Łojotokowe zapalenie skóry, inaczej wyprysk łojotokowy, to choroba częstsza u dorosłych niż u dzieci. Charakteryzują ją złuszczające się rumieniowe zmiany skórne, które pokrywa żółta łuska. W pediatrii najczęściej z łojotokowym zapaleniem skóry można spotkać się u niemowląt, szczególnie między 2. a 10. tygodniem życia. Ma ono wtedy postać tzw. ciemieniuchy. Nie ma metod, które zmniejszałyby ryzyko wystąpienia łojotokowego zapalenia skóry u niemowląt. Jednak leczenie i sposoby pielęgnacji mogą zapobiec poważniejszym postaciom choroby.
Przyczyny łojotokowego zapalenia skóry u niemowląt
W mechanizmie powstawania łojotokowego zapalenia skóry należy przede wszystkim zwrócić uwagę na aspekt hormonalny. W wieku niemowlęcym gruczoły łojowe dziecka pozostają pod wpływem hormonów matki. W dalszych latach rozwoju rzadko spotyka się to schorzenie, a kolejny szczyt zachorowań przypada na okres pokwitania przy zwiększonym stężeniu hormonów własnych. Gospodarka hormonalna ma ogromny wpływ na gromadzenie się łoju. Jego nadmiar to właśnie jedna z przyczyn łojotokowego zapalenia skóry u niemowląt. Dodatkowo za czynnik sprawczy, który może przyczynić się do rozwoju tego schorzenia, uznaje się drożdżaka Pityrosporum ovale. Czynniki genetyczne łojotokowego zapalenia skóry u niemowląt nie zostały jak dotąd wyjaśnione.
Objawy łojotokowego zapalenia skóry u niemowląt
Łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt najczęściej lokalizuje się na owłosionej skórze głowy, ale zdarza się, iż pojawia się na twarzy, klatce piersiowej, a nawet w okolicy krocza. Zmiany charakterystyczne dla wyprysku łojotokowego to tłuste, żółtawe łuski bądź strupki. Przylegają one bardzo mocno do podłoża, a często pod nimi pojawia się rozległy rumień lub wysięk. Jeśli zmiana występuje na owłosionej skórze głowy, może szerzyć się dalej na twarz, małżowiny uszne, szyję i tułów. Gdy łojotokowe zapalenie skóry zajmuje obszar fałdów skórnych, dochodzi do linijnych pęknięć i sączenia się płynu na powierzchni zmiany. Na szczęście świąd nie jest nasilony bądź nie ma go wcale, zmiany mogą cofać się samoistnie bez pozostawiania blizn i śladów. Zdarza się jednak, że miejsca zmian ulegają nadkażeniom bakteryjnym bądź drożdżakowym.
Najczęściej zmiany skórne cofają się samoistnie i ustępują bez pozostawienia śladów. Tym bardziej, jeśli prawidłowa jest pielęgnacja i postępowanie ze zmianami, choroba mija po kilku tygodniach. To, ile trwa łojotokowe zapalenie skóry, jest sprawą indywidualną, jednak rzadko zdarza się, by utrzymywało się dłużej niż do 1. roku życia.
Rozpoznanie łojotokowego zapalenia skóry u niemowląt nie jest problemem dla lekarza, szczególnie jeśli zajmuje ono obszar owłosionej skóry głowy. W innym przypadku lekarz może mieć wątpliwość, czy jest to łojotokowe czy atopowe zapalenie skóry. W różnicowaniu pomaga fakt, że atopowe zapalenie skóry charakteryzuje się suchą skórą, dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku atopii. Rzadko występuje ono przed 3. miesiącem życia.
Leczenie łojotokowego zapalenia skóry u niemowląt
Pojawienie się zmian świadczących o łojotokowym zapaleniu skóry u niemowlęcia obliguje rodzica do odpowiedniej pielęgnacji. W przypadku wystąpienia tzw. ciemieniuchy na owłosionej skórze głowy konieczne jest wyczesywanie łusek za pomocą miękkich szczotek i środków zmiękczających łuskę. Ograniczone zmiany można delikatnie pielęgnować preparatami dostępnymi w aptekach. Jeśli jednak łojotokowe zapalenie skóry zaczyna się szerzyć, zajmując rozległy obszar skóry i okolicę pieluszkową, konieczna jest konsultacja lekarska, najlepiej dermatologiczna.
Ciemieniucha wymaga regularnego usuwania łusek i strupków. Służą do tego preparaty zawierające kwas salicylowy, siarczek selenu, mocznik i pirytionian cynku. Występują w postaci oliwek, szamponów i płynów. Lekarz może zalecić leczenie dwuprocentowym ketokonazolem, a w ostateczności przepisać odpowiednie lotiony i aerozole zawierające glikokortykosteroidy.