Parzysta kość łonowa (łac. Os pubis), biodrowa i kulszowa zrastają się w jedną kość miedniczną. Boczna część kości łonowej, skierowana ku kończynie dolnej, jest miejscem przyczepu dla wielu mięśni grupy przyśrodkowej uda. Obie kości łonowe połączone są ze sobą poprzez spojenie łonowe (chrząstkozrost).

U człowieka kość łonowa zbudowana jest z trzonu oraz gałęzi:

• górnej, która łączy się z trzonem;
  
• dolnej, która łączy się z kością kulszową.
  

Prawa i lewa gałąź dolna tworzą łuk łonowy, który u kobiet zbiega się pod większym kątem niż u mężczyzn.

Ból kości łonowej w ciąży

Wiele kobiet spodziewających się dziecka skarży się na ból kości łonowej. Różne dolegliwości bólowe w ciąży są powszechnym zjawiskiem, ciało bowiem przygotowuje się do porodu. Ból kości łonowej w ciąży związany jest z wahaniem poziomu hormonów. Głównie odpowiada za to relaksyna, polipeptydowy hormon wytwarzany przez ciałko żółte. Relaksyna produkowana jest przez jajniki i łożysko wyłącznie w czasie ciąży. Wpływa rozluźniająco na więzadło łonowe, co ma ułatwić poród. Dlatego ból kości łonowej w ciąży może pojawić się w II, a szczególnie w III trymestrze. Ból kości łonowej występuje z największą częstotliwością pod koniec ciąży.

Dodatkowym czynnikiem powodującym ból kości łonowej w ciąży jest nacisk powiększającego się dziecka na tę okolicę. Ból najbardziej odczuwają kobiety spodziewające się bliźniąt albo mające urodzić duże dzieci.

Ciężarna powinna przyjrzeć się swojej diecie, ból kości łonowej może bowiem być spowodowany niewłaściwym odżywianiem, a konkretnie niedoborem wapnia w jadłospisie. Oprócz bólu kości łonowej i spojenia łonowego pojawiają się wtedy bóle innych kości oraz skurcze mięśni nóg. Dlatego dieta przyszłej matki powinna obfitować w twarożki, jogurty, sery, jajka, a także w ryby i zielone warzywa liściaste.

Ból kości łonowej może wystąpić po porodzie (nie zawsze bezpośrednio po nim, a z opóźnieniem nawet kilkumiesięcznym). Związane jest to z uszkodzeniem spojenia łonowego, np. wskutek pęknięcia bądź rozejścia podczas porodu albo naruszenia podczas porodu kleszczowego.

Ból kości łonowej poza ciążą

Ból kości łonowej występuje nie tylko u kobiet w ciąży. Może być skutkiem nadwyrężenia, zwyrodnienia, zapalenia, złamania. Złamanie kości łonowej najczęściej jest efektem upadku bądź wypadku. Diagnozę stawia się na podstawie zdjęcia rentgenowskiego (RTG) oraz w razie potrzeby rezonansu magnetycznego. Czasem wykonuje się badanie ultrasonograficzne (USG).

Uwaga! Na ból kości łonowej często skarżą się osoby, u których jedna noga jest krótsza od drugiej. Konieczna jest wówczas wizyta u ortopedy w celu postawienia diagnozy.

Złamanie kości łonowej u osób starszych najczęściej związane jest z osteoporozą, w której dochodzi do postępującego ubytku masy kostnej, osłabienia struktury przestrzennej kości oraz zwiększonej podatności na złamania.

Zapalenie kości łonowej

Zapalenie najczęściej atakuje spojenie łonowe. Narażeni są na nie przede wszystkim sportowcy. Często zmagają się z nim kobiety po porodzie. Przeciążenie kości i spojenia łonowego powoduje ból promieniujący na całe krocze. Utrudnione staje się chodzenie; aktywność fizyczna (zwłaszcza bieganie) jest praktycznie niemożliwa. W przypadku zapalenia kości łonowej podaje się leki przeciwzapalne i przeciwbólowe oraz witaminy. Należy dużo wypoczywać.

Złamanie kości łonowej – leczenie i rehabilitacja

Dotkliwy ból kości łonowej promieniujący na sąsiednie kości, problemy z poruszaniem, a szczególnie gorączka powinny być sygnałem, by natychmiast zgłosić się do lekarza. W ciężkich przypadkach konieczna staje się operacja.

W okresie po złamaniu kości łonowej należy ograniczyć ruchomość stawu biodrowego oraz kończyny dolnej, co prowadzi do unieruchomienia kości łonowej. Oznacza to konieczność pozostania w łóżku przez pierwsze tygodnie, zgodnie z zaleceniem lekarza. Dopiero po czasie unieruchomienia można bardzo powoli i z dużą ostrożnością wrócić do chodzenia.

Rehabilitacja polega na stosowaniu odpowiednich ćwiczeń, które mają wzmocnić kości oraz staw biodrowy. Ćwiczenia nie powinny jednak prowadzić do nadmiernego rozciągnięcia mięśni, dlatego należy wykonywać je pod okiem rehabilitanta.

Rehabilitacja powinna trwać 3–4 miesiące. Zaleca się ją także w przypadku zapalenia kości łonowej.

Ile zrasta się kość łonowa?

Czas zrastania się kości łonowej jest uzależniony od różnych czynników – zależy m.in. od przyczyny i rozległości złamania, wieku, stanu kostnego. Kość łonowa zrasta się zazwyczaj w ciągu kilku, kilkunastu tygodniu (zwykle są to 2–3 miesiące). Czas ten jest nieco dłuższy u osób starszych, u których należy dodatkowo przeprowadzić gimnastykę oddechową i nie dopuścić do powstania odleżyn.