Premedykacja ma bardzo duże znaczenie zarówno dla dorosłych, jak i dzieci. Dzięki niej możliwa jest np. krótkotrwała amnezja, która minimalizuje strach, a także złe wspomnienia związane z bólem i leczeniem – jest to ważne szczególnie podczas leczenia najmłodszych. Tego typu działania polegają na podaniu środków farmakologicznych, najczęściej doustnie.

Premedykacja – co to jest i jakie są jej cele?

Premedykacja to czynności polegające na podaniu leków, które umożliwią osiągnięcie spokoju i uzyskanie większej stabilności organizmu u osoby poddawanej zabiegom operacyjnym, stomatologicznym lub chemioterapii. Najogólniej mówiąc premedykacja to przygotowanie farmakologiczne, które umożliwia eliminację lęku. Służą do tego m.in.: leki uspokajające i nasenne (benzodiazepiny i barbiturany), neuroleptyki (prometazyna, droperidol), cholinolityki (atropina i skopolamina) oraz leki przeciwbólowe (opioidy). Leki, najczęściej podawane doustnie, dożylnie lub doodbytniczo, skutkują m.in. krótkotrwałą amnezją, dzięki czemu minimalizowane jest ryzyko wystąpienia gorszego samopoczucia, a także dłuższego leczenia spowodowanego negatywnymi emocjami. 

Premedykacja ma określone cele. Należą do nich m.in.: zmniejszenie odczuwania strachu, minimalizacja bólu, uspokojenie, wzmożona współpraca osoby poddawanej zabiegom, krótkotrwała amnezja, zmniejszenie pobudliwości nerwów i dawki leków znieczulających, łatwiejsze znieczulanie oraz minimalizacja nudności i wymiotów po operacji.

Premedykacja u dzieci

Dzieciom nierzadko towarzyszy strach podczas leczenia. Te negatywne emocje mają wpływ nie tylko na ich samopoczucie, ale także na odczuwanie bólu, długość leczenia i efekty terapii. Premedykacja u dzieci to sposób na zmniejszenie ich lęku np. przed operacją. Najczęściej stosowana jest farmakologia potocznie nazywana podaniem „głupiego Jasia”. Dzięki niej dziecko jest wyciszone, spokojne, mniej odczuwa ból, a także ma krótkotrwałą, odwracalną amnezję. 

Premedykacja to również skuteczny sposób na zniwelowanie objawów po operacji, takich jak nudności i wymioty. U dzieci stosowane są, podobnie jak u dorosłych, leki będące pochodnymi benzodiazepiny, czyli m.in. Midazolam (powszechnie znany jako „głupi Jaś”), Diazepam (Relanium), Lorafen, oraz Flurazepam. Czasami stosuje się także krem EMLA, który znieczula miejscowo, co minimalizuje ból podczas wkłuć dożylnych.

Premedykacja przed chemioterapią – na czym polega?

Chemioterapia to leczenie nowotworów za pomocą leków cytostatycznych. Często łączy się ją także z innymi metodami, m.in. radioterapią, zabiegami operacyjnymi bądź leczeniem hormonami. Podczas chemioterapii korzysta się albo z tylko jednego leku, albo z kombinacji wielu leków. Niestety takie rozwiązania bardzo silnie działają na ciało człowieka. Aby sprawdzić, jak zareaguje organizm, stosowana jest premedykacja przed chemioterapią. 

W czasie jej trwania najczęściej aplikuje się leki wspomagające, głównie przeciwwymiotne. Dzięki premedykacji osoba chora nie ma nudności, nie wymiotuje i może się prawidłowo odżywiać, co stanowi istotną rolę w leczeniu nowotworów, a także w zachowaniu dobrego samopoczucia. Premedykacja jest również istotna w sprawdzeniu, jakie reakcje wywołują konkretne leki – dzięki niej można uniknąć reakcji uczuleniowych organizmu.

Czy premedykacja w stomatologii jest dla każdego?

Premedykacja w stomatologii stosowana jest u osób, które ze strachem odwiedzają gabinet dentystyczny. Jeśli nie są one w stanie samodzielnie zapanować nad lękiem bądź są nadpobudliwe, zaleca się zastosowanie środków do premedykacji. Takie rozwiązanie jest bezpieczne i wykorzystywane zarówno u dorosłych, jak i u dzieci, jednak ze względu na choroby ogólnoustrojowe, które mogą być ewentualnym przeciwwskazaniem do ich podania, wykonywany jest wcześniej wywiad lekarski. 

Najczęściej do premedykacji w stomatologii używa się leków anksjolitycznych, tzw. leków przeciwlękowych, które nie tylko uspokajają, ale również mają lekkie działanie amnestyczne, co skutkuje niezapamiętywaniem stresujących wydarzeń. Zalicza się do nich pochodne benzodiazepiny, czyli m.in. Midazolam, Diazepam, Oksazepam, Flurazepam oraz Hydroksyzynę. Leki najczęściej podawane są doustnie – premedykacja powinna się odbyć min. 30 minut przed zabiegiem.

Bibliografia:

1. Krzysztof Przybyłowski, Wpływ premedykacji ketoprofenem i melatoniną na farmakokinetykę i farmakodynamikę propofolu u pacjentów poddawanych zabiegom chirurgicznym

2. Bartosz Rustecki, Agnieszka Rustecka, Premedykacja do małoinwazyjnych zabiegów wykonywanych w praktyce pediatrycznej