Ugryzienie kleszcza i borelioza to tematy, wokół których narosło wiele mitów. Na pewno nie należy wpadać w panikę, kiedy okaże się, że dziecko zostało ukłute przez kleszcza. Ryzyko zarażenia chorobami odkleszczowymi - chociaż istnieje, to nie jest tak duże, jak się często uważa. Kleszcza u dziecka można usunąć samodzielnie. W aptekach jest dostępnych kilka różnych urządzeń przeznaczonych do tego celu.
Kleszcz u dziecka – ryzyko choroby
Kleszcze są żywiącymi się krwią kręgowców pasożytami. Ukąszenie kleszcza nie jest bolesne, ale uszkodzony i podrażniony kleszcz może wydalić nagromadzone płyny do organizmu żywiciela i tym samym zarazić go chorobami zakaźnymi. Groźnymi infekcjami przenoszonymi przez te pasożyty są borelioza i odkleszczowe zapalenie mózgu. Rzadziej ugryzienie kleszcza wywołuje babeszjozę, bartonellozę, anaplazmozę, tularemię, gorączkę Q, gorączkę plamistą Gór Skalistych, dur powrotny i kleszczową gorączkę Kolorado.
Należy jednak pamiętać, że ugryzienie kleszcza u dziecka nie jest równoznaczne z zachorowaniem na choroby odkleszczowe. W naszej strefie klimatycznej pasożyt ten może być wektorem przenoszącym zakażenia od wiosny do jesieni. Kleszcze są najaktywniejsze w godzinach rannych i popołudniowych. Wędrują po skórze, szukając miejsca, gdzie naskórek jest cienki i wilgotny. Najczęściej umiejscawiają się za uszami, pod pachami i pod kolanami lub w okolicy pachwiny.
Objawy po kleszczu u dziecka
Po ukąszeniu kleszcza u dziecka może się pojawić się rumień. Takie zaczerwienienie nie musi mieć związku z boreliozą. W większości przypadków jest to reakcja na ugryzienie. Może także wystąpić gorączka, obrzmienie i swędzenie. Miejsce po ukąszeniu kleszcza warto obserwować nawet przez kilka tygodni. Jeśli zauważy się na ciele dziecka tzw. rumień wędrujący, należy udać się do lekarza i wykonać badanie krwi w kierunku zakażenia boreliozą, gdyż objaw ten stanowi początkowy symptom tej choroby.
Co stosować na kleszcze u dzieci?
Co robić, aby zapobiec ugryzieniu kleszcza u dziecka? W aptekach dostępne są repelenty, które można stosować nawet u najmłodszych. Są to substancje, które dzięki swoim właściwościom wpływają na naturalne zachowania różnych organizmów i mogą w ten sposób chronić człowieka przed ugryzieniami owadów. Należy używać ich na ubranie, a nie bezpośrednio na skórę. Stosowanie repelentów ogranicza możliwość bezpośredniego kontaktu z owadami i chroni przed ich ugryzieniami. Dla małych dzieci odpowiednie są środki zawierające DEET.
Niektóre olejki eteryczne wykazują właściwości odstraszające kleszcze. Na szczególną uwagę zasługuje olejek cytronelowy. Stanowi składnik środków odstraszających insekty, w tym komary, kleszcze, muchy i pchły. Ponadto charakteryzuje się świeżym, przyjemnym zapachem. Produkty z olejkiem cytronelowym do stosowania bezpośrednio na skórę obecnie są dostępne o stężeniu 5–15% i zapewniają ochronę przez 0,5–2 godzin. Podobne właściwości wykazuje olejek paczuli.
Po powrocie z dworu należy dokładnie obejrzeć dziecko. Ponadto warto sprawdzać, czy pasożyt nie pojawił się w ciele domowych zwierząt, przez które może przedostać się do organizmu dziecka. Kleszcze najbardziej lubią lasy liściaste i mieszane, obszary trawiaste, gęste zarośla, paprocie i leszczyny, dlatego lepiej unikać takich terenów.
Podstawowym elementem profilaktyki przed ukąszeniem kleszcza u dziecka jest odpowiedni ubiór. W przypadku małych dzieci zabieranych na dwór w wózku koniecznie należy nałożyć na niego moskitierę. U starszych dzieci zalecenia dotyczące ubioru są następujące: zakryte buty, skarpetki naciągnięte na spodnie, długi rękaw i nakrycie na głowę.
Najlepiej jest, kiedy elementy garderoby są w jasnych kolorach. Na nich najłatwiej dostrzec kleszcza, który jest czarny. Po powrocie z lasu ubrania trzeba dokładnie wytrzepać, gdyż pasożyt może usadowić się w odzieży.
Co robić, gdy ugryzie nasz kleszcz? Dowiesz się tego z naszego filmu
Szczepionka na kleszcze
Szczepionka na kleszcze zalecana jest wszystkim osobom narażonym na ryzyko infekcji wirusem wywołującym kleszczowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. Daje czynne profilaktyczne uodpornienie dorosłych. Szczepionka na kleszcze przeznaczona jest dla dzieci po 2 roku życia. Nie jest skuteczna przeciw innym chorobom przenoszonym przez kleszcze, takim jak borelioza.
Iniekcji ochronnej najlepiej poddać się zimą lub wczesną wiosną, gdyż o tej porze roku ryzyko ukąszenia przez kleszcza jest najmniejsze. Jest to szczepionka zalecana i nie jest refundowana przez NFZ. Dzieciom w wieku 2–12 lat podaje się 3 dawki preparatu po 0,25 ml. Młodzieży od 12 roku życia i dorosłym – 3 dawki po 0,5 ml. Szczepionkę wykonuje się domięśniowo, najczęściej w mięsień naramienny lub w mięsień obszerny boczny uda. W szczególnych przypadkach, np. dzieciom ze skazą krwotoczną, można wstrzyknąć ją podskórnie.
Jak usunąć kleszcza dziecku?
Jak wyciągnąć kleszcza dziecku? Uzyskanie jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie nastręcza wiele trudności. Bez względu na wybraną metodę procedura powinna być przeprowadzana delikatnie i powoli. Ważne jest, aby usunąć pajęczaka w całości, a jeżeli się to nie udało, należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu. Po wyjęciu kleszcza skórę w miejscu ukąszenia trzeba dokładnie oczyścić. Można zastosować w tym celu spirytus i wodę utlenioną.
Bibliografia:
1. Kociołek-Balawejder E., Złocińska A., Środki odstraszające owady (insect repellents) w ochronie ludzi, „Nauki inżynierskie i technologie”, 2009, 1(57), s. 230–251.
2. Tylewska-Wierzbanowska S., Chmielewski T., Zoonozy przenoszone przez kleszcze na terenie Polski, „Postępy Mikrobiologii”, 2010, 49(3), s. 191–197.
Zobacz nasz film i dowiedz się jak prawidłowo usunąć kleszcza