Dziki bez powszechnie występuje w Polsce. Zwany jest czarnym bzem, bzem lekarskim, bzem aptekarskim. Kwiaty tego krzewu wykazują m.in. silne działanie przeciwzapalne, napotne oraz moczopędne.

Jak wygląda dziki bez?

Dziki bez jest szeroko rozpowszechnioną rośliną w Europie, choć można go znaleźć również w krajach Afryki Północnej, na Bliskim Wschodzie, w Indiach, w Nowej Zelandii oraz w Chinach. Zazwyczaj przybiera postać krzewu sięgającego nawet 10 m wysokości. Ma charakterystyczne, cienkie i podłużne liście. Najczęściej są złożone z 5, 7 lub 9 jajowato-eliptycznych części o długości od 3 do 9 cm długości. Na zewnętrznej stronie są ciemnozielone, natomiast od wewnętrznej przybierają nieco jaśniejszy odcień.

Kwiaty dzikiego bzu są białe o promienistym kształcie. Kwiatostany mają od 10 do 20 cm średnicy, z kolei pojedyncze kwiaty są niewielkich rozmiarów z krótkim kielichem i jasnożółtymi pylnikami w pręcikach. Owoce dzikiego bzu mają fioletowoczarny kolor, są mięsiste oraz lśniące. Krzewy dzikiego bzu w Polsce zakwitają zazwyczaj po 3 lub 4 latach od zasadzenia. Żyją maksymalnie 25 lat. Występują w zaroślach i na skrajach lasów.

Właściwości lecznicze dzikiego bzu

Dziki bez jest rośliną o licznych właściwościach leczniczych. Sekretem „drzewa życia”, jak nazywali krzewy dzikiego bzu dawni mieszkańcy Niemiec, jest bogactwo związków odżywczych, witamin oraz innych substancji, które przyczyniają się do poprawy zdrowia. Szczególnie cenione są kwiaty dzikiego bzu, w których można znaleźć m.in. witaminę A, witaminę C, flawonoidy, glikozydy cyjanogenne, śluz roślinny, garbniki, olejki eteryczne, a także związki żelaza, potasu, glinu, sodu i wapnia.

Kwiaty oraz owoce czarnego bzu wykazują działanie moczopędne, przeciwgorączkowe, napotne, wykrztuśne, przeciwzapalne, przeciwgorączkowe, przeczyszczające, detoksykujące, przeciwwirusowe. Pomagają w obniżaniu stężenia trójglicerydów, cholesterolu całkowitego oraz „złego” (LDL). Stosowanie owoców dzikiego bzu wpływa na poprawę funkcjonowania układu immunologicznego za sprawą zawartych w nim antocyjanów. Owoce tej rośliny wykazują silne działanie przeciwutleniające.

Napary z dzikiego bzu

Od setek lat stosuje się napary z kwiatów bzu do łagodzenia objawów przeziębienia, a także w leczeniu różnego rodzaju nieżytów i stanów zapalnych dróg oddechowych, a nawet chorób reumatycznych. W tradycyjnej medycynie można znaleźć wiele przepisów na odwary służące do leczenia biegunek, nerwobólów oraz migren. Owoce czarnego bzu mogą łagodzić objawy neurologiczne wielu schorzeń, a także być doskonałym lekiem odtruwającym w przebiegu zaburzeń przemiany materii. Napary z kwiatów czarnego bzu z powodzeniem można używać do przemywania skóry osób cierpiących na liczne choroby dermatologiczne, takie jak: zapalenia skóry, wypryski, oparzenia. Przodkowie używali naparów do przemywania oczu w czasie zapalenia spojówek, a także stosowali płukanki w leczeniu stanów zapalnych jamy ustnej i gardła. Kwiaty czarnego bzu wraz z rumiankiem są składnikiem herbat łagodzących bóle menstruacyjne. Wyciąg z owoców wykazuje niewielkie działanie przeciwbólowe.

Przepisy z dzikim bzem

W aptekach czy sklepach drogeryjnych, zwłaszcza w sezonie zachorowań na grypę, przeziębienia i typowe infekcje, można nabyć preparaty lecznicze na bazie dzikiego bzu. Jeśli jednak ma się dostęp do kwiatów lub owoców tej rośliny, można w prosty sposób przyrządzić soki oraz syropy, które z pewnością sprawdzą się w stanach chorobowych i wzmocnią organizm. Należy pamiętać, że surowe owoce dzikiego bzu nie nadają się do spożycia, choć mogą stanowić składnik soków, kisieli, konfitur, dżemów, a nawet wina. Z kwiatów można przyrządzić m.in. sałatki.

Aby wykonać syrop z dzikiego bzu, należy dysponować kilogramem owoców tej rośliny, 1/2 kilograma cukru oraz 2 szklankami wody. Jeśli ilość czarnego bzu jest mniejsza, należy odpowiednio zmniejszyć ilość pozostałych składników. Do garnka wrzuca się opłukane owoce, które zalewa się wodą i zasypuje cukrem. Otrzymaną miksturę gotuje się na wolnym ogniu przez blisko 30 minut. Po tym czasie przecedza się miąższ przez gęste sitko lub gazę. Sok można pasteryzować i przechowywać przez długi czas w słoikach.

Do wykonania odwaru z kwiatów czarnego bzu potrzebne jest ok. 50 g kwiatów, które następnie zalewa się ok. 1 l wrzącej wody i gotuje się przez ok. 5 minut. Po wystudzeniu odwar można używać jako płyn do płukania jamy ustnej i gardła.