Kwas masłowy (określany również jako kwas butanowy), obok kwasu propionowego i octowego, zaliczany jest do krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA). Produkowany w jelitach człowieka, stanowi jedno z podstawowych źródeł energii dla kolonocytów, czyli komórek nabłonka wyścielającego jelita. Kwas masłowy w czystej postaci wyróżnia się wyjątkowo niekorzystnymi właściwościami fizykochemicznymi – bardzo krótką trwałością oraz wyjątkowo nieprzyjemnym zapachem. W związku z tym nie mógł znaleźć szerokiego zastosowania klinicznego. Do celów leczniczych wyodrębniono jego analogi i sole: wapniowe, magnezowe i sodowe. Substancje te z powodzeniem wykorzystuje się w leczeniu chorób jelit oraz jako środki wspomagające regenerację organizmu po chemio- lub radioterapii.

Kwas masłowy – zapach

Kwas masłowy powszechnie kojarzony jest z wyjątkowo przykrym, ostrym zapachem. W stosunkowo niewielkim stężeniu, wielu osobom przywodzi o na myśl wymiociny (wynika to z faktu, że związek ten obecny jest w wymiocinach dzieci i to właśnie on nadaje im charakterystyczny zapach). W dużych stężeniach kwas masłowy ma bardzo ostry, intensywny i trudny do zniesienia zapach zjełczałego tłuszczu.

Kwas masłowy – jak usunąć zapach?

Najskuteczniejszą metodą usunięcia zapachu kwasu masłowego jest ozonowanie. Metoda ta polega na dezynfekcji powierzchni przy użyciu ozonu, czyli alotropowej odmiany tlenu o silnych właściwościach antyseptycznych. Przy niewielkim stężeniu kwasu masłowego zapachu można pozbyć się poprzez intensywne wietrzenie pomieszczenia.

Kwas masłowy – właściwości prozdrowotne

Kwas masłowy produkowany jest przez bakterie fermentujące, obecne w okrężnicy, przy wykorzystaniu niestrawionych węglowodanów – przede wszystkim błonnika. Głównym zadaniem kwasu masłowego jest odżywianie tkanki nabłonkowej jelit – kolonocytów. Działanie to przyczynia się do przyspieszania procesów gojenia i regeneracji uszkodzonej ściany jelit, hamowania stanów zapalnych i usprawniania czynności jelit. Tym samym kwas masłowy uznawany jest za niezwykle skuteczny środek w leczeniu chorób układu pokarmowego.

Za podstawowe właściwości prozdrowotne kwasu masłowego uznaje się:

• odbudowywanie mikroflory jelitowej,
  
• odbudowywanie błony śluzowej jelit,
  
• łagodzenie dolegliwości trawiennych i bólów brzucha,
  
• hamowanie procesów zapalnych w układzie pokarmowym,
  
• zapobieganie rozwojowi komórek nowotworowych,
  
• łagodzenie objawów zespołu jelita drażliwego,
  
• zwiększanie przyswajalności składników odżywczych,
  
• wspomaganie przemiany materii,
  
• łagodzi objawy biegunki,
  
• zapobiega przemieszczaniu się toksyn oraz substancji szkodliwych z jelita do krwioobiegu.
  

Kwas masłowy – zastosowanie

Niedobór kwasu masłowego w przewodzie pokarmowym może prowadzić do zaburzenia funkcjonowania błony śluzowej jelit, wynikającej z braku szczelności oraz niedoborów energetycznych w kolonocytach. Suplementacja kwasem masłowym jest szczególnie zalecana przy następujących dolegliwościach:

• choroba Leśniowskiego-Crohna,
  
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego
  
• zespół jelita wrażliwego,
  
• zapalenie zbiornika jelitowego,
  
• zaburzenia mikroflory jelitowej (na przykład podczas antybiotykoterapii lub infekcji przewodu pokarmowego),
  
• zapalenie jelita wyłączonego z pasażu,
  
• choroba uchyłkowa jelita grubego,
  
• zaburzenia funkcjonowania jelit, wywołanych przez chemio- lub radioterapię,
  
• alergie pokarmowe.
  

Kwas masłowy w żywności

Kwas masłowy obecny jest w wielu pokarmach, które znajdują się w diecie człowieka. Występuje przede wszystkim w produktach fermentowanych, takich jak kiszona kapusta, ogórki czy tempeh (fermentowane ziarna soi). Ponadto, kwas masłowy znajduje się w nabiale – mleku, jogurtach czy serach (szczególnie odmianach twardych), oleju palmowym oraz oleju kokosowym.

Niestety, ilość kwasu masłowego w produktach spożywczych jest na tyle niewielka, że nie wpływa na efekt leczniczy. Dodatkowym utrudnieniem jest fakt, iż cząsteczki kwasu masłowego przyjmowane wraz z pożywieniem, ulegają rozkładowi już w początkowych partiach układu pokarmowego, przez co do jelit przedostają się jedynie ich śladowe ilości.

Dla utrzymania optymalnego poziomu kwasu masłowego w organizmie konieczne jest spożywanie odpowiedniej ilości produktów bogatych w błonnik – warzyw, ziaren, nasion. Składnik ten jest niezbędny bakteriom jelitowym do tego, by produkować kwas masłowy.

Kwas masłowy – suplementacja

Dla uzyskania leczniczych efektów działania kwasu masłowego, niezbędna jest jego suplementacja. Wśród dostępnych metod podawania tej substancji wyróżnia się przede wszystkim wlewy doodbytnicze oraz doustne kapsułki z mikrogranulkami, które uwalniają się dopiero w jelicie cienkim oraz grubym.