Syndrom chorego budynku najczęściej dotyczy dużych budynków biurowych, choć istnieje też ryzyko jego rozwoju w budynkach domowych. Niestety to dość powszechny problem, w którego złagodzeniu, jak podają specjaliści z Narodowej Agencji Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej (NASA), pomóc może umieszczenie w pomieszczeniach odpowiednio dobranej roślinności doniczkowej. Zdarzają się jednak przypadki, że syndrom chorego budynku jest niemożliwy do wyeliminowania.

Czym jest syndrom chorego budynku?

Syndrom chorego budynku (z ang. sick building syndrome, SBS), zwany też zamiennie zespołem dolegliwości chorego budynku lub syndromem szczelnego budynku (z ang. tight building syndrome, TBS), to kombinacja objawów chorobowych, które pojawiają się u ludzi o ogólnie dobrej kondycji zdrowotnej podczas przebywania w niektórych budynkach. Im więcej czasu w nich spędzają, tym panujące warunki stają się bardziej dokuczliwe. Dolegliwości ustępują przeważnie po opuszczeniu budynku i wyjściu na świeże powietrze. Badacze podkreślają, iż pojawienie się objawów nie zależy od danej osoby, a ich podłoża upatrywać trzeba w warunkach panujących w budynku.

Przyczyny powstania syndromu chorego budynku

Za główny czynnik predysponujący do rozwoju syndromu chorego budynku uważa się zły stan powietrza w pomieszczeniach zamkniętych, za który odpowiadają znajdujące się w nim zanieczyszczenia o charakterze chemicznym i/lub biologicznym. Źródeł pierwszej grupy zanieczyszczeń należy upatrywać w elementach wyposażenia budynku i użytych do skonstruowania go materiałach budowlanych. Dodatkowo zanieczyszczenia chemiczne docierać mogą z zewnątrz, w postaci spalin czy dymów z pobliskich ulic i budynków. Wytwarzane mogą być także przez przebywających w budynku ludzi na skutek palenia tytoniu, stosowania w nadmiarze chemicznych środków czyszczących i użytkowania sprzętu komputerowego, kserokopiarek, drukarek będących źródłem ozonu. Z kolei mianem zanieczyszczeń biologicznych określa się drobnoustroje, takie jak bakterie, wirusy i grzyby, a najczęściej pleśń, rozwijające się w budynku. Miejscem ich bytowania są najczęściej nieczyszczone systemy wentylacji i klimatyzacji. Wśród nich wymienić można także cząsteczki unoszące się w powietrzu, jak kurz czy włókna z dywanów i wykładzin.

Kolejny czynnik charakteryzujący „chore” budynki to wilgoć, której odpowiedni poziom powinien mieścić się w przedziale 40–60%. Jej rozwojowi sprzyja nieodpowiednia izolacja budynku, mostki cieplne, brak lub niedostateczna hydroizolacja podłoża. W sposób szczególny predysponuje ona do powstania pleśni. Podkreśla się też rolę nieodpowiedniego oświetlenia, które męczy wzrok, wysokiej temperatury w pomieszczeniu lub jej gwałtownych wahań, wibracji, hałasu i promieniowania.

Jakie choroby wywołuje zanieczyszczone powietrze? Zobaczcie:

Jak może objawiać się syndrom chorego budynku?

Syndrom chorego budynku objawia się w rozmaity sposób. Do najczęściej występujących dolegliwości zalicza się: bóle i zawroty głowy, zmęczenie, omdlenia, kłopoty z koncentracją, rosnące rozdrażnienie, nudności, podrażnienie błon śluzowych, utrudnione oddychanie, podwyższoną temperaturę ciała. Dodatkowo pojawić się mogą: zaczerwienienie i szczypanie oczu, uporczywy kaszel, bóle gardła, zapalenie śluzówek, krtani, a nawet oskrzeli, podrażnienia skóry, zaburzenia smaku lub węchu, ucisk w klatce piersiowej.

Z kolei choroby pojawiające się jako konsekwencja przebywania w „chorych” budynkach określa się mianem chorób związanych z budynkiem (z ang. building related illnesses, BRI). Niestety ich objawy nie mijają po opuszczeniu danego pomieszczenia. Wymienia się wśród nich astmę oskrzelową, chorobę legionistów, choroby nowotworowe czy zatrucie tlenkiem węgla.

Gdzie najczęściej rozwija się syndrom chorego budynku?

Na powstanie syndromu chorego budynku narażone są w największym stopniu budynki użyteczności publicznej, takie jak: biurowce z przestrzeniami open-space, szkoły i uniwersytety, biblioteki czy muzea. Niestety SBS może być także problemem budynków mieszkalnych. W latach 80-tych ubiegłego stulecia Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) poinformowała, że 1/3 spośród nowych i poddanych gruntownej modernizacji budynków zmaga się z SBS. Zaś raport przygotowany z inicjatywy Grupy Velux Barometr zdrowych domów 2017 donosi, że 22% polskich mieszkań jest zawilgoconych, 23% niedoświetlonych, 26% niedogrzanych.

Sposoby zwalczania syndromu chorego budynku

„Chore” budynki najlepiej poddać gruntownemu remontowi wykonanemu przy użyciu wysokiej jakości materiałów. Niestety rozwiązanie to generuje spore koszty. Wśród możliwych sposobów zwalczania syndromu chorego budynku wymienia się m.in.:

• sprawnie działająca instalacja wentylacyjna i gazowa oraz dokonywanie ich systematycznych przeglądów,
  
• wyeliminowanie pieców na węgiel,
  
• regularne sprzątanie,
  
• niezakrywanie kanałów wentylacyjnych, co zwiększa poziom dwutlenku węgla i wilgotności we wnętrzu,
  
• dostarczanie świeżego powietrza i częste wietrzenie pomieszczeń zamkniętych, także w okresie zimowym,
  
• używanie oczyszczaczy powietrza,
  
• wydzielenie stref dla palaczy.
  

Bibliografia:

1. Jankowska E., Pośniak M., Zespół chorego budynku. Ocena parametrów środowiska pracy, Warszawa, CIOP-PIB, 2007.

2. Gołofit-Szymczak M., Górny R.L., Bioaerozole w budynkach biurowych, „Kosmos”, 2017, 66(3), s. 491-502.