W leczeniu zaniku kości szczękowej wykorzystuje się wiele metod stomatologicznych spowalniających proces postępu ubytków tkanki kostnej, a nawet jej całkowite zatrzymanie. Sposób przywracania kondycji zanikającej kości zależy głównie od stopnia zaawansowania oraz przyczyn procesu, a także sytuacji finansowej pacjenta. Trwałe zabiegi na zanik kości w szczęce zwykle są kosztowne, z kolei tymczasowe rozwiązania mogą wiązać się z koniecznością ich powtarzania co jakiś czas.
Zanik kości
Zanik kości to zjawisko ubytku tkanki kostnej, charakteryzujące się postępującym zmniejszaniem się masy kostnej, prowadzące do zaburzenia mikroarchitektury danej kości. Zanikająca kość zmienia swoją strukturę z gładkiej na porowatą i traci dotychczasową wytrzymałość na obciążenia, staje się krucha i podatna na złamania oraz występowanie bolesnych i uciążliwych objawów wymagających postępowania zachowawczo-objawowego. Do rozpoczęcia zjawiska dochodzi na skutek zachwiania równowagi pomiędzy procesami zaniku a tworzenia się nowej tkanki kostnej w miejscu ubytku. Zanik kości może dotyczyć niemal każdego kostnego elementu układu szkieletowego. Szczególnie uciążliwy ze względu na objawy, a także precyzyjne i często kosztowne leczenie jest zanik kości szczęki, żuchwy.
Zanik kości szczękowej – przyczyny
Zanik kości żuchwy, czyli atrofia, to proces prowadzący do dysfunkcji narządu żucia, którego najczęstszą przyczyną jest ekstrakcja zęba. Powodem rozpoczęcia zanikania kości jest brak mechanicznego obciążenia i ustanie fizjologicznej funkcjonalności kości w miejscu, w którym bez działania bodźca zębodół zmniejsza swoją gęstość i siłę. Tempo atrofii kości szczęki uzależnione jest od ogólnego stanu zdrowia pacjenta, współwystępujących chorób przewlekłych, zaburzeń metabolicznych, w tym szczególnie niedoboru witamin i mikroelementów, poziomu stresu, stężenia hormonów i przyjmowanej farmakoterapii. Do grupy czynników ryzyka powstania zaniku kości żuchwy zalicza się również: urazy szczęki, zapalenia dziąseł i przyzębia, paradontozę czy niedopasowaną protezę.
Polecamy: Diastema – charakterystyka, rodzaje, leczenie i zamykanie
Kiedy zakłada się licówki? Dowiesz się tego z naszego filmu:
Zanik kości szczękowej – objawy i skutki
Zanik kości może prowadzić do zmiany kształtu szczęki i żuchwy, a ostatecznie do ich dysfunkcji czynnościowej. Ponadto obserwuje się również:
- ból dziąseł utrudniający lub uniemożliwiający gryzienie i przeżuwanie; jedzenie posiłków staje się niezgrabne i uciążliwe; mogą pojawiać się problemy z układem pokarmowym, objawiające się nawracającą niestrawnością, zgagą, czyli bolesnym pieczeniem za mostkiem i bólami brzucha wywołanymi przełykaniem nierozdrobnionych zębami kęsów pokarmu,
- rozchwianie sąsiadujących z zanikiem kości szczęki zębów, które mogą ulegać wychylaniu w kierunku postępującego ubytku,
- zaburzenia zgryzu wpływające na wygląd twarzy i prawidłową wymowę,
- rozwijanie się choroby okluzyjnej, czyli zaburzenia jednej z części układu żucia, powodującego nieprawidłową pracę stawów skroniowo-żuchwowych i stałe naprężenie mięśni, prowadzące do przeciążenia i niszczenia ich struktur oraz występowania dodatkowych objawów, takich jak bóle głowy i kręgosłupa szyjnego.
Rozpoznanie zaniku kości w szczęce
Leczenie zaniku kości zęba rozpoczyna się od drobiazgowej diagnostyki. Panoramiczne zdjęcie radiologiczne w połączeniu z tomografią komputerową szczęki umożliwia ustalenie stopnia zaniku kości zęba i zaplanowanie dalszego postępowania.
Polecamy: Zapalenie kości (szczęki, zęba, szpiku, kości ogonowej) – objawy, przyczyny
Zanik kości w szczęce – leczenie
Najbardziej powszechnym zabiegiem zatrzymania zaniku kości zęba i przywrócenia jego prawidłowej masy jest augmentacja kości, czyli odtworzenie naturalnej tkanki w miejscu ubytku. W tym celu wykorzystuje się różnorodne biomateriały, m.in. implanty z materiału kościozastępczego lub kości pobrane od pacjenta z innej części ciała. Ponadto zanik kości szczęki można uzupełnić poprzez założenie tzw. błon zaporowych z materiałów syntetycznych hamujących postęp zaniku lub zastosować połączenie kilku metod, np. implantacji kostnej z dodatkowym pokryciem kolagenową membraną. Zanik kości w szczęce ustępuje po blisko sześciu miesiącach leczenia.
Warunkiem udanej implantacji zaniku kości zęba jest odpowiednio gęsta tkanka kostna w miejscu ubytku, w której zostanie osadzony implant. W przypadku słabej jakości podłoża leczenie przed implantacją skupia się na wyprowadzeniu odpowiedniej masy i kształtu zębodołu poprzez m.in. podniesienie dna zatoki szczękowej, czyli modelowanie ubytku kostnego dodatkowymi otworami i poszerzaniem jego krawędzi w celu umieszczenia substytutu kostnego pozwalającego na stabilne zamocowanie implantu. Leczenie zaniku kości żuchwy na etapie odbudowywania kości szczęki nie jest przeprowadzane w ramach NFZ, a koszty regeneracji tkanek pod implant sięgają wiele tysięcy złotych
Bibliografia:
- Kryst L., Chirurgia szczękowo-twarzowa, wyd. V, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Dominiak M., Zapała J., Podstawy chirurgii stomatologicznej, wyd. V, Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2013.