Choroby jelit określa się mianem chorób dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Jelito kręte stanowi końcowy odcinek jelita cienkiego. Typowym dla niego schorzeniem jest jego zapalenie, czyli choroba Crohna. Przypadłości jelita krętego, bez względu na to, jaki czynnik je wywołuje, stanowią źródło dużego dyskomfortu, przez co znacznie obniżają jakość życia i upośledzają aktywność chorego.

Czym jest jelito kręte?

Jelito kręte stanowi końcowy odcinek jelita cienkiego. Łączy się z jelitem grubym. Z drugiej strony poprzedza je jelito czcze. Między jelitem czczym i krętym nie ma ewidentnej linii podziału. Jelito kręte ma około 2 m długości. Zachodzą w nim końcowe etapy trawienia i wchłanianie strawionej treści pokarmowej.

Jelito kręte – choroba Leśniowskiego-Crohna

Choroba Leśniowskiego-Crohna zaliczana jest do nieswoistych chorób zapalnych jelit. Jest to grupa przewlekłych schorzeń przewodu pokarmowego o niewyjaśnionej etiologii, które cechują się okresami remisji i zaostrzeń. Podłoża choroby upatruje się zarówno w czynnikach genetycznych, jak i środowiskowych, alergicznych, zakażeniach bakteryjnych (zwłaszcza Escherichia coli) i wirusowych oraz zaburzeniach immunologicznych. Podkreśla się też rolę determinantów psychologicznych w zaostrzeniu choroby.

Zmiany zapalne w chorobie Crohna mogą się rozwinąć w obrębie każdego odcinka przewodu pokarmowego, ale ich najczęstszą lokalizacją jest dystalny odcinek jelita krętego. Według szacunków choroba Crohna dotyczy jelita krętego w około 40–50% wszystkich przypadków. Dlatego bywa określana mianem zapalenia końcowego odcinka jelita krętego.

W obrębie ściany jelita i w okolicznych węzłach chłonnych tworzą się ziarniniaki. Stan zapalny w błonie śluzowej i podśluzowej powoduje powstanie aftowych owrzodzeń i szczelinowatych pęknięć. Jeśli zmiany zapalne przebiją się na zewnątrz, dochodzi do rozwoju ropni okołojelitowych i przetok. Może dojść do znacznego zwężenia światła jelita z objawami niepełnej niedrożności.

Choroba zaczyna się zwykle skrycie. Pierwszymi objawami są niedokrwistość i gorączka nieznanego pochodzenia. Dominujące dolegliwości to ból brzucha, biegunka (niekiedy z domieszką krwi) i spadek masy ciała. Mogą wystąpić smoliste stolce, ból wokół odbytu, awitaminozy (zwłaszcza B12) i zaburzenia elektrolitowe. Choroba może powodować rumień guzowaty, zapalenie błony naczyniowej oka, twardówki i stawów.

Nie ma lekarstwa na chorobę Crohna. Na kompleksowe postępowanie zachowawcze składają się: właściwe odżywianie, uzupełnianie niedoborów oraz leczenie przeciwzapalne, immunosupresyjne, biologiczne i objawowe.

Jelito kręte – ból wywołany zespołem jelita drażliwego

Przyczyną bólu jelita krętego może być zespół jelita drażliwego. Jest on opisywany przez chorych jako kurczowy, ostry i nękający. Najsilniej odczuwany jest w podbrzuszu i lewym dole biodrowym. Nasila się po posiłkach, a ulgę przynosi wypróżnienie i oddanie gazów. Chorobie towarzyszą biegunki, zaparcia, wzdęcia, nadmierne uchodzenie gazów, uczucie niecałkowitego wypróżnienia, odbijanie, nudności, wymioty, zgaga i śluz w kale. Objawy utrzymują się przez około 3 miesięcy.

