Wyliczanie dni płodnych nazywane jest metodą kalendarzykową. Największą skutecznością cieszy się metoda Ogino-Knausa (od nazwisk lekarzy, którzy ją opracowali). Podstawą tzw. kalendarzyka małżeńskiego jest roczna obserwacja cykli menstruacyjnych. Długość cyklu liczy się od pierwszego dnia miesiączki do ostatniego dnia przed następną menstruacją.
Dni płodne: kalkulator i kalendarz
Obliczanie dni płodnych związane jest z czasem wystąpienia owulacji (jajeczkowania), na którą przypada szczytowy moment płodności kobiety. Chociaż sama owulacja trwa 24 godziny, to należy wziąć pod uwagę żywotność plemników – te w ciele kobiety mogą przeżyć nawet 5–6 dni. Oznacza to, że stosunek płciowy na 6 dni przed spodziewaną owulacją może doprowadzić do zapłodnienia. Sama owulacja występuje na ok. 13–15 dni przed terminem kolejnej miesiączki.
Zgodnie z metodą kalendarzykową, żeby ustalić pierwszy dzień płodny, po odnotowaniu długości 12 kolejnych cykli od tego, który trwał najkrócej (np. 25), należy odjąć 20.
25 – 20 = 5
Oznacza to, że już 5 dzień cyklu owulacyjnego, nawet jeśli jeszcze trwa miesiączka, należy uznać za płodny.
Z kolei ostatni dzień płodności wylicza się od cyklu, który trwał najdłużej (np. 34 dni), odejmując 11.
34 – 11 = 23
Oznacza to, że 23 dzień cyklu należy uznać za ostatni dzień płodny.
Uwaga! Błędne jest twierdzenie, że zaraz po okresie są dni niepłodne. W przypadku krótkich cykli, co wykazała metoda kalendarzykowa, dni niepłodne po okresie mogą w ogóle nie wystąpić.
Czy hormony rządzą kobietami? Dowiesz się tego z filmu:
Obliczanie dni płodnych
Przyjmuje się zasadę, że dni płodne występują do 3 dni po owulacji i 6 dni przed owulacją (szeroka rozpiętość daje większą pewność, jeśli chodzi o obliczanie dni płodnych i niepłodnych).
Jeśli cykl trwa 30 dni, to:
30 – 14 (uśredniając: owulacja występuje na ok. 14 dni przed okresem) = 16
16 to orientacyjny moment owulacji w cyklu 30-dniowym.
16 + 3 = 19
16 – 6 = 10
Wnioski: w cyklu 30-dniowym dni płodne występują między 10. a 19. dniem.
W przypadku obliczania dni płodnych kluczowe staje się ustalenie momentu wystąpienia owulacji.
Uwaga! Mitem jest przekonanie, że owulacja ma miejsce w połowie cyklu. Faktycznie tak jest, ale tylko w przypadku cykli, które trwają ok. 28 dni. Owulacja występuje bowiem na ok. 14 (13–15) dni przed okresem. Jeśli więc cykle są długie (powyżej 30 dni), owulacja występuje później niż w połowie cyklu.
Owulację można rozpoznać po specyficznych objawach:
- Nagły wzrost temperatury ciała (o ok. 0,5°C).
- Zmiana konsystencji i zabarwienia śluzu szyjkowego (z przezroczystego i rzadkiego na gęsty, żółtawy, mętny).
- Zwiększenie libido.
- Zagęszczenie włosów.
- Poprawienie się stanu cery.
- Tkliwość piersi.
- Zmiana pozycji szyjki macicy (wrażenie „otwierania się” szyjki macicy, która odgina się do przodu).
- Ból owulacyjny (występuje w podbrzuszu i na wysokości jajnika. Może mu towarzyszyć pogorszenie samopoczucia i nudności).
- Uczucie śliskości w przedsionku pochwy.
- Obrzmienie warg sromowych.
- Wrażliwość na zapachy.
- U niektórych kobiet występuje plamienie owulacyjne, które trwa maksymalnie do 4 dni.
Należy mieć świadomość, że metoda kalendarzyka ma największą skuteczność u kobiet miesiączkujących regularnie. Na długość cyklu mogą mieć wpływ różne czynniki – przeziębienie i choroba, podróż i zmiana klimatu, silne emocje i stres, zmiana diety, intensywna aktywność fizyczna, stosowanie niektórych leków.
Dni płodne i niepłodne a temperatura ciała
Dla dni płodnych charakterystyczny jest wzrost temperatury ciała. Żeby ustalić dni płodne w ten sposób, należy codziennie mierzyć temperaturę (termometr umieszczając pod językiem, w pochwie bądź odbycie). Przed dokonaniem pomiaru przez około godzinę trzeba znajdować się w spoczynku. Skok temperatury występuje podczas owulacji, po czym utrzymuje się na wysokim poziomie. Najłatwiej zaobserwować to, nanosząc pomiary na kartę cyklu.
-
Faza przedowulacyjna (folikularna) – temperatura ciała wynosi 36,4–36,6°C.
- Owulacja – nagły skos temperatury o ok. 0,5°C.
-
Faza poowulacyjna (lutealna) – temperatura ciała wynosi 36,9–37,1°C.
Dni płodne i niepłodne a śluz szyjkowy
Bezpośrednio po okresie występuje faza sucha – kobieta może w ogóle nie zaobserwować śluzu szyjkowego. Jest to objaw fazy niepłodności. Następnie pojawia się śluz mętny, gęsty, żółtawy bądź mleczny. To śluz niepłodny. Gdy jego konsystencja zmienia się, a śluz staje się przezroczysty, rozciągliwy, podobny do białka jaja kurzego (może być podbarwiony krwią), mówimy o śluzie płodnym.
Uwaga! Konsystencja i zabarwienie śluzu mogą zmienić się pod wpływem infekcji. Jeśli pojawia się swędzenie, zaczerwienienie miejsc intymnych oraz przykry, kwaśny zapach, należy skonsultować się z lekarzem.
Faza niepłodności poowulacyjnej bezwzględnej rozpoczyna się po zakończeniu dni płodnych (fazy płodności) i trwa do końca cyklu (do następnej miesiączki).
W ustaleniu dni płodnych mogą pomóc domowe testy owulacyjne wykonywane z moczu, które badają poziom hormonu luteinizującego (LH). Dodatni wynik testu na owulację oznacza, że jajeczkowanie wystąpi w ciągu najbliższych 24–36 godzin.