Likopen to barwnik należący do rodziny karotenoidów. To właśnie ta substancja odpowiada za czerwone zabarwienie pomidorów oraz ich przetworów. Podobnie jak pozostałe karotenoidy, likopen jest przeciwutleniaczem. Oznacza to, że zwalcza wolne rodniki, których nadmierne nagromadzenie w organizmie prowadzi do powstania „stresu oksydacyjnego”, sprzyjającego przedwczesnemu starzeniu się komórek, a także powstawaniu wielu chorób, między innymi śmiertelnie niebezpiecznych nowotworów. Silne antyoksydacyjne działanie likopenu odpowiada za większość prozdrowotnych właściwości tej substancji.

Likopen – właściwości prozdrowotne

• Zmniejszanie stanów zapalnych – likopen znacznie ogranicza stany zapalne w organizmie, wykazuje działanie przeciwgrzybicze oraz przeciwbakteryjnie.
  
• Przeciwdziałanie nowotworom – likopen znacznie ogranicza ilość szkodliwych wolnych rodników w organizmie. Substancje te odpowiedzialne są między innymi za występowanie określonych rodzajów nowotworów. Likopen szczególnie efektywnie przeciwdziała nowotworom skóry, prostaty, piersi, szyjki macicy, żołądka, płuc czy jelita grubego. Zwiększone spożycie likopenu zaleca się wszystkim osobom, które dziedzicznie obciążone są skłonnością do nowotworów, a także osobom, które palą papierosy lub nadużywają alkoholu.
  
• Wspomaganie funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego – likopen pozytywnie wpływa na funkcjonowanie śródbłonka (wyściółki naczyń limfatycznych i krwionośnych) oraz na rozszerzenie naczyń krwionośnych, takich jak żyły, tętnice i naczynia włosowate. Dzięki tym właściwościom likopen usprawnia funkcjonowanie układu krwionośnego u osób, które zmagają się z jego zaburzeniami, a tym samym znacznie obniża ryzyko poważnych chorób, między innymi zawału czy udaru.
  
• Obniżanie poziomu cholesterolu – likopen hamuje syntezę cholesterolu oraz wspomaga usuwanie „złego” cholesterolu LDL z krwi, tym samym obniżając ryzyko chorób krążenia.
  
• Utrzymywanie skóry w dobrej kondycji – dzięki działaniu antyoksydacyjnemu, likopen zwalcza wolne rodniki, które odpowiadają za starzenie się skóry, objawiające się utratą sprężystości, zmarszczkami czy opadaniem owalu twarzy. Co więcej, likopen znacznie podwyższa odporność skóry na niekorzystne działanie promieniowania UVA oraz UVB, tym samym zmniejszając ryzyko poparzeń słonecznych, a także czerniaka – nowotworu skóry.
  
• Wzmacnianie kości – likopen wpływa na zwiększenie gęstości mineralnej kości, zapobiegając utracie tkanki kostnej oraz zmniejszając ryzyko wystąpienia osteoporozy.
  
• Zwiększanie płodności mężczyzn – w organizmach mężczyzn znaczne ilości likopenu magazynowane są w prostacie. Substancja ta ma istotny wpływ na ilość oraz aktywność plemników w nasieniu. Likopen często stosowany jest jako składnik popularnych leków wspomagających potencję oraz prawidłowe funkcjonowanie prostaty.
  

Likopen – gdzie najwięcej? Źródła likopenu

Likopen nie może być produkowany przez organizm człowieka. Jedyną możliwością na dostarczenie go do organizmu jest więc przyjmowanie wraz z pożywieniem. Głównym źródłem likopenu są pomidory, zwłaszcza te, które dojrzewały na słońcu (odmiany uprawiany w szklarni lub pod folią odznaczają się niższą zawartością tego składnika). Świeże pomidory zawierają nawet 20 miligramów likopenu w 100 gramach.

Likopen występuje również w innych warzywach oraz owocach, posiadających czerwoną barwę, między innymi w:

• czerwonej papryce,
  
• arbuzach,
  
• czerwonych grejpfrutach,
  
• gujawie,
  
• owocach dzikiej róży.
  

Najlepiej przyswajalne i najwyższe dawki likopenu nie znajdują się jednak w świeżych owocach i warzywach, lecz przetworach, takich jak ketchup, przecier pomidorowy, sosy na bazie pomidorów czy passata pomidorowa. Fakt ten, po pierwsze wynika ze skoncentrowania produktów (dla przykładu, zawartość likopenu w passacie pomidorowej jest co najmniej 2,5 razy większa niż w przypadku świeżych pomidorów). Po drugie, likopen zawarty w pomidorach, pod wpływem działania wysokiej temperatury, ulega przekształceniu do postaci, w której jest znacznie lepiej wchłaniany z przewodu pokarmowego do krwiobiegu. Oznacza to, że osoby, które chcą zwiększyć podaż likopenu w diecie, powinny sięgać raczej po większe ilości dobrych gatunkowo przetworów pomidorowych niż znacznie zwiększać spożycie świeżych pomidorów.

Suplementy i napoje likopenowe

Likopen można dostarczyć organizmowi również w postaci gotowych suplementów diety lub napojów wzbogacanych o likopen. Te drugie posiadają różnorodne postacie, dzięki czemu sprawdzają się w diecie osób o różnych upodobaniach i stylu życia. Napoje likopenowe występują w postaci napojów dla sportowców, lemoniad czy soków owocowych.