Półpasiec jest chorobą wirusową, która dotyczy konkretnego nerwu obwodowego lub czaszkowego. Schorzenie powoduje upośledzenie jego funkcji i powstanie charakterystycznych zmian skórnych w okolicy, gdzie przebiega. Niekiedy lokalizacja choroby bywa wyjątkowo niekorzystna – zmiany mogą rozwijać się w nerwach zaopatrujących rękę, oko, narząd słuchu, co często prowadzi do trwałego ograniczenia czynności zajętego procesem chorobowym nerwu i spadku sprawności chorego.

Czym jest półpasiec?

Półpasiec jest zakaźną chorobą przenoszoną przez wirus z rodziny Herpes. Powoduje on ospę wietrzną, po której często w stanie zmniejszonej aktywności potrafi przebywać w organizmie przez wiele lat. W określonych sytuacjach (np. przy zmniejszeniu odporności, w chorobie, przewlekłym stresie) może się uaktywniać i powodować powstanie półpaśca (w łacińskiej nomenklaturze medycznej Herpes zoster). Na zarażenie narażone są też te osoby mające kontakt z chorymi na półpasiec lub wiatrówkę, które nie były nosicielami wirusa, a ich podatność na infekcję jest zwiększona.

Choroba objawia się w charakterystyczny sposób – wzdłuż przebiegu nerwu zajętego przez proces chorobowy powstają charakterystyczne zmiany skórne pod postacią obrzęku, zaczerwienienia i pęcherzyków, które z czasem pękają. W ich miejscu pojawiają się sączące, pokryte strupami ranki, które następnie goją się bez śladu lub pozostawiając niewielkie blizny. Dochodzi też do upośledzenia funkcji nerwu objętego infekcją wirusa i do powstania silnych dolegliwości bólowych. Mogą one w postaci tzw. neuralgii popółpaścowej utrzymywać się przez wiele miesięcy po ustąpieniu choroby podstawowej.

Leczenie półpaśca

Półpasiec jest chorobą wirusową, która może być leczona przyczynowo w bardzo ograniczonym zakresie i jedynie w wyjątkowo ciężkich przypadkach (np. grożących utratą wzroku lub słuchu albo przy zakażeniach dotyczących osób z bardzo niskim poziomem odporności). Leki przeciwwirusowe często nie przynoszą jednak oczekiwanego efektu, a leczenie jest bardzo kosztowne i niepozbawione efektów ubocznych.

Podstawową formą terapii jest działanie objawowe. Jego główne cele to:

• zmniejszenie bólu, który może mieć w przebiegu półpaśca ciągły, rwący charakter i bardzo duże nasilenie;
• pielęgnacja zmian skórnych, aby nie doszło do ich zakażenia, mechanicznego drażnienia lub uszkodzenia, co może być przyczyną powstawania licznych, szpecących blizn;
• profilaktyka i ograniczanie w nerwach objętych chorobą zmian degeneracyjnych, które mogłyby doprowadzić do trwałego upośledzenia ich funkcji czy powstania przewlekłej neuralgii;
• stymulacja mięśni i czynna rehabilitacja w przypadku zajęcia przez proces chorobowy dużych, ważnych nerwów ruchowych (np. łokciowego czy pośrodkowego na kończynie górnej).

Domowe sposoby leczenia półpaśca

Domowe sposoby na półpasiec można podzielić na dwie grupy. Pierwszą z nich jest stosowanie środków o działaniu ogólnym, drugą – preparaty i zabiegi stosowane miejscowo, na obszarze, na którym pojawiają się dolegliwości bólowe i zmiany skórne.

Do środków ogólnych chętnie stosowanych w domowym leczeniu półpaśca należą między innymi:

• napary i ekstrakty o działaniu przeciwzapalnym lub przeciwbólowym,
• preparaty o lekkim działaniu uspokajającym (które zmniejszają wrażliwość na dotkliwy ból spowodowany chorobą),
• dieta bogata w witaminy z grupy B oraz suplementy – wspomagają regenerację komórek układu nerwowego i poprawiają ich funkcjonowanie,
• środki zmniejszające napięcie mięśniowe (które często jest podwyższone w reakcji na ból lub w związku z nadmierną stymulacją mięśni przez chory nerw).

Domowe metody miejscowego leczenia półpaśca obejmują całą gamę działań. Podstawę stanowią okłady na bolące miejsca, które można stosować, gdy na skórze nie ma otwartych ran. Rozgrzewanie bolesnych okolic przynosi ulgę niektórym chorym, ale u innych powoduje nasilenie dolegliwości. W tych przypadkach lepiej sprawdzają się okłady chłodzące (np. wilgotne, stopniowo wysychające). Dużą ulgę wielu osobom przynoszą preparaty zawierające mentol. Nie tylko zmniejszają one ból, ale także miejscowo znieczulają skórę. Może to zdecydowanie poprawiać ogólne samopoczucie chorego, gdyż w przebiegu półpaśca częstym zjawiskiem są przeczulica na bodźce dotykowe oraz różnego typu parestezje, takie jak mrowienia czy uporczywy świąd.

Na zmienioną chorobowo skórę dobrze działają preparaty przeciwzapalne. Zmniejszają one zaczerwienienie, obrzęk i ból. Mogą też przyspieszać gojenie zamkniętych już i pokrytych naskórkiem ranek po pęcherzykach. W przewlekłych popółpaścowych zespołach bólowych dużą rolę odgrywa stosowanie miejscowych środków znieczulających i przeciwzapalnych oraz masaże czy rozgrzewanie bolącej okolicy ciała.

Zobacz film: Półpasiec i uciążliwe nerwobóle

Bibliografia:

1. A. Prusiński, Neurologia praktyczna, Warszawa 2011.

2. Z. Dziubek, Choroby zakaźne i pasożytnicze, Warszawa 2010.