Gruczolaka nadnerczy nie należy mylić z guzem nadnerczy, który jest pojęciem znacznie szerszym. Przypadkowo wykryty gruczolak nadnerczy nosi nazwę „incydentaloma” (z łac. incidentaloma). W większości zachorowań rokowania są dobre.
Gruczolak a nadnercza
Jak informują lekarze, nadnercza są gruczołami wydzielania wewnętrznego, które znajdują się w bliskim sąsiedztwie z nerkami, a dokładnie na ich górnych biegunach (szczytach). W ludzkim ciele obecne są 2 nadnercza, które składają się z produkującej hormony sterydowe kory nadnerczy oraz rdzenia nadnerczy, wytwarzającego katecholaminy (adrenalinę i noradrenalinę). Kształtem przypominają piramidy. Gruczolak tego narządu może mieć nowotworowy lub nienowotworowy charakter. Wszystkie gruczolaki są niezłośliwe, w przeciwieństwie do pozostałych guzów nadnerczy: mięsaków, przyzwojaków, chłoniaków i innych zmian nowotworowych (mogących mieć charakter złośliwy lub niezłośliwy). Gruczolaki nadnerczy na tle pozostałych guzów wyróżniają się budową – złożone są jedynie z komórek gruczołowych.
Przyczyny powstawania gruczolaków nadnerczy
Wciąż nie jest znana konkretna przyczyna powstawania łagodnych zmian, jakimi są gruczolaki nadnerczy. Szerokie grono specjalistów jest zdania, że kluczową rolę odgrywają uwarunkowania genetyczne. Gruczolak to jedna z najczęściej diagnozowanych zmian rozrostowych w obrębie kory nadnerczy, chociaż może rozwinąć się również w rdzeniu nadnerczy. W przypadku zmian nowotworowych nadnerczy, takich jak np. rak, przyczyna powstawania leży w predyspozycjach genetycznych oraz mutacjach genów (beta-kateniny oraz TP53).
Jak powinno się dbać o nerki, aby uniknąć ich chorób? Zobaczcie na filmie:
Diagnostyka gruczolaka nadnerczy
Gruczolak nadnerczy najczęściej jest wykrywany przypadkiem podczas badań diagnostycznych. Dzieje się tak, ponieważ większość gruczolaków ma charakter łagodny, czyli nie wydziela żadnych hormonów, przez co nie dochodzi do powstania niepokojących objawów. W przypadku podejrzeń występowania gruczolaka nadnerczy lub innych guzów tego narządu najczęściej wykonuje się: tomografię komputerową, rezonans magnetyczny i testy endokrynologiczne (tzw. próby wydzielania wewnętrznego). W przypadku tomografii komputerowej podanie kontrastu pomaga stwierdzić, czy potencjalna zmiana ma charakter łagodny czy złośliwy.
Objawy choroby – gruczolaka nadnerczy
Gruczolak lewego lub prawego nadnercza nie musi dawać żadnych objawów, dopóki zmiany nowotworowe nie zaczną wydzielać hormonów, co prowadzi do nadmiaru danych substancji. W przypadku nadmiaru glikokortykosteroidów dochodzi do zespołu Cushinga. Jest to stan towarzyszący hiperkortyzolemii, czyli zwiększonemu poziomowi kortyzolu we krwi. Objawy w przebiegu zespołu Cushinga to zazwyczaj: tworzenie się zmian skórnych (rozstępy, trądzik), nadwaga lub specyficzna otyłość (nagromadzenie tkanki tłuszczowej w okolicy karku, brzucha, twarzy, obojczyków z wyłączeniem kończyn), zaburzenia miesiączkowania, nadmierne owłosienie u kobiet (hirsutyzm), wrzody żołądka, cukrzyca, osteoporoza, depresja, bezsenność, brak stabilności emocjonalnej oraz inne problemy natury psychicznej, osłabienie mięśniowe wraz z zanikiem mięśni, osłabienie układu immunologicznego ze skłonnością do częstych infekcji, nadciśnienie tętnicze charakteryzujące się odpornością na leki.
Kolejną grupą objawów w przypadku aktywnego hormonalnie gruczolaka może być zespół Conna. Dochodzi do niego w sytuacji nadmiernego wytwarzania aldosteronu przez nadnercza. Substancja odgrywa istotną rolę w regulowaniu gospodarki wodnej i elektrolitowej, a także hamuje wydzielanie wody i jonów sodu przez nerki. Nadmiar aldosteronu prowadzi do zatrzymania wody w organizmie, co skutkuje opornym na leczenie nadciśnieniem tętniczym. Objawami gruczolaka nadnerczy, nadmiernie produkującego aldosteron, może być również zwiększenie poziomu sodu, przy jednoczesnym obniżeniu stężenia magnezu i potasu w organizmie. Charakterystycznym symptomem zespołu Conna jest osłabienie, znaczny spadek siły mięśniowej, zaburzenia równowagi elektrolitowej, parestezje, kurcze mięśniowe wraz z drżeniem mięśni. Osoby z zespołem Conna cierpią także na częstomocz z jednoczesnym wzmożonym pragnieniem.
Metody leczenia gruczolaka nadnerczy
Najskuteczniejszą formą leczenia gruczolaków nadnerczy jest operacyjne usunięcie zmian. Dotyczy to jednak guzów spełniających określone kryteria. Interwencja chirurgiczna w niektórych przypadkach wymaga pewnego przygotowania farmakologicznego, polegającego m.in. na ustabilizowaniu ciśnienia tętniczego. Rokowania w przypadku gruczolaków nadnerczy są w zdecydowanej większości przypadków bardzo dobre.
Zobaczcie, jak zadbać o nerki:
Bibliografia
1. Deptała A., Onkologia w praktyce, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.
2. Chabner B.A., Lynch T., Longo D., Perek D. (red.), Onkologia, Czelej, Lublin 2009.
3. Szczeklik A. (red.), Choroby wewnętrzne, „Medycyna Praktyczna” 2011.