Filariozy to złożona grupa chorób dotykających zarówno ludzi, jak i zwierzęta. Przyczyną są robaki, zwane filariami. Wyróżnia się kilkaset gatunków filarii, jednak jedynie około 8 z nich wywołuje chorobę u człowieka. Dzieli się je na trzy grupy – filariozy skórne, filariozy limfatyczne i filariozy jam ciała. Okazuje się, że filarioza, podobnie jak trąd, może przyczynić się do wzrostu odsetka niepełnosprawnych.

Jak dochodzi do zakażenia filariozą?

Do zakażenia filariozą dochodzi przez ukłucie komara. Do organizmu mogą dostać się wtedy postacie larwalne, które w ciągu kilku miesięcy dojrzewają. Po osiągnięciu niespełna 1 cm długości zaczynają wytwarzać mikrofilarie, czyli postacie larwalne, które krążą we krwi i po ponownym ukłuciu przez kleszcza mogą szerzyć się dalej. U człowieka od pierwotnego zakażenia, podczas którego dochodzi do powstania formy dojrzałej, ilość dorosłych filarii nie zmienia się. Zwiększa się dopiero na skutek kolejnych zakażeń. W organizmie człowieka pasożyt ten może przeżyć kilka lat.

Filarioza obejmuje kraje tropikalne i subtropikalne. Nie jest ona problemem w Polsce, choć jak w przypadku większości chorób przenoszonych przez komary w krajach tropikalnych, nie można wykluczyć przypadków zawleczonych u osób podróżujących do krajów endemicznych.

Filarie – jakie wywołują objawy?

Wiele osób zakażonych nie ma objawów bądź ulega zakażeniu w dzieciństwie, a objawy pojawiają się dopiero w dorosłym wieku. W zależności od postaci filariozy i gatunku pasożyta wyróżnia się różne objawy zakażenia, które mogą mieć charakter ostry bądź przewlekły:

• filarioza limfatyczna – najczęstsza postać. Charakteryzuje ją powiększenie węzłów chłonnych pachowych lub pachwinowych. Towarzyszą mu ból tych okolic, obrzęk kończyn, słoniowacizna nóg, kończyn górnych, narządów płciowych męskich bądź żeńskich. Wynika to z niedrożności naczyń limfatycznych, do której doprowadzają filarie. Zakażenie często przebiega z gorączką, a są także przypadki gorączki bez istotnego powiększenia węzłów chłonnych;

• filarioza płucna wywołana przez filarie Bancrofta, potoczne określenie na gatunek Wuchereria bancrofti. Mikrofilarie tego gatunku gromadzą się w tkance płucnej i mogą wywołać tzw. tropikalną eozynofilię płucną. Objawami są suchy, napadowy kaszel, słyszalne świsty nad polami płucnymi, a także uczucie duszności;

• onchocerkoza – to odmiana filariozy charakteryzująca się triadą objawów w postaci zmian w gałce ocznej (włóknienie rogówki, tzw. ślepota rzeczna), zmiany skórne (świąd, zaczerwienienie, zmiany zabarwienia skóry), a także onchocerkomata (guzki skórne nad wyniosłościami kostnymi);

• loaoza – objawia się rozległym obrzękiem podskórnym, zapaleniem stawów, rzadziej włóknieniem mięśnia sercowego, zmianami wysiękowymi w opłucnej, zmianami w obrębie siatkówki, zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych.

Jak rozpoznaje się filariozę?

Jeśli człowiek prezentuje jakiekolwiek objawy niepokojące i podejrzewa dodatkowo związek aktualnego stanu zdrowotnego np. z podróżą do krajów tropikalnych, konieczna jest pilna konsultacja lekarska. Filariozę wykrywa się przez stwierdzenie mikrofilarii m.in. we krwi.

Należy jednak mieć na względzie, że niekiedy warto wykonać badanie w nocy. Wynika to z dobowego cyklu wysiewu mikrofilarii do krwi. Ponadto wykonuje się badania diagnostyczne swoiste dla zgłaszanych objawów, jak np. zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej, badanie ultrasonograficzne pozwalające na ocenę węzłów chłonnych. Jak w przypadku większości zakażeń o charakterze pasożytniczym, można stwierdzić wzrost odsetka eozynofilii w podstawowym badaniu morfologii krwi obwodowej.

Filarioza – leczenie

Skuteczność leczenia zależy od czasu rozpoznania choroby i wdrożenia kuracji. Leczenie polega na podawaniu leków o działaniu przeciwpasożytniczym, choć zdarza się, że konieczna bywa interwencja chirurgiczna. Niejednokrotnie bowiem konieczne bywa chirurgiczne usunięcie wytworzonych przez pasożyty zmian skórnych, podskórnych,

limfatycznych czy narządowych.

Aby uchronić się przed zakażeniem filariozą w krajach tropikalnych, należy pamiętać po prostu o ochronie przed komarami. Nie ma bowiem swoistych metod ochrony przed zakażeniem tym pasożytem. Teoretycznie komary przenoszące chorobę żerują nocą, dlatego też wyższe ryzyko zakażenia jest nocą niż w ciągu dnia.

Choroba pasożytnicza - jak ją rozpoznać? Dowiesz się tego z naszego filmu