Dirofilarioza jest chorobą groźną, ale przede wszystkim dla zwierząt. Leczeniem z wyboru objawowej dirofilariozy u ludzi jest chirurgiczne usuwanie guzków. Jedynym skutecznym sposobem uniknięcia zachorowania jest zapobieganie ukąszeniom przez zainfekowane owady.
Co to jest dirofilarioza?
Dirofilarioza jest rzadką chorobą pasożytniczą. U ludzi wywoływana jest przez dwa gatunki nicieni – Dirofilaria immitis (nicień sercowy) oraz Dirofilaria repens (nicień skórny). Pasożyty te zdolne są do przetrwania tylko w wysokich temperaturach, które pozwalają na prawidłowy rozwój postaci larwalnych. Z tego względu jest to choroba spotykana głównie w gorących strefach klimatycznych (w Afryce oraz sporadycznie na południu Europy). W ostatnich latach odnotowywane są jednak zachorowania także w Polsce.
Czytaj też: Jak rozpoznać zarażenie nicieniami
Dirofilarioza dotyczy głównie zwierząt domowych – psów, kotów oraz dziko żyjących ssaków. Inwazyjne larwy nicieni przenoszone są pomiędzy tymi zwierzętami za pomocą komarów. Dojrzewają przez kilka tygodni w ciele owadów, a następnie są przekazywane poprzez zwykłe ukąszenie następnym zwierzętom.
Człowiek zakażany jest dirofilariozą przypadkowo, po ukąszeniu przez zainfekowanego komara, który miał wcześniej styczność z chorym zwierzęciem. W ciele człowieka nicienie nie przechodzą pełnego cyklu rozwojowego, larwy zazwyczaj obumierają jeszcze przed dojrzewaniem. Zwierzęta domowe nie przenoszą w żaden sposób tej choroby na ludzi.
Po zainfekowaniu człowieka nicienie mogą wędrować poprzez krew do prawej połowy serca. Stamtąd przez tętnice płucne przedostają się do płuc, tkanki podskórnej, a nawet do gałki ocznej.
Jakie są objawy dirofilariozy?
Gdy po ukąszeniu przez komara, larwy nicieni dostaną się do krwiobiegu człowieka, są one zwykle sprawnie unieszkodliwiane przez układ odpornościowy. Z tego względu bardzo często przebycie dirofilariozy nie manifestuje się klinicznie, co powoduje, że nie zawsze można jednoznacznie zdiagnozować tę chorobę. Przypadki objawowe opisywane są jako ludzka filarioza płucna – w badaniach obrazowych klatki piersiowej uwidaczniane są guzki w płucach. Choroba zaliczana jest do szerokiej grupy chorób śródmiąższowych płuc. Objawiać się może bólem w klatce piersiowej, kaszlem, dusznością, brakiem apetytu oraz ogólnym osłabieniem. Podobne guzki występują niekiedy w wątrobie.
Najczęstszym objawem dirofilariozy u ludzi jest pojawienie się w skórze lub podśluzówkowo drobnych guzków ze zwiniętymi wewnątrz larwami. Guzki mają zwykle wielkość około 2 cm. Co istotne, ich lokalizacja nie zależy od miejsca ukąszenia. Ponadto zdarzają się przypadki zakażenia przez nicienie gałki ocznej. Manifestuje się to bólem oka, uczuciem mętów lub mroczków przed oczami oraz odczynowym zapaleniem spojówki.
Jak jest rozpoznawana dirofilarioza?
Po zaobserwowaniu wyżej wymienionych objawów u osoby, która przebywa w rejonach endemicznego występowania dirofilariozy lub wróciła w niedawnym czasie z takich terenów, konieczna jest niezwłoczna konsultacja lekarska.
Wykonywane są badania serologiczne z krwi, wykrywające specyficzne przeciwciała przeciwko nicieniom oraz badania obrazowe klatki piersiowej (przede wszystkim rentgen oraz tomografia komputerowa). W przypadku wykrycia guzków w płucach przeprowadzana jest biopsja tych zmian oraz badanie histopatologiczne, pozwalające na wykrycie nicieni i na pewne postawienie rozpoznania. Do takiego badania pobierane są także wycinki z guzków znajdujących się podskórnie lub podśluzówkowo.
Na czym polega leczenie oraz profilaktyka dirofilariozy?
Leczenie dirofilariozy ludzkiej polega przede wszystkim na chirurgicznym usunięciu zmian skórnych oraz płucnych. Stosowane są także doustne leki działające przeciwzapalnie, głównie glikokortykosteroidy. Niektórzy autorzy zalecają stosowanie leków przeciwpasożytniczych (przede wszystkim dietylkarbamazyny). Preparaty powinny być włączone w aktywnej fazie choroby, jeszcze przed usunięciem zmian skórnych – terapia zabija nicienie, zapobiegając rozwojowi kolejnych guzków.
Powikłania po przebyciu dirofilariozy zdarzają się rzadko. Najczęściej jest to niegroźne nadkażenie bakteryjne oraz zawał płuca, czyli niedokrwienie niewielkiego fragmentu tkanki płucnej, spowodowane obecnością nicieni.
Najskuteczniejszym sposobem uniknięcia dirofilariozy jest ochrona przed ukłuciami komarów w rejonach częstego występowania tej choroby. Zalecane jest używanie repelentów odstraszających owady, noszenie zakrywających ubrań oraz zakładanie na okna moskitier. Nie jest dostępna jeszcze skuteczna szczepionka przeciwko tej chorobie pasożytniczej.
Bibliografia:
1. Dirofilariasis FAQs. https://www.cdc.gov/parasites/dirofilariasis/faqs.html
2. Dirofilaria immitis. http://www.antimicrobe.org/b11.asp