Wyprysk jest chorobą dermatologiczną, która polega na zapaleniu wierzchnich warstw skóry. Powstaje on na skutek czynników alergicznych lub niealergicznych, z wyłączeniem infekcji bakteryjnych, wirusowych lub grzybiczych. Najczęściej zmiany skórne są wynikiem bezpośredniego kontaktu z substancją alergizującą, jednak zdarza się także u osób z zaburzeniami krążenia żylnego – mowa wówczas o wyprysku podudzi.
Co to jest wyprysk podudzi?
Wyprysk podudzi (wyprysk zastoinowy) to stan zapalny skóry na kończynach dolnych, który jest jednym z najczęstszych powikłań zaburzeń krążenia żylnego. Uważa się, że może on dotyczyć nawet 60% chorych. Jest to schorzenie charakterystyczne dla osób starszych. Wyprysk podudzi charakteryzuje się przewlekłym przebiegiem. Jego leczenie jest trudne i długotrwałe.
Przyczyny wyprysku podudzi
Przyczyną wyprysku podudzi jest zastój krwi w naczyniach żylnych kończyn dolnych, który prowadzi do niedotlenienia tkanek i wydzielania czynników zapalnych. Często towarzyszy mu owrzodzenie podudzi. Jest to jedno z najpopularniejszych powikłań przewlekłej niewydolności żylnej u osób starszych.
Przewlekła niewydolność żylna powstaje na skutek zwężenia lub niedrożności żył. Jej najczęstszą przyczyną są żylaki kończyn dolnych, niewydolność zastawek żylnych oraz zespół pozakrzepowy (w przebiegu zakrzepicy żył głębokich). Pierwszymi objawami są: uczucie ciężkich nóg, kurczowe bóle łydek, parestezje (mrowienie i drętwienie) oraz świąd skóry. Uwidaczniają się także żyły, które są poszerzone i poskręcane. Naskórek staje się cienki i podatny na uszkodzenia. W miarę postępu choroby dochodzi do stwardnienia skóry. Pojawiają się przebarwienia, owrzodzenia oraz wyprysk podudzi.
Ryzyko wystąpienia wyprysku podudzi zwiększają:
- płeć żeńska;
- wiek powyżej 50 roku życia;
- czynniki genetyczne (występowanie żylaków i owrzodzeń u matki lub ojca);
- otyłość;
- siedzący tryb życia;
- doustna antykoncepcja hormonalna;
Jak objawia się wyprysk podudzi?
Wyprysk podudzi najczęściej można zaobserwować na skórze, w miejscach, gdzie wcześniej były widoczne żylaki. Zwykle jest to wewnętrzna część kończyn dolnych. Niekiedy zmiany skórne są rozległe, a stan zapalny bardzo nasilony. Wyprysk podudzi może obejmować jedną lub obie nogi jednocześnie.
Charakterystyczne objawy wyprysku podudzi to zaczerwienienie, obrzęk, nadmierne suchość i łuszczenie się naskórka oraz uporczywy świąd i pieczenie skóry. Mogą im towarzyszyć także bolesne pęcherzyki, owrzodzenia oraz wysięk. Często dochodzi do infekcji bakteryjnej tkanek. Zmiany skórne przy wyprysku podudzi są wyraźnie odgraniczone od zdrowej skóry.
Objawy wyprysku podudzi zwykle pojawiają się, kiedy dojdzie do urazu lub podrażnienia naskórka (także alergenami: niklem, substancjami zapachowymi, neomycyną). Utrzymują się przez długi czas. U części chorych obserwuje się zmiany skórne o charakterze drobnogrudkowej lub rumieniowej, osutki na twarzy, kończynach górnych, tułowiu i owłosionej skórze głowy.
Diagnostyka wyprysku podudzi
Osoby, u których pojawiły się objawy wskazujące na wyprysk podudzi, powinny zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu lub poradni dermatologicznej. Specjalista oceni stan skóry i zleci dodatkowe badania mikrobiologiczne. Wyprysk podudzi należy różnicować z grzybicą i łuszczycą. Brak obecności drożdżaków na skórze pozwala wykluczyć inną przyczynę zmian skórnych.
Jak leczyć wyprysk podudzi?
Leczenie wyprysku podudzi obejmuje stosowanie maści i kremów o działaniu przeciwzapalnym i przeciwhistaminowym. Niekiedy lekarz decyduje o zastosowaniu terapii glikokortykosteroidami. W przypadku infekcji bakteryjnej konieczna jest antybiotykoterapia miejscowa. Środki te nie leczą przyczyny problemu, jednak pozwalają złagodzić objawy. Można zastosować także leki na wyprysk podudzi, które poprawiają krążenie żylne i rozszerzają naczynia krwionośne. U części pacjentów konieczne jest wdrożenie terapii heparynami drobnocząsteczkowymi, które zmniejszają ryzyko zakrzepicy.
Leczenie wyprysku podudzi to także odpowiednia pielęgnacja skóry kończyn dolnych. Ze względu na to, że staje się ona bardzo sucha, cienka i podatna na uszkodzenia, należy intensywnie ją natłuszczać kremem lub balsamem. Czynność ta przyspiesza regenerację naskórka i chroni go przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych. Kosmetyki do pielęgnacji powinny być hipoalergiczne, czyli pozbawione substancji zapachowych, sztucznych barwników i konserwantów.
Zobacz wideo: Budowa i funkcje skóry
Bibliografia:
1. W. Barańska-Rybak, O. Komorowska, Zmiany skórne w chorobach naczyń żylnych, [w:] „Forum Medycyny Rodzinnej”, 2012, t. 6, nr 1, s. 35–42.
2. E. Rudzki, Choroby alergiczne skóry, [w:] „Postępy Nauk Medycznych”, 11/2007, s. 457–465.