Choroba występuje u około 20% dorosłych, z czego 2/3 stanowią kobiety. Jest związana z zaburzeniami ruchliwości jelita. Charakteryzuje się dysfunkcją mięśni gładkich przewodu pokarmowego. Wśród czynników sprawczych wymienia się nadmierny rozrost flory bakteryjnej, zmiany w sferze psychicznej, spożywanie pokarmów ubogoresztkowych i przebycie infekcji jelitowej.

Nie ma skutecznych metod leczenia zespołu jelita drażliwego. Terapia ukierunkowana jest na łagodzenie objawów. Konieczne jest przestrzeganie zaleceń dietetycznych. Farmakoterapia determinowana jest postacią choroby. W postaci zaparciowej stosuje się preparaty antycholinergiczne i rozkurczowe. Środkami pierwszego rzutu są leki przeczyszczające działające osmotycznie. W postaci biegunkowej zaleca się difenoksylat, loperamid i cholestyraminy – efekt działania tych leków związany jest prawdopodobnie ze zmniejszeniem kurczliwości jelita. Chorzy z wzdęciami mogą stosować simetikon i dimetikon. Jeśli ból jest przewlekły, warto rozważyć leki o działaniu przeciwdepresyjnym. Zastosowanie ma psychoterapia, a zwłaszcza terapia poznawczo-behawioralna.

Zapalenie jelita krętego

Za stan zapalny jelita krętego mogą odpowiadać zaburzenia trawienia i wchłaniania pokarmów. Najważniejszą jednostką chorobową wśród tej grupy schorzeń jest celiakia, czyli choroba trzewna. Duże znaczenie mają czynniki zakaźne etiologii bakteryjnej, wirusowej i pasożytniczej. Do zakażenia dochodzi najczęściej w wyniku braku higieny rąk i spożywanego pokarmu.

Podczas choroby konieczne jest nawadnianie. Stosuje się leki przeciwgorączkowe i przeciwzapalne. W przypadku zakażeń bakteryjnych podaje się antybiotyk. Bezwzględnie należy przestrzegać diety.

Uchyłek jelita krętego

Uchyłek Meckela nazywany jest uchyłkiem jelita krętego i zlokalizowany jest na ostatnich 100 cm jelita cienkiego. Jest to najczęstsza wada wrodzona jelita cienkiego. Występuje na skutek nieprawidłowego zaniku przewodu żółtkowo-jelitowego. Uchyłek Meckela może pozostawać całkowicie bezobjawowy lub stwarzać problemy w różnicowaniu z zapaleniem wyrostka robaczkowego, chorobą Crohna i wrzodami żołądka lub dwunastnicy. Objawami są: bóle brzucha, krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego, niedrożność i zapalenie. Wystąpienie powikłań jest wskazaniem do leczenia operacyjnego.

Bibliografia:

1. Zawadzka P., Nieswoiste zapalenia jelit – wczoraj i dziś, „Nowiny Lekarskie”, 2006, 75(5), s. 480–485.

2. Szczeblowska D., Serwin D., Wojtuń S. i wsp., Choroba Leśniowskiego-Crohna – diagnostyka i leczenie, „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, 2011, 7(2), s. 98-103.

3. Włochal M., Grzymisławski M., Nowe trendy leczenia żywieniowego w przypadku nieswoistych chorób zapalnych jelit, „Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne”, 2016, 6(2), s. 149–158.

4. Bartnik W., Wytyczne postępowania w nieswoistych chorobach zapalnych jelit, „Przegląd Gastroenterologiczny”, 2007, 2(5), s. 215-229.

5. Krzemińska S., Zespół jelita drażliwego (IBS), „Apteka Media”, 2014, 9, s. 20-21.

6. Gradek J., Michalak J., Powikłania związane z występowaniem uchyłka Meckela jako postaci przetrwałego przewodu żółtkowo-jelitowego, „Postępy Nauk Medycznych”, 2010, 8, s. 659-663.