Kolejne województwa i miasta w Polsce wprowadzają dla swoich mieszkańców bezpłatne szczepienia przeciw meningokokom typu B. Najczęściej chorują najmłodsi. Obecnie profilaktyka zakażeń meningokokowych nie jest wpisana do Programu Szczepień Ochronnych jako obowiązkowa, jednak szczepienia dostępne w ramach programów samorządowych cieszą się dużą popularnością.

Meningokoki - gdzie bezpłatne szczepienia

Według informacji Samorządu Województwa Mazowieckiego, już we wrześniu rodzice dzieci z Mazowsza będą mogli zgłaszać się do wybranych podmiotów leczniczych, aby skorzystać z programu polityki zdrowotnej szczepień przeciw meningokokom typu B. Program jest przeznaczony dla maluchów w wieku od 3 miesięcy do 3 lat, które obecnie uczęszczają do żłobka, klubu dziecięcego lub wkrótce będą uczęszczać. Na jego trzyletnią realizację Zarząd Województwa Mazowieckiego przeznaczył 3 mln zł . Mazowsze, po Zachodniopomorskim, jest drugim województwem w kraju pod względem liczby przypadków zakażeń meningokokami wśród najmłodszych dzieci do 1. roku życia 5.

Czytaj też: Przyczyny i objawy sepsy meningokokowej

W Szczecinie zapisy do udziału w bezpłatnym programie szczepień przeciw meningokokom typu B ruszyły pod koniec grudnia ubiegłego roku, a już w połowie stycznia zarejestrowanych było ponad 200 dzieci na 300 dostępnych miejsc .

– Program  „Dziecko-Profilaktyka- Środowisko” finansowany przez gminę i miasto Szczecin skierowany jest do dzieci od 2. do 6. roku życia, w tzw. wieku żłobkowo-przedszkolnym, bo to właśnie maluchy uczęszczające do placówek opiekuńczych są szczególnie narażone na zakażenie meningokokami

– wyjaśnia prof. Beata Karakiewicz, dziekan Wydziału Nauk o Zdrowiu Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie i kierownik Samodzielnego Publicznego ZOZ Szkół Wyższych, gdzie realizowane są szczepienia. Profesor przyznaje, że zainteresowanie szczepieniami wśród rodziców małych dzieci jest bardzo duże, w związku z czym podejmowane będą  starania  o kontynuację programu w kolejnym roku.

Zobacz, jakie są objawy sepsy i dla kogo jest groźna

Bezpłatne szczepienia przeciwko meningokokom

Dzięki programom polityki zdrowotnej realizowanym przez jednostki samorządu terytorialnego, mieszkańcy kilku gmin już od kilku lat mogą korzystać z bezpłatnej profilaktyki przed meningokokami typu B.

Jedną z pierwszych była gmina Gołdap w województwie warmińsko-mazurskim. Program był reakcją na wydarzenia z 2016 roku, kiedy u trójki dzieci z Gołdapi doszło do błyskawicznego rozwoju inwazyjnej choroby meningokokowej. Tylko jedno z nich udało się uratować, dwójka zmarła. W pierwszej kolejności sfinansowano szczepienia dzieciom urodzonym w 2017 roku. Programem objęte są maluchy do 4. roku życia.

Seria kilku przypadków sepsy meningokokowej w Świętokrzyskim Centrum Pediatrii, w tym jeden zakończony zgonem, było bezpośrednią przyczyną rozszerzenia programu samorządowego o meningokoki typu B w Kielcach. Działa on od 2018 roku i jest przeznaczony dla dzieci do 2. roku życia.

W tym samym roku program został uruchomiony w wiejskiej gminie Rudziniec, w województwie śląskim. Jest adresowany do wszystkich nowonarodzonych dzieci, czyli ok. 100 osób rocznie . Podobnie jak w innej, niewielkiej gminie Grębocice na Dolnym Śląsku, gdzie szczepienia te są realizowane od trzech lat w ramach programu „Becikowe po Grębocicku” .

Kroki w kierunku uruchomienia bezpłatnych szczepień przeciw meningokokom typu B podejmują kolejne miasta i regiony. W marcu pozytywną opinię prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji otrzymał „Program polityki zdrowotnej dotyczący profilaktyki zakażeń meningokokowych w Małopolsce na lata 2020-2027”. Zgodnie z założeniami, ma w nim wziąć udział ok. 1500 dzieci rocznie. W pierwszej kolejności w Małopolsce uodpornione zostaną dzieci do 2. roku życia oraz nastolatki w wieku 14-18 lat (w tym wieku jest drugi, niższy szczyt zachorowań15), stale przebywające w placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz w rodzinnych domach dziecka . W dalszej kolejności zaszczepione mają zostać dzieci uczęszczające do żłobków, a następnie pozostałe dzieci z danego rocznika.

Meningokoki - cena szczepionki jest barierą

Samorządowcy przyznają, że jednym z powodów finansowania szczepień z lokalnego budżetu są ograniczone możliwości ekonomiczne rodziców. Obecnie szczepionka przeciwko meningokokom jest zalecana, ale nie jest refundowana przez NFZ. Z tego względu samorządowe programy szczepień cieszą się popularnością – średnio korzysta z nich 80 proc. grupy docelowej .

Potwierdza to badanie opinii przeprowadzone w 2019 roku przez Instytut Kantar wśród młodych matek. Zaledwie co dziesiąta zadeklarowała, że zaszczepiła dziecko przeciw meningokokom. Gdyby szczepienie było bezpłatne, zainteresowanych jego wykonaniem byłoby 65 proc. mam.

Sepsa meningokokowa - jak jej zapobiegać

Meningokoki uchodzą za jedne z najgroźniejszych bakterii, jakie mogą zaatakować człowieka . Mogą wywołać inwazyjną chorobę meningokokową (IChM) przebiegającą pod postacią sepsy i/lub zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Choroba rozwija się błyskawicznie i w ciągu zaledwie 24 godzin może doprowadzić do śmierci . Nawet co piąty chory umiera , i nawet co piąty ma trwałe następstwa . Niestety, IChM najczęściej dotyka dzieci w wieku do 5 lat, przy czym szczyt zachorowań przypada w 1. roku życia. Co roku w Polsce zgłaszanych jest ok. 200 przypadków choroby.

Według obowiązującego Programu Szczepień Ochronnych, profilaktyka zakażeń meningokokowych jest zalecana, a więc odpłatna. Dostępne szczepienia umożliwiają ochronę przed kilkoma najczęstszymi typami meningokoków (A, B, C, W, Y). Przy czym w Polsce za największą liczbę zakażeń – zarówno w całym społeczeństwie (66 proc.), jak i w grupie dzieci do 1. roku życia (75 proc.) – odpowiada typ B. Dlatego, według ekspertów, dzieci w Polsce powinny być w pierwszej kolejności szczepione przeciw meningokokom typu B. Szczepienie to można rozpocząć już od ukończenia 2. miesiąca życia .