj ich większa ilość spowodowana jest łagodnymi infekcjami i zakażeniami, które nie stanowią znacznego zagrożenia dla zdrowia i życia. Monocytoza może jednak wskazywać również na bardzo poważne jednostki chorobowe. Powodem do przeprowadzenia badania są nawracające stany zapalne, problemy z układem immunologicznym oraz podejrzenie wystąpienia chłoniaka Hodgkina czy choroby Leśniowskiego-Crohna, niektórych odmian białaczki i chorób autoimmunologicznych. 

Poziom monocytów kontroluje się również w rutynowych badaniach ogólnego stanu zdrowia lub podczas monitorowania przebiegu stanów zapalnych. Zaburzenia ilości monocytów nie muszą świadczyć o poważnych problemach ze zdrowiem – w czasie sprawdzania wyników należy również porównać je z innymi analizami składu krwi, niekiedy konieczne jest także przeprowadzenie ręcznego rozmazu krwi obwodowej, ponieważ rozmazy automatycznie nie zawsze dają wiarygodne wyniki.

Przyczyny monocytozy

Monocyty pełnią w organizmie niezwykle ważną funkcję – wytwarzają substancje odpowiedzialne za regulację pracy układu odpornościowego, są także w stanie lokalizować miejsce, do którego muszą udać się białe krwinki. Zwiększenie ilości tych leukocytów świadczy jednak o rozwijaniu się przewlekłego zapalenia. Do przyczyn monocytozy zalicza się m.in.:

• infekcje wirusowe, zakażenia bakteryjne i pierwotniakowe (np. malaria, kiła, bakteryjne zapalenie wsierdzia, gruźlica)
  
• choroby nowotworowe, w tym niektóre białaczki
  
• kolagenozy
  
• choroby autoimmunologiczne i naczyniowe, w tym toczeń rumieniowaty układowy i reumatoidalne zapalenie stawów
  
• sarkoidozę
  
• leczenie glikokortykosteroidami
  
• choroby tkanki łącznej
  
• marskość wątroby
  
• ziarnicę złośliwą
  
• chłoniaka Hodgkina
  
• chorobę Leśniowskiego-Crohna.
  

Przebieg badania monocytów

Badanie ilości monocytów jest niezwykle proste i wykonuje się je z innymi analizami składu krwi. Jeżeli nie istnieją żadne przeciwwskazania, krew pobiera się z żyły w okolicach łokcia. Powinno się być na czczo, należy także skonsultować się z lekarzem w przypadku zażywania leków – niektóre z nich mogą uniemożliwić uzyskanie wiarygodnej informacji o ilości monocytów. Wyniki z reguły otrzymuje się już na następny dzień.

Przewlekła białaczka mielomonocytowa

Monocytoza może wskazywać również na przewlekłą białaczkę mielomonocytową (CMML). We krwi obwodowej obserwuje się wówczas powyżej 1000 monocytów/ul. Większość chorych to mężczyźni w wieku 65–75 lat. Podwyższona liczba monocytów jest często jedynym objawem w pierwszym stadium choroby. Bardzo często rozpoznanie opiera się na rutynowej morfologii krwi obwodowej – warto więc przynajmniej raz w roku wykonywać to badanie. Oprócz utrzymującej się monocytozy (>1000/μl) w białaczce mielomonocytowej obserwuje się również objawy niedokrwistości, granulopenii i skazę małopłytkową. Chorzy tracą na wadze, pojawia się u nich gorączka i nadmierne pocenie w nocy. Często tym symptomom towarzyszy bolesne powiększenie śledziony, zmiany dermatologiczne i przerost dziąseł. Oprócz tego kryterium choroby jest również nieobecność chromosomu Ph i genu BCR-ABL1, nieobecność rearanżacji PDGFRA i PDGFRB, blastoza oraz dysplazja jednej lub kilku linii komórek krwiotwórczych.

Monocytoza a chłoniak Hodgkina

Chłoniak Hodgkina, nazywany również ziarnicą złośliwą, to choroba nowotworowa układu chłonnego, w której przebiegu pojawiają się charakterystyczne komórki Reeda-Sternberga. Podstawowym objawem jest powiększenie węzłów chłonnych szyi. Najczęściej choroba zajmuje węzły śródpiersiowe, pachowe i szyjne, ma jednak tendencję do przenoszenia się również na inne odcinki, niekiedy dochodzi do przerzutów na śledzionę oraz szpik kostny. Większość chorych ma 15–35 lat. Stwierdzenie monocytozy w badaniu krwi wiąże się zwykle z podjęciem dalszej diagnostyki. Chłoniaka Hodgkina stwierdza się na podstawie badania histopatologicznego. Rokowania choroby są jednak zwykle dobre, a pacjenci mają duże szanse na powrót do pełni zdrowia.

Niska liczba monocytów

Dla organizmu niebezpieczna jest nie tylko monocytoza. Również niski poziom monocytów, nazywany monocytopenią, może świadczyć o rozwinięciu poważnych zespołów chorobowych. Często doprowadzają do niego infekcje związane ze spadkiem liczby neutrofilów we krwi i niedokrwistość aplastyczna; może towarzyszyć również zakażeniu wirusem HIV i wywoływanemu przez niego zespołowi AIDS. W każdym przypadku wynik należy skonsultować z lekarzem. Zaburzenie liczby monocytów może wynikać również z zażywania niektórych leków, w tym preparatów na bazie sterydów.