Uroflowmetria stanowi element diagnostyki zaburzeń czynności dolnych dróg moczowych. Ocenia szybkość oddawania moczu, jego ilość oddawaną w ciągu sekundy i całkowitą objętość mikcji. Podstawowym warunkiem prawidłowego wykonania uroflowmetrii jest odtworzenie naturalnych warunków mikcji. Stąd też badanie przeprowadzane jest w intymnych, zbliżonych do domowych warunkach. Koszt wykonania uroflowmetrii to średnio 40 zł. Wynik badania przedstawiany jest w postaci wydruku.

Czym jest uroflowmetria?

Uroflowmetria jest nieinwazyjnym, bezpiecznym, łatwym w interpretacji, prostym do wykonania i niegenerującym kosztów badaniem, które dostarcza wiele informacji istotnych w diagnostyce zaburzeń opróżniania pęcherza moczowego. Służy do mierzenia przepływu moczu podczas mikcji. Badanie uroflowmetryczne najczęściej jest składową kompleksowego badania urodynamicznego. Na jego podstawie można oszacować objętość wydalonego moczu oraz szybkość przepływu strumienia moczu przez cewkę moczową.

Uroflowmetria – opis badania

Na 2 godziny przed planowanym terminem uroflowmetrii powinno się oddać mocz i wypić około 1 l wody. Następnie należy powstrzymać się z oddawaniem moczu do czasu wykonania badania. W celu zachowania wiarygodności wyniku uroflowmetrii należy ją rozpocząć tuż po pierwszym sygnale potrzeby oddania moczu. Zapewni to uzyskanie odpowiedniego wypełnienia pęcherza i siły parcia. Za optymalną objętość oddanego moczu uznaje się 150– 500 ml. W przypadku objętości mniejszej niż 150 ml wydalonego moczu badanie jest powtarzane w późniejszym terminie z uwagi na niską wartość diagnostyczną takiego pomiaru.

Pacjent w warunkach intymnych w toalecie oddaje mocz do przepływomierza – urządzenia podobnego do sedesu, które jest sterowane zdalnie przez lekarza czekającego w gabinecie. Uroflowmetr analizuje przepływ moczu przez cewkę moczową w jednostce czasu, analizuje strumień moczu, mierzy jego objętość i przekazuje dane do komputera. Następnie rysuje krzywą mikcyjną, oblicza typowe parametry i wykonuje USG. Najlepiej wykonać co najmniej 2–3 pomiary, niekoniecznie tego samego dnia. W ostatecznej analizie uwzględniany jest najlepszy wynik.

Osobom z silnymi zaparciami zaleca się zażycie na dzień przed badaniem łagodnych środków przeczyszczających w celu wypróżnienia, aby w dniu badania nie było zalegającego stolca w odbytnicy, co może uniemożliwić prawidłowe oddanie moczu i zaburzyć pomiary. Badanie można przeprowadzić co najmniej 14 dni po kuracji antybiotykowej. Nie trzeba być na czczo.

Badanie przepływu moczu – interpretacja wyników

Z interpretacją wyników badania przepływu moczu należy zgłosić się do urologa. Ocenia się krzywą przepływu, która stanowi wypadkową oporu cewkowego i ciśnienia śródpęcherzowego. W przypadku prawidłowych wyników uroflowmetrii krzywa przepływu jest zbliżona kształtem do dzwonu. Nieprawidłowa krzywa może być spłaszczona, wieżowata, nieregularna. Na zmiany w jej zarysie wpływają: siła skurczu wypieracza, opór cewkowy, tłocznia brzuszna i zmienna aktywność zwieracza zewnętrznego cewki.

Następnie ocenia się maksymalne tempo przepływu i średni przepływ. W tym celu zostały sporządzone normy uroflowmetrii dla poszczególnych grup wiekowych i płci. Jednakże badacze sugerują, że w przypadku dzieci fizjologia i różny czas dojrzewania układu moczowego sprawiają, że zakresy norm parametrów badania są bardzo szerokie i trudne do jednoznacznego ustalenia. Końcowym etapem w analizie wyników jest ocena zalegania moczu po mikcji. Zastosowanie ma w tym przypadku badanie ultrasonograficzne.

Normy badania uroflowmetrycznego

Normy badania uroflowmetrycznego są następujące:

• 4–7 lat – średnia prędkość przepływu u chłopców i dziewczynek to 10 ml/s,

• 8–13 lat – średnia prędkość przepływu u chłopców to 12 ml/s, a u dziewczynek 15 ml/s,

• 14–45 lat – średnia prędkość przepływu u mężczyzn wynosi 21 ml/s, a u kobiet 18 ml/s,

• 45–65 lat – średnia prędkość przepływu u mężczyzn wynosi 12 ml/s, a u kobiet 15 ml/s,

• ≥ 66 lat – średnia prędkość przepływu u mężczyzn wynosi 9 ml/s, a u kobiet 10 ml/s.

Zwolnienie prędkości przepływu w badaniu uroflowmetrycznym oznacza przeszkodę podpęcherzową lub nieprawidłową czynność skurczową mięśnia wypieracza pęcherza moczowego. Z kolei przepływ szybszy od normy może świadczyć o obniżonym oporze cewkowym i nadreaktywności mięśnia wypieracza pęcherza.

Badanie przepływu cewkowego u dzieci

Uroflowmetria ma szczególne znaczenie w populacji pediatrycznej. Badanie przepływu cewkowego u dzieci znacznie łatwiej przeprowadzić w porównaniu z tymi wymagającymi cewnikowania pęcherza moczowego. Może być wykonane u tych, które opanowały nawyk oddawania moczu do toalety.

Uroflowmetria jest stosowana u dzieci najczęściej w celu rozpoznania przeszkody podpęcherzowej anatomicznej (zastawki cewki tylnej u chłopców, przerostu szyi pęcherza, zwężenia cewki moczowej) oraz przeszkody podpęcherzowej czynnościowej (m.in. zaburzenia koordynacji wypieracza i zwieracza zewnętrznego cewki moczowej). Ponadto przeprowadzana jest przed operacją spodziectwa u chłopców.

Wskazania do uroflowmetrii

Wskazania do uroflowmetrii obejmują m.in.:

• zaburzenia w oddawaniu moczu – częstomocz dzienny i nocny, zaleganie moczu po mikcji, zapalenie prostaty, nagłe parcia na mocz, oddawanie moczu w kilku porcjach, nietrzymanie moczu;

• kontrolę leczenia farmakologicznego zaburzeń oddawania moczu,

• kwalifikację do operacji prostaty.

Bibliografia:

1. Rakowska M., Jobs K., Paruszkiewicz G., Jung A., Interpretacja wyniku badania przepływu cewkowego moczu w populacji pediatrycznej, „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, 2017, 13(1), s. 40–52.

2. Chrzan R., Apoznański W., Czernik J., Konstytucja ciała a parametry przepływu cewkowego u dzieci, „Advances in Clinical and Experimental Medicine”, 2004, 13(3), s. 441–446.

3. Gidian-Jopa D., Urodynamika w urologii, „Przegląd Urologiczny”, 2008, 4(50), s. 30- 33.

4. Prajsner A., Techniki badań urodynamicznych: pułapki techniczne i trudności interpretacyjne wyników – część I, „Polish Journal of Urology”, 2008, 61(3), s. 183-189.