W większości przypadków zrosty na jelitach nie dają żadnych objawów. Sprawa komplikuje się, gdy konieczne jest przeprowadzenie kolejnych operacji lub gdy dojdzie do niedrożności przewodu pokarmowego.

Zobacz także:

Choroby jelit – jakie są ich przyczyny?

Na czym polega leczenie nowotworu jelita grubego? Jakie są stopnie raka jelita grubego?

Stomia jelita grubego i jelita cienkiego. Dieta i pielęgnacja po zabiegu

Przyczyny zrostów na jelitach

Zrosty na jelitach są jednym z rodzajów zrostów wewnątrzotrzewnowych. W większości przypadków jest to schorzenie nabyte. Na powstanie zrostów jelita grubego i cienkiego są narażone wszystkie osoby, które poddały się operacjom na jamie brzusznej lub miednicy. Poza tym nawet niewielki uraz śródbłonka podczas zabiegu może wyzwolić reakcję prowadzącą do pojawienia się komplikacji. Większe prawdopodobieństwo powstania zrostów istnieje, gdy dojdzie do zapalenia otrzewnej. Inną patologią, doprowadzającą do pojawienia się nieprawidłowości w obrębie jamy brzusznej u kobiet, jest endometrioza. Zrosty na jelitach są jedną z komplikacji tej choroby, gdyż może się ona lokalizować poza narządami rodnymi.

Zrosty występują pod postacią włóknistych połączeń między ścianą jamy otrzewnej a organami lub łączą same narządy. Podrażnienie otrzewnej podczas zabiegu inicjuje powstanie procesu zapalnego. Zaburzone gojenie w okresie pooperacyjnym doprowadza do wytworzenia trwałych połączeń między otaczającymi tkankami, które po czasie mogą grubnąć i wytworzyć naczynia krwionośne oraz nerwowe. Znajdują się one przede wszystkim w okolicy, która została poddana operacji, gdyż to właśnie tam doszło do naruszenia tkanek.

Konsekwencje i objawy zrostów na jelitach

Zrosty na jelitach mogą przez długi czas pozostawać bezobjawowe. Co więcej, nawet przez całe życie pacjenta mogą nie sprawiać mu żadnego kłopotu. U niektórych osób jednak ich powstanie powoduje pojawienie się dyskomfortu w obrębie jamy brzusznej i miednicy, wzdęć, uczucia rozpierania. Czasem dochodzi do przewlekłych zespołów bólowych, które najprawdopodobniej są wywołane zmniejszeniem ruchomości narządów wewnątrz jamy brzusznej.

Pooperacyjne zrosty jelita cienkiego lub znajdujące się w ich pobliżu są przyczyną większości przypadków niedrożności przewodu pokarmowego, która stanowi zagrożenie życia. Częściej występuje po operacjach w dolnej części jamy brzusznej – głównie po zabiegach na jelicie grubym, narządzie rodnym i wycięciu wyrostka robaczkowego.

U młodych kobiet zrosty na jelicie w obrębie podbrzusza mogą być przyczyną niepłodności, gdy połączenia wytworzyły się w okolicy narządów rodnych.

Powstanie zrostów na jelitach utrudnia przebieg kolejnych operacji, wydłużając czas ich trwania oraz zwiększając ryzyko komplikacji. Mogą one uniemożliwiać przeprowadzenie zabiegów metodą laparoskopową i stanowić wskazanie do konwersacji na operację otwartą na sali operacyjnej.

Leczenie zrostów na jelitach

Leczenie zrostów jelit oraz innych narządów w obrębie jamy brzusznej jest niezwykle trudne. Zabiegi polegające na uwalnianiu nieprawidłowych połączeń doprowadzają bowiem do kolejnych uszkodzeń oraz nawrotów patologii. Niemniej takie postępowanie może być wymagane podczas wystąpienia powikłań w postaci niedrożności przewodu pokarmowego, kiedy leczenie zachowawcze nie przyniesie rezultatu, a zespół medyczny rozpozna zagrożenie zdrowia oraz życia chorego.

W przypadku zrostów na jelitach spowodowanych endometriozą dąży się do usunięcia ognisk choroby oraz uwolnienia włóknistych połączeń, by przywrócić prawidłowe warunki anatomiczne oraz funkcje narządów. Postępowanie takie zmniejsza dolegliwości bólowe i ryzyko nawrotów.

Metody zapobiegania zrostom na jelitach

Obecnie kładzie się duży nacisk na zapobieganie powstawaniu zrostów na jelitach. Ogromne znaczenie ma postępowanie chirurgów podczas operacji. Ważne jest ostrożne używanie narzędzi oraz unikanie nawet drobnych uszkodzeń otrzewnej, a także odpowiedni dobór techniki.

W niektórych klinikach stosuje się specjalne płyny przeciwzrostowe wspomagające gojenie. Nie należy to jednak do metod rutynowo stosowanych, gdyż nie podlega refundacji w Polsce. Najpopularniejszą substancją zapobiegającą powstawaniu zrostów na jelitach jest kwas hialuronowy, który aplikuje się precyzyjnie na powierzchni tkanek. Szczególnie ważne wydaje się stosowanie takich metod u kobiet w wieku rozrodczym.

Niestety mimo zachowania wszystkich zasad oraz sposobów zapobiegających tworzeniu się zrostów na jelitach nie ma gwarancji, że się one nie pojawią. Przy obecnym stanie wiedzy nie ma możliwości, by pacjent przez swoje zachowanie mógł wspomóc postępowanie lekarskie.

Jak zbudowany jest układ pokarmowy?

Bibliografia:

1. Jawień A., Ocena N-acetyloglukozaminy jako czynnika hamującego powstawanie zrostów otrzewnowych. Praca na stopień doktora nauk medycznych, Poznań 2012.

2. Baranowski W., Profilaktyka przeciwzrostowa „wczoraj i dziś” – przegląd metod, [w:] „Ginekologia Polska”, 81/2011, s. 528–531.