Guzki krwawnicze to położone w kanale odbytu struktury naczyniowe ułatwiające kontrolę oddawania stolca. Toczący się w nich stan patologiczny prowadzi do choroby hemoroidalnej. Przyczyny powstawania hemoroidów to m.in.: zaburzenie rytmu wypróżnień, mała aktywność ruchowa, długotrwałe przebywanie w siedzącej pozycji. Choroba hemoroidalna zaliczana jest do schorzeń cywilizacyjnych.

Co to są hemoroidy?

Choroba hemoroidalna zwyczajowo określana jest jako hemoroidy, a błędnie nazywana żylakami odbytu. Definiuje się ją jako przerost anatomicznie występujących u człowieka guzków krwawniczych, których zadaniem jest zapewnienie opróżniania jelita z gazów, śluzu i stolca w sposób kontrolowany.

Guzki krwawnicze to struktury naczyniowe położone w kanale odbytu, które opisuje się jako poduszeczki wypełnione krwią. Podczas wypróżniania mięśnie zwieracza zmniejszają napięcie i rozkurczają się, z hemoroidów odpływa krew, dzięki czemu kanał odbytniczy staje się luźniejszy, a kał może zostać wydalony. W chorobie hemoroidalnej w trakcie defekacji krew nie odpływa całkowicie do naczyń, przez co brak wystarczająco dużo miejsca, by kał mógł przejść przez kanał odbytniczy. Po wypróżnieniu natomiast guzki krwawnicze napełniają się nadmiernie krwią, w konsekwencji czego dochodzi do zbyt mocnego ścisku odbytu.

Chorobę hemoroidalną uważa się za najbardziej rozpowszechnione schorzenie proktologiczne. Dodatkowo za najczęstszą przyczynę krwi podczas wypróżnień, co jest zarazem jej typowym objawem. Badacze podkreślają, że przyczyny powstawania hemoroidów nie zostały jednoznaczne określone. Wymieniają kilka czynników mogących predysponować do ich rozwoju.

Przyczyny hemoroidów

Jedną z częściej przywoływanych przyczyn hemoroidów jest zaburzenie rytmu wypróżnień zarówno w postaci zaparć (defekacja rzadziej niż 2 razy na tydzień), jak i biegunki (zwiększona częstotliwości wypróżnień – co najmniej 3 razy na dobę lub zwiększona ilość stolca – więcej niż 200 g na dobę, przy jednoczesnej zmianie konsystencji na płynną lub półpłynną). Przyczynami hemoroidów są także: niedostateczna aktywność fizyczna, długie przebywanie w siedzącej pozycji i nadmierna masa ciała.

Ryzyko wystąpienia choroby hemoroidalnej zwiększać mogą: przewlekły kaszel, nieobecność zastawek w żyłach odbytniczych, zaburzenia mięśni dna miednicy, podeszły wiek, gdyż wraz z procesem starzenia zauważa się pogorszenie jakości tkanki łącznej mocującej hemoroidy do podłoża. Wśród przyczyn choroby hemoroidalnej wymienia się dodatkowo obciążenie genetyczne, nieprawidłowy sposób odżywiania (niska zawartość błonnika), niecałkowite opróżnianie odbytnicy, wzrost ciśnienia w jamie brzusznej, za który odpowiada np. wodobrzusze, przedłużone parcie i masy w jamie brzusznej.

Naukowcy wskazują, że na chorobę hemoroidalną częściej chorują ludzie rasy białej i o wyższym statusie socjoekonomicznym. Problemy z guzkami krwawniczymi dotykają coraz częściej młodych ludzi, nawet dzieci. Przyczyny hemoroidów w młodym wieku to nierzadko nie najlepsze warunki w publicznych toaletach. W konsekwencji tego wstrzymuje się wypróżnienia do czasu powrotu do domu.

Co zrobić, aby uniknąć hemoroidów? Dowiesz się tego z filmu:

Przyczyny hemoroidów o podłożu molekularnym

Przedstawione w ostatnim czasie badania sugerują molekularne podłoże powstania żylaków odbytu. Wśród przyczyn tego typu wymienia się przede wszystkim nieprawidłowy stosunek między kolagenami typu 1 i 3. Stan ten predysponuje do obniżenia sprężystości tkanki, z jakiej zbudowane są sploty hemoroidalne i elastyczności elementów podporowych ciała jamistego odbytnicy. Dochodzi wówczas do zwiększenia objętości zalegającej krwi i utrudnień w powrocie guzków po defekacji do prawidłowego stanu. Badacze podkreślają także rolę wrodzonego upośledzenia syntezy kolagenu i elastyny. Inne poglądy sygnalizujące, że hemoroidy odbytu spowodowane są nieprawidłowościami na poziomie molekularnym, odnoszą się do powstawania zmian nowotworowych w naczyniach. Przejawia się to w postaci wzmożonej ekspresji endogliny (CD105), która reguluje główne procesy komórkowe.

Przyczyny powstawania hemoroidów u kobiet w ciąży

Powiększone hemoroidy to nierzadki problem ciężarnych kobiet. Ciśnienie wywierane przez ciężarną macicę w jamie brzusznej prowadzi do powiększenia hemoroidów. Ograniczony wówczas zostaje odpływ krwi z guzków krwawniczych na skutek ucisku na naczynia biodrowe. Szacuje się, że ponad połowa kobiet w ciąży zmaga się z chorobą hemoroidalną.

Przyczyny hemoroidów odbytu – jak im zapobiegać?

Wielu przyczynom hemoroidów odbytu można zapobiegać. Profilaktyka choroby hemoroidalnej opiera się na m.in.:

• unikaniu wymuszonego i nadmiernego parcia przy oddawaniu stolca,
• realizacji diety wysokobłonnikowej i przyjmowaniu odpowiedniej ilości płynów,
• podejmowaniu aktywności fizycznej,
• skróceniu czasu spędzanego na usiłowaniu oddania stolca,
• spadku masy ciała w przypadku osób otyłych,
• niepowstrzymywaniu naturalnego parcia.

Bibliografia:

1. A. Szczeklik, P. Gajewski, Choroby wewnętrzne: kompendium medycyny praktycznej, Medycyna Praktyczna, Kraków 2011.

2. M.C. Schubert, S. Sridhar, R.R. Schade, S.D. Wexner, What every gastroenterologist needs to know about common anorectal disorders, [w:] „World Journal of Gastroenterology”, 2009, 15(26), s. 3201–3209.

3. S. Lorenzo-Rivero, Hemorrhoids: diagnosis and current management, [w:] „The American Surgeon”, 2009, 75(8), s. 635–642.

4. O. Kaidar-Person, B. Person, S.D. Wexner, Hemorrhoidal disease: A comprehensive review, [w:] „Journal of the American College of Surgeons”, 2007, 204(1), s. 102–117.

5. A. Obcowska, M. Kołodziejczak, Choroba hemoroidalna – współczesne poglądy na temat etiopatogenezy oraz metod leczenia. Przegląd piśmiennictwa, [w:] „Nowa Medycyna”, 2016, 23(2), s. 61–76.