Tłuszcz zgromadzony w ludzkim organizmie dzieli się na dwa rodzaje: podskórny oraz trzewny. W Polsce statystycznie 60% populacji cierpi na nadwagę. Nadmiar tkanki tłuszczowej zgromadzonej pod skórą jest nieatrakcyjny ze względów estetycznych, jednak zbyt duża ilość tłuszczu trzewnego jest groźna dla zdrowia, gdyż zaburza funkcjonowanie życiowo ważnych narządów.
Czym jest tłuszcz trzewny?
Tłuszcz trzewny (tłuszcz wisceralny) to tkanka tłuszczowa, która otacza narządy wewnętrzne. Jeśli jej poziom znajduje się w granicach normy, chroni organy przed urazami mechanicznymi. Jednak nadmiar mocno je obciąża, równocześnie utrudniając im prawidłowe funkcjonowanie. Otyłość brzuszna jest rozpoznawana między innymi na podstawie obwodu talii. W przypadku kobiet jest to 80 cm lub więcej, natomiast u mężczyzn 94 cm lub więcej. Niekiedy zdarza się, iż osoba ma prawidłową masę ciała, ale cierpi na otyłość brzuszną. Nadmierna ilość tłuszczu trzewnego bezpośrednio zwiększa ryzyko powstania oraz rozwoju wielu chorób. Kobiety fizjologicznie mają większą w stosunku do mężczyzn podskórną tkankę tłuszczową. Natomiast normy tłuszczu trzewnego nie różnią się w znaczący sposób od siebie w odniesieniu do płci.
Tłuszcz wisceralny należy do grupy tłuszczów dietozależnych. Dlatego źle zbilansowana dieta, złe nawyki żywieniowe, spożywanie nadmiernej ilości tłuszczów zwierzęcych oraz niektórych roślinnych (głównie „trans-”) oraz produktów wysokoprzetworzonych powoduje zwiększenie jego ilości. Mimo że tłuszcze roślinne uważane są za zdrowe, proces ich uwodornienia (utwardzenia) powoduje, iż stają się znacznie bardziej szkodliwe niż tłuszcze zwierzęce.
Ile osób w Polsce ma otyłość i potrzebuje operacji bariatrycznej? Odpowiedź znajdziesz w filmie:
Tłuszcz trzewny a choroby cywilizacyjne
Nadmiar tłuszczu trzewnego w znaczący sposób zwiększa ryzyko rozwoju wielu chorób. Należą do nich przede wszystkim: cukrzyca typu II, insulinooporność, nadciśnienie tętnicze krwi, uszkodzenie naczyń krwionośnych, które prowadzi do powstania zmian miażdżycowych. Wszystkie wymienione powyżej choroby stanowią tzw. choroby cywilizacyjne. Niestety, mimo iż ich konsekwencje i powikłania są bardzo poważne dla zdrowia i życia, bardzo często są zaniedbywane oraz bagatelizowane.
Tłuszcz trzewny – norma
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w 2008 roku ustaliła normy, na podstawie których rozpoznawana jest otyłość brzuszna wynikająca z nadmiernej ilości tłuszczu trzewnego. Podczas procesu diagnostycznego brane pod uwagę są dwa wskaźniki: obwód talii oraz jego stosunek do obwodu bioder. Normy zostały również zróżnicowane dla kobiet i mężczyzn. Zgodnie z tymi kryteriami, otyłość jest stwierdzana u kobiet, gdy obwód ich talii przekracza 80 cm, natomiast u mężczyzn, gdy przekracza 94 cm. W wielu krajach, takich jak Chiny, stosowane są inne metody pomiaru oraz inne normy. Metoda bioimpedancji elektrycznej (BIA) pozwala natomiast określić poziom otłuszczenia poszczególnych narządów.
Tłuszcz trzewny a dieta
Zbyt wysoki poziom tłuszczu na narządach wewnętrznych spowodowany jest głównie przez spożywanie nadmiernej ilości węglowodanów, tłuszczów nasyconych oraz wysokoprzetworzonych produktów. Kluczowym elementem w redukcji tłuszczu trzewnego poza aktywnością fizyczną jest rygorystyczna dieta oraz zmiana nawyków żywieniowych. Warto w tym celu udać się do dietetyka, który dostosuje jadłospis do stanu ogólnego zdrowia. Początkowo, przez mniej więcej 2 tygodnie, należy ograniczyć spożywanie węglowodanów i zastąpić je produktami białkowymi oraz niesłodkimi warzywami. Należy wyeliminować z dziennego jadłospisu makaron, ryż, kaszę, pieczywo oraz ziemniaki. Cukier niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, w szczególności do odżywienia mózgu, będzie wykorzystywany z ciał ketonowych powstających podczas rozpadu tkanki tłuszczowej.
Aby dieta była skuteczna, ważne jest, by zadbać o perystaltykę przewodu pokarmowego, w szczególności jelit. Regularna defekacja (raz dziennie) sprzyja redukcji nadmiaru tkanki tłuszczowej. Jeśli występują zaparcia lub zaburzenia wypróżniania, zalecane jest przyjmowanie preparatów bogatych w bakterie tworzące mikroflorę jelitową. W aptekach można z łatwością otrzymać bez recepty probiotyki. Pozytywnie na perystaltykę jelit wpływa regularne spożywanie jogurtów, kefirów lub warzyw bogatych w błonnik. Dodatkowo zalecane jest stosowanie suplementów. Należą do nich przede wszystkim: BCAA, czyli suplement zawierający trzy egzogenne aminokwasy: leucynę, izoleucynę i walinę, HMB, czyli kwas tłuszczowy powstający z łańcucha leucyny, oraz preparaty witaminowo-mineralne. Ich suplementacja przyspieszy proces redukcji oraz spalania nadmiernej ilości tłuszczu trzewnego, dodatkowo również ochroni masę mięśniową. Natomiast preparaty witaminowo-mineralne uzupełnią niedobory witamin oraz elektrolitów, które mogą się pojawić w wyniku diety.
Bibliografia:
- Murawska-Ciałowicz E., Tkanka tłuszczowa – charakterystyka morfologiczna i biochemiczna różnych depozytów, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej” 2017.
- Miazgowski T., Krzyżanowska-Świniarska B., Wolanin-Prost B., Sołtysiak M., Prospektywna ocena tłuszczu trzewnego u chorych z cukrzycą typu 2 metodą densytometryczną przy użyciu nowej aplikacji CoreScan, „Diabetologia Kliniczna” 2013, t. 2, 6, 213–219.