Logopedia zajmuje się zaburzeniami mowy, które przejawiają się w postaci m.in.: trudności w wysławianiu się, nieprawidłowym tonie głosu, artykulacji, fonacji czy płynności. Do obowiązków logopedy zalicza się namierzanie i likwidowanie barier komunikacyjnych, które mogą wpływać negatywnie na rozwój emocjonalny, intelektualny i społeczny.
Czym jest logopedia?
Logopedia jest nauką o:
- kształtowaniu prawidłowej mowy w trakcie jej rozwoju i doskonaleniu na późniejszym etapie,
- usuwaniu zaburzeń i wad mowy,
- metodach uczenia mowy w sytuacji jej braku lub utraty.
Nazwa „logopedia” pochodzi z języka greckiego od słów logos – „słowo”, „mowa” i paideia – „wychowanie”. To dość interdyscyplinarna nauka, która czerpie m.in. z językoznawstwa, pedagogiki, medycyny, psychologii czy nauk o zdrowiu.
Kim jest logopeda i czym się zajmuje?
Logopeda zajmuje się m.in.:
- oceną stanu rozwoju mowy,
- profilaktyką logopedyczną oraz terapią zaburzeń komunikacji na różnych etapach rozwoju i obszarach aktywności (zawodowej, społecznej edukacyjnej),
- korygowaniem wad wymowy i usprawnianiem języka,
- rehabilitacją mowy po wypadkach i urazach,
- usuwaniem zaburzeń głosu,
- usuwaniem trudności w czytaniu i pisaniu,
- oddziaływaniem na psychikę chorego w celu wykreowania odpowiedniego stosunku do wady i zapobiegnięcia jej negatywnemu wpływowi na kształtowanie osobowości czy relacje interpersonalne.
Żeby zostać logopedą, należy ukończyć kształcenie na uczelni wyższej na kierunku logopeda. Możliwe są dwa warianty – wybór logopedii jako pierwszego kierunku studiów lub studia podyplomowe dla absolwentów filologii polskiej, psychologii czy pedagogiki.
Polecamy: Dyzartria – jakie są potencjalne przyczyny zaburzeń mowy?
Co powinno nas zaniepokoić w rozwoju dziecka i kiedy warto pójść do logopedy odpowiedź znajdziesz w filmie:
Gdzie może być prowadzona terapia logopedyczna?
Terapia logopedyczną to ogół zamierzonych, specyficznych oddziaływań podejmowanych w celu usunięcia zakłóceń procesu porozumiewania się. Specjalista z zakresu logopedii oprócz pracy w poradniach logopedycznych dość często funkcjonuje w ośrodkach szkolno-wychowawczych, oddziałach szpitalnych (zwłaszcza neurologicznym i laryngologicznym), przedszkolach czy szkołach. Terapia logopedyczna może być prowadzona indywidualnie lub grupowo. W uzyskaniu jej pozytywnych efektów oprócz regularnych spotkań z chorym bardzo ważną rolę odgrywają ćwiczenia w domu. Alternatywnymi określeniami dla terapii logopedycznej są: „postępowanie logopedyczne” i „logoterapia”. W ostatnich latach coraz częściej spotyka się też określenia „terapia mowy” i „terapia zaburzeń mowy”.
Jakie choroby leczy logopeda?
Wśród wad wymowy, jakimi zajmuje się logopeda, wymienia się m.in.:
- mowę bezdźwięczną – zastępowanie głosek dźwięcznych ich bezdźwięcznymi odpowiednikami, np. b-p, d-t, z-s, ź-ś, ż-sz, dz-c, dź-ć, dż-cz, w-f;
- rynolalia (nosowanie, rynizm) – wymawianie głosek ustnych „przez nos”, trudności w wymowie głosek nosowych;
- seplenienie (sygmatyzm) – nieprawidłowa wymowa głosek dentalizowanych (s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, ś, ź, ć, dź);
- giełkot – zaburzenie płynności mówienia;
- jąkanie – spowolnienie tempa mowy.
Jak wygląda wizyta u logopedy dziecięcego?
Pierwsza wizyta u logopedy dziecięcego trwa około 1 godziny. Na początku odbywa się wywiad. Specjalista może zapytać m.in. o przebieg ciąży (przyjmowane leki, przebyte choroby) i porodu, stan dziecka po urodzeniu (punkty w skali Apgar, niedotlenienia, choroby, zaburzenia), dotychczasowy rozwój dziecka. Logopeda sprawdzi narządy mowne i ich motorykę. Oceni m.in. poziom rozumienia poleceń, zgryz, słuch, zachowanie, ogólny rozwój dziecka. Kiedy zachodzi taka potrzeba, kieruje na konsultację do innych specjalistów np. ortodonty, laryngologa, foniatry. Pod koniec wizyty przedstawia spostrzeżenia i ewentualnie proponuje terapię.
Kiedy powinno się udać na wizytę do logopedy dziecięcego?
Z konsultacji logopedy dziecięcego powinno się skorzystać, gdy m.in.:
- wymowa dziecka nie spełnia norm rozwoju adekwatnych dla danego wieku;
- rozwój emocjonalny i psychomotoryczny dziecka jest wolniejszy od równolatków;
- zauważy się zmiany anatomiczne aparatu artykulacyjnego, np. nieprawidłową budowę języka, upośledzenie słuchu;
- chce się ocenić prawidłowość oddychania, ssania czy płaczu małych dzieci, ponieważ rozwój tych funkcji oddziałuje w przyszłości na mowę;
- większe dziecko połyka ślinę w sposób niemowlęcy lub ślini się podczas mówienia;
- dziecko mówi przez nos, jakby miało stłumiony głos czy było zakatarzone.
Wizyta u logopedy wskazana jest dla dzieci posługujących się kilkoma językami, zmagających się z autyzmem czy zespołem Aspergera. Gabinet logopedyczny powinny odwiedzić także dzieci niedosłyszące i dyslektyczne.
Bezpłatna konsultacja logopedyczna przeprowadzona w ramach NFZ wiąże się z koniecznością uzyskania skierowania od lekarza rodzinnego, pediatry lub laryngologa. Alternatywą są prywatne wizyty u specjalisty. Ich koszt wynosi średnio 150 zł.
Bibliografia:
- T. Gałkowski, G. Jastrzębowska, Logopedia – pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki, t. 1 i 2, Uniwersytet Opolski, Opole 2003.
- G. Demel, Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, WSiP, Warszawa 1996.
- K. Węsierska, A. Podstolec, W świecie logopedii. Studia przypadków, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2013.