Specjaliści z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej donoszą, że na zmiany atmosferyczne reaguje aż 50–70% Polaków. Porą roku, która w dużym stopniu pogarsza samopoczucie i przyczynia się do spadku kondycji zdrowotnej, jest jesień. Stan ten to tzw. przesilenie jesienne. W tym czasie odczuwa się przygnębienie, wahania nastroju i spadek motywacji.

Czym jest przesilenie jesienne?

Przesilenie jesienne to nie choroba, a zespół charakterystycznych objawów osłabienia organizmu – spadek energii, ospałość, zmęczenie, przygnębienie, uczucie beznadziejności czy poczucie niewyjaśnionego smutku i utrata dotychczasowych zainteresowań. Symptomy te pojawiają się na skutek zmian pogodowych towarzyszących porze roku, jaką jest jesień. Dokuczają zwłaszcza osobom o mniejszej zdolności adaptacyjnej do zmieniających się warunków atmosferycznych. Jeśli zmęczenie utrzymuje się dłużej niż miesiąc i towarzyszą mu dodatkowe objawy, należy wziąć pod uwagę, że może ono stanowić sygnał rozwijającej się choroby. Datę równonocy jesiennej, która w tym roku wypada 23 września, uznaje się za początek przesilenia jesiennego.

Przesilenie jesienne – co za nie odpowiada?

Na pogorszenie ogólnego samopoczucia wpływa obniżenie temperatury, krócej trwający dzień i mniej słońca niż podczas okresu letniego. Czynnikami o działaniu obciążającym są silny wiatr oraz zmiany ciśnienia i wilgotności powietrza. Deficyt słońca sprzyja sezonowej depresji, znanej jako SAD (z ang. Seasonal Affective Disorder). Cierpią na nią najczęściej kobiety między 20 a 30 rokiem życia. Towarzysząca jesieni pochmurna aura i częste opady deszczu sprawiają, że coraz więcej czasu spędza się w pomieszczeniach zamkniętych. Zachodzące w tym czasie zmiany oświetlenia (tzn. przejście od światła naturalnego do sztucznego) oddziałują na ilość produkowanej melatoniny. Jest to hormon regulujący funkcjonowanie tzw. zegara biologicznego, którego podwyższony poziom w organizmie sprawia, że częściej doświadcza się uczucia ospałości. Zmniejszenie czasu spędzanego na świeżym powietrzu sprzyja niedotlenieniu organizmu, który gorzej znosi nagłe zmiany pogody.

Inne objawy przesilenia jesiennego

Wśród objawów przesilenia jesiennego wymienić należy: wzmożony lub obniżony apetyt, kołatania serca oraz drętwienie i mrowienie kończyn. U kobiet nasilają się objawy napięcia przedmiesiączkowego. Przesilenie jesienne to czas, kiedy dochodzi do spadku odporności organizmu i wzmożonych infekcji. Szczególnie często występują zakażenia górnych dróg oddechowych, które odpowiadają za katar, ból gardła, kaszel i podwyższoną temperaturę ciała. Jesienią ulegają zaostrzeniu choroby: gośćcowe, wieńcowa, alergiczne, psychiczne, padaczka, nieżyty nosa oraz wrzody żołądka i dwunastnicy.

A jakie objawy daje przesilenie wiosenne? Zobaczcie sami:

Przesilenie jesienne a wypadanie włosów

Przesilenie jesienne predysponuje do nadmiernego wypadania włosów. Jest to czas, kiedy w fazę spoczynku przechodzi więcej mieszków włosowych w porównaniu z pozostałą częścią roku. Nie zostały jak dotąd w pełni zbadane przyczyny tego zjawiska. Część badaczy upatruje ich podłoża w kąpielach słonecznych, jakim poddawane były włosy przez okres letni. Nadmiar działającego na włosy słońca wpływa na nie destruktywnie, co skutkuje wypadnięciem większej ilości włosów na jesień. Źródłem jesiennych problemów z włosami bywa zła dieta. W tym czasie rośnie spożycie tłustych potraw, a spada warzyw i owoców. Podczas jesieni odnotowuje się spadek poziomu estrogenów, które działają ochronnie na mieszek włosowy. Jesienne wzmożone wypadanie włosów nie powinno trwać dłużej niż 3 miesiące. Utrzymujące się dłużej mimo podjętych działań zaradczych może świadczyć o chorobie.

Wypadanie włosów na jesień wymaga odpowiedniej kuracji pielęgnacyjno-wzmacniającej. Jej celem jest przedłużenie fazy wzrostu włosa, odżywienie cebulek i pobudzenie pustych mieszków włosowych do wytworzenia nowego włosa. Wskazane są pobudzający krążenie masaż skóry głowy i suplementacja witaminowa. Najlepiej stosować lekkie szampony oparte na naturalnych składnikach, które nie będą nadmiernie wysuszać skóry głowy. Nie powinno się używać suszarki i prostownicy lub intensywnych zabiegów fryzjerskich.

Jak przeciwdziałać objawom przesilenia jesiennego?

Duże znaczenie w ograniczaniu objawów przesilenia jesiennego odgrywa sposób odżywiania. Dieta powinna zawierać duże ilości świeżych warzyw i owoców. Jesienią dostępne są zwłaszcza jabłka, gruszki, buraki, cukinie i dynie. Popularne o tej porze są rozgrzewające zupy. Warto wybierać produkty bogate w witaminy z grupy B, które determinują prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Produktami zalecanymi są kasze, ciemny ryż, rośliny strączkowe i nabiał. Należy sięgać po produkty zawierające magnez i żelazo, które łagodzą stres i napięcie oraz poprawiają koncentrację. W tym czasie szczególnie można pozwolić sobie na gorzką czekoladę. Bogate w żelazo są: chude czerwone mięso, drób, orzechy, zielone warzywa, suszone morele i śliwki.

Kolejnym sposobem na pokonanie zmęczenia i apatii jest aktywność ruchowa. Należy jak najwięcej czasu spędzać na świeżym powietrzu. Pomocne okazać się mogą nawet krótkie spacery. Aktywność fizyczna pobudza wydzielanie endorfin (tzw. hormon szczęścia), co korzystnie wpływa na samopoczucie.

Warto zapewnić sobie zdrowy sen. Na nocny odpoczynek najlepiej poświęcić 8 godzin. W sytuacji dużego zmęczenia w ciągu dnia należy pozwolić sobie na krótkie drzemki. Nawet 20 minut snu za dnia mobilizuje do działania, a także regeneruje siły po wysiłku fizycznym i psychicznym.

Dlaczego tak łatwo przeziębiamy się jesienią? Odpowiedź na filmie:

Bibliografia:

1. Bereza B., Depresja sezonowa – wybrane aspekty diagnostyczne i terapeutyczne, „Pediatria i Medycyna Rodzina”, 2009, 5(2), s. 113-119.

2. Kołomycew A., Jak dbać o włosy?, Gliwice, Helion, 2015.

3. Skwarło-Sońta K., Majewski P., Melatonina, wielofunkcyjna cząsteczka sygnałowa w organizmie ssaka: miejsca biosyntezy, funkcje, mechanizmy działania, „Folia Medica Lodziensia”, 2010, 37(1), s.15-55.