Kombucza (kombucha) to napój powstający w efekcie fermentacji słodkiej herbaty z dodatkiem tzw. grzyba herbacianego. Nazwa ta nie jest do końca poprawna, ponieważ nie jest to grzyb, a jednolita kultura różnych gatunków bakterii i drożdży. W procesie fermentacji z udziałem „grzyba” powstaje wiele nowych bioaktywnych związków o korzystnym działaniu dla organizmu.

Właściwości kombuczy

Kombucza zawiera liczne kwasy organiczne (m.in. octowy, glukonowy, glukuronowy, cytrynowy, jabłkowy), witaminy (witaminy z grupy B i witaminę C), związki polifenolowe i składniki mineralne. Dzięki nim kombucza ma działanie orzeźwiające i detoksykacyjne, a także korzystnie wpływa na pracę jelit. Napój wspomaga odporność na biologiczne przyczyny stresu, wspiera wchłanianie węglowodanów i gospodarkę tłuszczową krwi. Kombucza łagodzi zaburzenia wątroby spowodowane zanieczyszczeniami.

Kombucza ma także właściwości chemoprewencyjne, czyli zapobiegające rozwojowi nowotworów, co zawdzięcza zawartości związków polifenolowych i produktów ich rozkładu w trakcie fermentacji. Napój z grzyba herbacianego hamuje przerzuty, namnażanie komórek rakowych i mutację genu odpowiadającego za nowotwór. Wspomaga natomiast apoptozę komórek rakowych, czyli ich obumieranie.

Dzięki zawartości związków polifenolowych, witaminy C i kwasu glukuronowego, kombucza ma również silne działanie przeciwutleniające. Oprócz hamowania rozwoju nowotworów, daje to także pozytywny wpływ na układ odpornościowy i stany zapalne, w tym także zapalenia stawów.

Oprócz tego kombucza pomaga zwalczyć grzybice spowodowane grzybem Microsporum canis oraz większość bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych. Ponadto zawarty w niej kwas octowy likwiduje takie drobnoustroje, jak gronkowiec złocisty, pałeczki Shigella, bakterie coli, pałeczki ropy błękitnej, bakterie salmonelli czy drożdżaki.

W jaki sposób uniknąć zarażenia Salmonellą? Odpowiedź na filmie:

Kombucza – skutki uboczne

Najczęstszymi skutkami ubocznymi picia kombuczy są biegunki, zaparcia, wzdęcia i bóle głowy, co tłumaczy się działaniem toksyn usuwanych przez napój. Objawy te powinny ustąpić po kilku dniach.

Badania nad toksycznością herbaty kombuczy dla ludzi nie zostały jeszcze przeprowadzone. W fachowej literaturze można jednak spotkać się z opisami przypadków, w których po spożyciu kombuczy wystąpiły takie objawy, jak:

• kwasica mleczanowa,
  
• uszkodzenia wątroby z objawami żółtaczki,
  
• alergie skórne i wysypki,
  
• nudności, wymioty,
  
• bóle głowy i szyi,
  
• ostra niewydolność nerek.
  

Ponadto zdarzały się sytuacje, w których kwasy zawarte w kombuczy wchodziły w reakcje z barwnikami i metalami ciężkimi, pochodzącymi z naczyń, w których ją przechowywano. Negatywne skutki uboczne pojawiają się jednak sporadycznie i nie ma jednoznacznego dowodu na ich związek ze spożywaniem kombuczy. Mimo to picie tego napoju wymaga dużej ostrożności, zwłaszcza, gdy przygotowuje się ją w domu. Ponieważ badań nad kombuczą nie przeprowadzono dotychczas zbyt wiele, jej spożycie odradza się kobietom w ciąży i karmiącym piersią.

Jak zrobić kombuczę?

By zrobić herbatę z kombuczy, potrzebne są:

• 2 l wody,
  
• 160 g cukru,
  
• 2 łyżeczki czarnej lub zielonej herbaty (nie mogą być smakowe),
  
• 200 ml poprzedniej kombuczy – jeżeli przygotowuje się ją po raz pierwszy, można zamiast niej dodać 2 łyżeczki octu winnego.
  

Gdzie można kupić dobre, sprawdzone grzyby? Zobaczcie:

Kombuczę najlepiej hodować w szklanym, porcelanowym lub fajansowym naczyniu. Mogą być też plastikowe, jednak musi to być plastik wysokiej jakości, przeznaczony do celów spożywczych. Ze względu na możliwe reakcje z kwasami organicznymi, lepiej nie wykorzystywać w tym celu naczyń metalowych.

Zaparzoną herbatę należy przecedzić przez sitko i dodać do naparu pozostałą wodę. Następnie dodaje się cukier i miesza tak długo, aż całkowicie się rozpuści. Potem trzeba odczekać, aż herbata ostygnie do temperatury pokojowej. Jest to ważne, bo zbyt gorąca woda może zniszczyć kulturę kombuczy. Kiedy temperatura będzie już odpowiednia, do herbaty dodaje się zaczynu z poprzedniej fermentacji lub octu winnego. Po umieszczeniu w naczyniu grzyba należy je nakryć gazą lub ściereczką i umocować gumką.

Naczynie z kombuczą należy zostawić w ciepłym i zacienionym miejscu. Fermentacji najbardziej sprzyja temperatura między 23 a 28°C. Optymalny czas fermentowania to 7–10 dni. Trzeba pamiętać, że fermentacja nie ustaje po przeniesieniu kombuczy do lodówki, a jedynie zwalnia. Z upływem czasu napój będzie zamieniał się w ocet, dlatego najlepiej nie przechowywać go dłużej niż tydzień. By móc przygotować kombuczę w przyszłości, należy zostawić ok. 200 ml napoju.