Kość klinowa jest często mylnie nazywana kością klinowatą. Choć obie kości wchodzą w skład układu szkieletowego człowieka, to zlokalizowane są w skrajnych względem siebie miejscach i odpowiadają za inne funkcje. Kość klinowa czaszki, choć mało widoczna z zewnątrz, stanowi miejsce skrzyżowania i rusztowania dla struktur nerwowych i membranowych mózgoczaszki. Kość klinowata to jedna z kości śródstopia.
Kość klinowa
Kość klinowa jest niezwykle rozbudowana, ale wklinowana pomiędzy inne kości mózgoczaszki. Kość klinowa kształtem przypomina rozłożonego motyla, ze względu na układ swoich powierzchni. Kość klinowa czaszki składa się z: trzonu, skrzydeł większych i mniejszych oraz wyrostków skrzydłowatych.
Kość klinowa od przodu łączy się z kością czołową i kośćmi twarzy, od boków sąsiaduje z kośćmi skroniowymi, a od tyłu z kością potyliczną, z którą tworzy podstawę czaszki.
Na wyjątkowość charakteru kości klinowej składa się typ połączenia brzegów z kością potyliczną. Łączy je chrząstkozrost klinowo-potyliczny, a nie połączenie stałe kościozrostu, jak w przypadku połączenia z pozostałymi kośćmi mózgoczaszki.
W samym środku trzonu kości klinowej czaszki mieszczą się puste przestrzenie wysłane błoną śluzową, tzw. zatoki klinowe, łączące się z jamą nosową i jej zatokami. Infekcje zatok klinowych kości często obciążają organizm dokuczliwymi objawami i bólem, a zaburzenia konstrukcji kości klinowej, w przebiegu np. urazu mechanicznego, mogą stanowić zagrożenie życia.
Funkcje kości klinowej
Kość klinowa czaszki jest miejscem krzyżowania się struktur nerwowych, membranowych oraz krwionośnych mózgu. Kość klinowa stanowi środkową część podstawy czaszki, na której opierają się konstrukcja kostna czaszki oraz struktury mózgowia, m.in.: wgłębienie na górnej powierzchni trzonu kości klinowej. Ochrania jedną z najważniejszych części układu neuroendokrynnego – siodło tureckie, w którym znajduje się przysadka mózgowa. Z kolei za siodłem tureckim mieszczą się wyrostki tylne kości klinowej – miejsce przyczepu namiotu móżdżku.
Kość klinowa jest centralnym i integralnym elementem wielu układów mózgowia, ale jej zatoki występujące w środkowej części kości mogą przysparzać wielu problemów zdrowotnych miejscowych i ogólnoustrojowych.
Znaczenie zatok klinowych i zagrożenia
Zatoka klinowa to przestrzeń powietrzna wyściełana błoną śluzową, która stanowi izolację termiczną podstawy czaszki. Powierzchnie zatok najbardziej wysunięte na zewnątrz pełnią rolę bufora dźwięku, który absorbuje część drgań głosu człowieka, aby zminimalizować intensywność przeniesienia fal akustycznych na kosteczki słuchowe. Ponadto zatoki klinowe ogrzewają i nawilżają wdychane powietrze oraz biorą udział w wyrównaniu różnicy ciśnień.
Zatoki klinowe pełnią rolę mechaniczną. Kość klinowa jest lżejsza, przez co zmienia się waga czaszki i obciążenie kręgosłupa. Podczas urazu miażdżącego kości najpierw uszkodzeniom ulegają zatoki i ich przestrzenie, dzięki czemu kość klinowa i struktury mózgu są dodatkowo chronione.
Oprócz ryzyka urazu mechanicznego, najczęściej w wyniku upadku z wysokości czy wypadku komunikacyjnego, kość klinowa i jej zatoki narażone są na wystąpienie stanu zapalnego, który objawia się dokuczliwymi objawami i bólem. Czynnikami ryzyka sprzyjającymi chorobom kości klinowej i zatok są m.in.: anomalie anatomiczne budowy wewnętrznych struktur nosa, polipy zatok nosowych, przerost migdałka gardłowego, mukowiscydoza, zapalenie sąsiadujących zatok i zakażenie ich błon śluzowych.
Jak zbudowany jest układ kostny? Dowiesz się tego z filmu:
Co oznacza ból kości klinowej?
Ból kości klinowej jest sygnałem oznaczającym rozwijające się procesy chorobowe w jej obszarze. Do chorób, które wywołują silny, przewlekły i trudny do zlokalizowania ból, należy zapalenie zatok klinowych.
Zapalenie zatoki klinowej to rzadko występujące schorzenie ze względu na głęboką lokalizację śródczaszkową i bezpośrednio ograniczony dostęp do kości bakterii i alergenów. Barierą ochronną kości klinowej są liczne jamy gęstego śluzu i mniejsze zatoki, które w przypadku ataku czynników zapalnych stanowią pierwszą linię obrony.
Zapalenie zatok klinowych objawia się poprzez:
- silny ból głowy odczuwany w okolicy oczu, promieniujący do szczytu głowy i w kierunku potylicy, nasilający się podczas pochylania;
- spływanie gęstej wydzieliny po tylnej ścianie gardła;
- cienie pod oczami;
- podwyższoną temperaturę ciała, ogólne osłabienie, zmęczenie;
- zaburzenia widzenia, mdłości.
Powikłania zapalenia zatok klinowych
Powikłania znacznie utrudniają leczenie zapalenia zatok i powrót kości klinowej do zdrowia. Nieleczona chora kość klinowa może rozwinąć m.in.: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej, neuralgię nerwu trójdzielnego, pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego, inne powikłania oczodołowe i struktur wewnątrzczaszkowych.
Kość klinowa – leczenie bólu i zapalenia zatok
Zainfekowana kość klinowa wymaga aktywnej farmakoterapii przeciwbólowej, przeciwzapalnej i antybiotykowej, a nawet leczenia operacyjnego. Podczas niego czyści się zatoki klinowe. Niekiedy dodatkowo przeprowadza się korektę przegrody nosowej lub rekonstrukcję uszkodzonej kości klinowej.