Konwalia majowa to roślina powszechnie występująca na terenie Polski. W przekazach ludowych figuruje jako symbol szczęścia, młodości, pomyślności. Z jej właściwości korzysta przemysł kosmetyczny. To roślina ozdobna i lecznicza. Już w starożytności medycyna chińska używała konwalii do leczenia chorób układu krążenia i łagodzenia bólów reumatycznych.
Konwalia – wiadomości ogólne
Konwalia (z łac. Convallaria L.) to rodzaj rośliny zaliczany do rodziny szparagowate (z łac. Asparagaceae Juss.). Gatunkiem występującym w Polsce jest konwalia majowa (z łac. Convallaria majalis L.). Roślina porasta obszary półkuli północnej, w których panuje klimat umiarkowany. W warunkach naturalnych rośnie w liściastych i mieszanych lasach oraz zaroślach. Konwalia majowa zwyczajowo określana jest jako konwalia leśna, końska grzywa, lilia podobna, lanuszka, gładysz, majówka.
Konwalia jako surowiec zielarski
Konwalia majowa ma liczne właściwości lecznicze. Surowiec zielarski stanowi ziele, w którego składzie znajdują się m.in.: glikozydy kardenolidowe (np. pochodne strofantydyny – konwalatoksyna i konwalozyd, pochodna strofantydolu – konwalatoksol, pochodna bipindogeniny – lokundiozyd), saponiny steroidowe (konwalamaryna, konwalaryna), flawonoidy (izoramnetyna, kwercetyna), kwas jabłkowy, chelidonowy, cytrynowy, fenolokwasy (ferulowy, chlorogenowy, kawowy), olejek farnezol. Konwalia wykazuje synergizm z jemiołą, serdecznikiem, głogiem, miłkiem, kokoryczką.
Kiedy warto sięgnąć po naturalne metody leczenia? Dowiesz się tego z filmu:
Konwalia i jej właściwości oraz zastosowanie prozdrowotne
Wśród leczniczych właściwości konwalii majowej wymienia się zwłaszcza pozytywny wpływa na układ krążenia. Zawarta w roślinie konwalatoksyna uważana jest za najsilniejszy glikozyd nasercowy. Zmniejsza częstotliwość i wzmacnia siłę skurczu serca. Konwalia polecana jest na początkowym etapie niewydolności krążenia, przy zaburzeniach pracy serca powstałych na podłożu „nerwicowym”, ostrej niewydolności serca, wadach serca (szczególnie zwężeniu zastawki dwudzielnej), kołataniach i napadach szybkiego bicia serca czy do wzmacniania akcji serca u osób starszych. Wskazanie do stosowania konwalii stanowi też tzw. serce płucne. To stan przeciążenia lub uszkodzenia serca powstały jako konsekwencja chorób płuc. Roślina poprawia krążenie krwi, przez co lepiej odżywia i dotlenia mózg. Dzięki temu podnosi jego sprawność. Łagodzi zaburzenia pamięci i skłonności do omdleń. Konwalia wykazuje działanie moczopędne, przeczyszczające, tonizujące, przeciwzapalne, uspokajające. Łagodzi dolegliwości reumatyczne i zwalcza obrzęki. Wspomaga oczyszczanie organizmu z toksyn. Wyciąg z konwalii stanowi składnik wielu preparatów stosowanych w czasie przekwitania. Niweluje towarzyszące menopauzie napięcie nerwowe. Nie należy rezygnować z leczenia konwencjonalnego ani wizyt u lekarza.
Nalewka z konwalii majowej – przepis
Najpopularniejszym sposobem użycia omawianej rośliny jest nalewka konwaliowa (z łac. Tinctura Convallariae titrata). Jej przygotowanie nie nastręcza wielu trudności. Należy jedną część surowca zalać 5 częściami wysokoprocentowego alkoholu. Dla przykładu na 100 g surowca potrzeba 500 ml alkoholu. Miksturę odstawia się na 14 dni, po czym przefiltrowuje i przelewa do butelek. W sprzedaży znajduje się też gotowa nalewka z konwalii.
Czy konwalia jest trująca?
Zatrucie konwalią jest najbardziej niebezpieczne w przypadku dzieci. Działanie trujące wykazuje cała roślina. Objawy zatrucia konwalią to przede wszystkim zaburzenia czynności przewodu pokarmowego, takie jak wymioty, nudności, biegunka, ogólne osłabienie, bóle i zawroty głowy. Zatrucie konwalią majową powoduje zaburzenie postrzegania barw, rytmu pracy serca, gospodarki potasowej, spadek poziomu ciśnienia tętniczego krwi. Literatura przedmiotu donosi na temat śmiertelnych zatruć po spożyciu kilku owoców konwalii. W przypadku częstego kontaktu skóry z liśćmi dochodzi do podrażnienia. Działając zaś na błony śluzowe nosa, konwalia powoduje kichanie, wyciek z nosa, obrzęk.
Konwalia – przeciwwskazania
Konwalia nie powinna być stosowana przy:
- jednoczesnym leczeniu glikozydami naparstnicy, diuretykami, lekami hipotensyjnymi, kortykosteroidami, preparatami wapniowymi,
- bloku serca przedsionkowo-komorowym, miażdżycy naczyń wieńcowych,
- niedoborach potasu,
- uszkodzeniach nerek lub wątroby.
Konwalia majowa oprócz zastosowania w lecznictwie pełni rolę rośliny ozdobnej. Uprawiana jest w ogrodach i parkach oraz jako kwiat cięty. Jest często używana w wiązankach ślubnych. Jej głównym walorem są niewielkie kwiaty o dzwonkowatym kształcie, białym kolorze i charakterystycznym słodkawym zapachu. Konwalia zakwita w maju i czerwcu.
Proszek z suszonych i sproszkowanych kwiatów konwalii stanowi składnik tabaki. Konwalia to roślina barwierska. Jej liści używa się do barwienia wapna na zielono. Farnezol, czyli olejek eteryczny otrzymywany z kwiatów konwalii, cieszy się popularnością w przemyśle kosmetycznym. Używa się go zwłaszcza w perfumerii. Konwalie w kuchni są rzadko stosowane. Sięga się po nie podczas procesu fermentacji wina z rodzynek.
Bibliografia:
- Antonina Rumińska: Rośliny lecznicze. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe PWN, 1981.