Przerzuty raka nerki najczęściej lokalizują się w płucach, kościach, mózgu oraz wątrobie. Diagnostyka ich obecności opiera się na wykonywaniu badań obrazowych. Obecność przerzutów raka nerki w odległych lokalizacjach w organizmie znacząco pogarsza rokowanie co do przeżycia chorych.

Co to jest rak nerki?

Nowotwory złośliwe nerek najczęściej są pochodzenia nabłonkowego. Najczęstszy typ, rak nerkowokomórkowy, pochodzi zwykle z komórek cewek nerkowych, z których zbudowane są kłębuszki nerkowe (histologicznie zazwyczaj jest to rak jasnokomórkowy). Raki nerki dwa razy częściej występują u mężczyzn w średnim wieku niż u kobiet. Wpływ na ich rozwój mają czynniki genetyczne, długoletnie palenie papierosów, narażenie zawodowe na niektóre substancje, nadciśnienie tętnicze towarzyszące otyłości, a także występowanie nabytej torbielowatości nerek po przewlekłej dializoterapii.

Rak nerki przez długi okres pozostaje bezobjawowy. Objawy zaawansowanego raka nerki to najczęściej bezbólowy krwiomocz, wyczuwalny palpacyjnie przez powłoki guz, okresowa bolesność w okolicach lędźwiowych, spadek masy ciała, nawracające gorączki niezwiązane z infekcjami oraz uczucie ogólnego osłabienia. W momencie pojawienia się przerzutów komórek raka do odległych węzłów chłonnych mogą one być wyczuwalne podczas badania (najczęściej węzły nadobojczykowe oraz szyjne). Przerzutowy rak nerki objawia się także specyficznymi symptomami związanymi z lokalizacją rozsiewu komórek nowotworowych.

Rak nerki najczęściej zdiagnozowany zostaje przypadkowo podczas wykonywania badań obrazowych, np. USG jamy brzusznej czy tomografii komputerowej. Ze względu na ryzyko rozsiewu komórek nowotworowych, biopsja guzów nerek podejrzanych o charakter złośliwy nie jest wymagana do postawienia rozpoznania oraz podjęcia decyzji o rozpoczęciu leczenia. Wykonywane są biopsje zmian przerzutowych, w płucach czy wątrobie i na tej podstawie uzyskiwane są informacje co do rodzaju i lokalizacji pierwotnego ogniska nowotworu. Rozpoznanie litego guza nerki w badaniu obrazowym może być podstawą do usunięcia całego narządu (nefrektomia radykalna) lub jego fragmentu (operacja nerkooszczędzająca). W zaawansowanych przypadkach stosowane są embolizacje tętnicy nerkowej oraz chemioterapię i leczenie biologiczne.

Dokąd rak nerki przerzutuje najczęściej?

Rak nerki rosnąc rozprężająco i stopniowo powiększając swoje rozmiary, zajmuje kolejno całą nerkę, struktury układu kielichowo-miedniczkowego oraz moczowody. Zwykle nacieka także znajdujące się na górnych biegunach nerek, nadnercza. Rak nerki swoje odległe przerzuty daje głównie drogą naczyń krwionośnych (naciek żyły nerkowej).

Do najczęstszych miejsc występowania przerzutów w raku nerki należą węzły chłonne, płuca, wątroba, kości oraz centralny układ nerwowy.

Objawy przerzutów raka nerki do płuc, to przede wszystkim występowanie przewlekłego kaszlu oraz duszności. Pojawić się może także krwioplucie. Diagnostyka polega przede wszystkim na wykonywaniu badań obrazowych klatki piersiowej (zdjęcia rentgenowskie oraz tomografia komputerowa).

Przerzuty raka nerki do kości powodują hiperkalcemię (wzrost poziomu wapnia we krwi), tępe bóle kostne oraz, ze względu na zdolność komórek nowotworowych do niszczenia i osłabienia struktury kostnej - złamania patologiczne (siłą, która w prawidłowych warunkach nie prowadzi do złamania), np. kręgosłupa lub miednicy. W celu wykrycia przerzutów do kości wykonywana jest scyntygrafia całego ciała, która jest najlepszą metodą do obrazowania miejsc w kościach, w których wychwyt znacznika przez przerzutowe komórki nowotworowe jest największy.

Obecność komórek raka nerki w mózgu, dawać może symptomy, takie jak bóle głowy, wymioty, problemy z widzeniem oraz objawy ogniskowe związane z lokalizacją guza, np. zaburzenia mowy czy ruchomości kończyn. Diagnostyka polega przede wszystkim na wykonaniu tomografii komputerowej mózgowia.

Przerzuty w wątrobie manifestują się zwykle bólami prawego podbrzusza, wystąpić może także żółtaczka. Do ich wykrycia wykorzystywana jest tomografia komputerowa.

Jakie są rokowania w przerzutowym raku nerki?

Tak jak w każdym nowotworze złośliwym, obecność przerzutów w regionalnych węzłach chłonnych oraz w odległych narządach znacząco obniża szanse całkowitego wyleczenia chorego.

Średnie pięcioletnie przeżycie chorych z jasnokomórkowym rakiem nerki wynosi 60%. W momencie pojawienia się przerzutów odległych, np. w płucach czy w kościach, rokowanie co do kilkuletniego przeżycia pacjentów wyraźnie się pogarsza i wynosi poniżej 20%.

Zobacz film: Jak dbać o nerki?

Bibliografia:

1. Szczeklik A, Interna Szczeklika, Medycyna praktyczna, Kraków 2016