Opuchlizna stóp może mieć charakter żylny, limfatyczny i lipidowy. Nierzadko jest spowodowana stanem zapalnym czy retencją i nieprawidłowym gromadzeniem się płynu w przestrzeni międzykomórkowej kończyn dolnych. Podstawę leczenia spuchniętych stóp stanowi określenie przyczyny. Bardzo duże znaczenie mają działania profilaktyczne, które usprawniają przepływ krwi przez nogi.
Od czego puchną stopy?
Główną przyczyną spuchniętych stóp jest przewlekła niewydolność żylna. Żylaki są konsekwencją zastoju żylnego, do którego może dojść na skutek wstecznego przepływu krwi w żyłach, zwężenia czy niedrożności naczyń krwionośnych. Głównym czynnikiem sprawczym żylaków jest nadciśnienie żylne, które prowadzi do nadmiernego wypełnienia żył pod ciśnieniem i obrzęku stóp.
Za puchnące stopy może odpowiadać także wiele innych czynników, a mianowicie:
- urazy tkanek budujących stopę i kostkę, jak zwichnięcie, skręcenie, złamanie w obrębie stawów i kości kończyn dolnych, infekcje i rany, zerwanie ścięgna Achillesa, reumatoidalne zapalenie stawów, choroba zwyrodnieniowa stawów, dna moczanowa,
- niepożądane działanie leków, najczęściej środków na nadciśnienie i cukrzycę, hormonalnych, przeciwzapalnych i steroidów,
- zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych,
Zobacz także: Zakrzepica kończyn dolnych - czy musi prowadzić do zakrzepicy płuc?
- dolegliwości ze strony układu limfatycznego, zaburzenia odpływu krwi i chłonki z kończyn dolnych podczas zaawansowanej ciąży, w wyniku powikłań po operacjach w obrębie miednicy i w przebiegu nowotworów miednicy,
- choroby endokrynologiczne, jak niedoczynność tarczycy,
- niewydolność serca, kardiomiopatia, zapalenie osierdzia,
- nadciśnienie płucne związane z obturacyjnym bezdechem sennym,
- ostra i przewlekła niewydolność nerek, zespół nerczycowy - skutkują małą diurezą, utratą dużej ilości białka z moczem i obrzękami hydrostatycznymi (gromadzeniem wody w najniżej położonych częściach ciała),
- zaawansowana marskość wątroby,
- obrzęk idiopatyczny związany z cyklem menstruacyjnym,
- retencja płynów - spowolnienie krążenia i zatrzymanie wody w organizmie,
- przemęczenie,
- brak aktywności fizycznej,
- otyłość i nieprawidłowa dystrybucja tkanki tłuszczowej w obrębie ciała,
- wysoka temperatura otoczenia,
- unieruchomienie pozycji ciała, długotrwałe stanie i siedzenie.
Spuchnięte stopy - diagnostyka
Ustalenie przyczyn opuchniętych stóp wymaga przeprowadzenia wywiadu z pacjentem i badania fizykalnego. Lekarz zlecić może badanie obrazowe USG Doppler kończyn dolnych i testy laboratoryjne.
Do lekarza należy zgłosić się bezzwłocznie, gdy pojawia się nagle jednostronna, bolesna opuchlizna na jednej stopie, bez konkretnej przyczyny. Szczególnie, gdy towarzyszy jej zmiana koloru (blada) i temperatury nogi (chłodna, bez wyczuwalnego pulsu).
Zobacz także: Opuchlizna nóg – co ją powoduje? Jak zmniejszyć obrzęk nóg domowymi sposobami?
Co stosować na spuchnięte stopy?
Opuchliznę towarzyszącą przewlekłej niewydolności żylnej zmniejsza się kompresoterapią - terapią uciskową. Stopniowany ucisk przy wykorzystaniu pończoch znacznie zmniejsza obrzęk. Korzystne efekty przynosi terapia przerywanym uciskiem pneumatycznym. Warto zastosować także elewację kończyn, przez co należy rozumieć odpoczynek i trzymanie nóg uniesionych ponad poziom tułowia.
Jeśli opuchlizna spowodowana jest zakrzepicą żył głębokich, należy przyjmować środki rozrzedzające krew. W bardzo zaawansowanej chorobie w żyle głównej dolnej umieszcza się specjalny filtr.
Opuchliznę stóp będącą wynikiem urazu leczy się poprzez unieruchomienie uszkodzonych struktur i ich okolicy oraz stosowanie leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych. W przypadku, gdy opuchlizna jest efektem ubocznym zażywanych leków, niekiedy konieczna jest zmiana medykamentów lub modyfikacja dawkowania.
Gdy za opuchnięte stopy odpowiada schorzenie powodujące gromadzenie wody w organizmie, oprócz leczenia choroby głównej pomocne mogą okazać się leki moczopędne. Opuchlizna zmniejszy się dzięki suplementacji preparatami magnezu. Należy skonsultować z lekarzem dawkę i formę środka. Dobrze przyswajalne są cytrynian i mleczan magnezu. Warto stosować maści i żele z diosminą, wyciągiem z kasztanowca czy heparyną. Powodują one uszczelnienie naczyń, zwiększenie ich elastyczności i usprawniają krążenie krwi. W przypadkach sporadycznych konieczny jest zabieg.
Domowe sposoby na spuchniętą stopę
W redukcji opuchlizny stóp zastosowanie mają domowe rozwiązania. Wśród najczęściej stosowanych metod wymienia się:
- moczenie nóg w wodzie z siarczanem magnezu, z dodatkiem naparu z mięty, igieł sosnowych,
- masaż stóp i łydek w kierunku serca,
- regularną aktywność ruchową,
- regularne rozruszanie zastałych nóg, unikanie statycznej pozycji, zwłaszcza podczas długiej podróży,
- unikanie obcisłych ubrań, zwłaszcza skarpet, rajstop i spodni,
- noszenie odpowiednio wyprofilowanego obuwia, unikanie butów na obcasie,
- przenoszenie ciężaru ciała z nogi na nogę i uginanie kolan (w pracy stojącej),
- zmienianie położenia nóg, unoszenie stóp i napinanie mięśni łydek (w pracy siedzącej).
Warto dokonać przeglądu nawyków żywieniowych. Podstawę stanowi ograniczenie zawartości chlorku sodu w diecie. Sól kuchenna absorbuje wodę, co skutkuje gromadzeniem płynów i rozwojem opuchlizny. Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia dzienne spożycie soli kuchennej nie powinno przekraczać 5 g. Należy wystrzegać się przypraw, potraw wysokoprzetworzonych i gotowych produktów, a także unikać odwodnienia (wypijać co najmniej 2 l wody dziennie).